Mezhepler

Dehriyye, İslam dünyasında ateist ve materyalist düşünce akımlarını temsil eden bir felsefedir. Dehriyye kelimesinin bazı anlamları: mutlak zaman; evren; devir; dünya. Dehriyye felsefesinin bazı temel görüşleri: Görünen ve algılanan dünyanın dışında bir gerçek arayışı reddedilir. Peygamberler, halkın gerçekleri görmesine engel olmaktadır. Kur'an reddedilir ve tevhid inancı eleştirilir. Melek, şeytan gibi varlıklar uydurmadır. Bütün bilgimizin kaynağı duyulardır. Âlemin ezelî ve ebedî olduğu, her şeyin dehr, yani zaman tarafından tayin edildiği iddia edilir. Dehriyye felsefesinin kökeni İslam öncesine kadar uzanmaktadır.

Transilvanya'da farklı dinler bir arada bulunmaktadır. Hristiyanlık, Transilvanya'daki en büyük dindir. Rumen Ortodoks, Rumen Rum Katolik, diğer Doğu Ortodoks, Roma Katolik, Lutheran, Kalvinist ve Üniteryen dalları dahil olmak üzere çeşitli Hristiyan mezhepleri mevcuttur. Yahudiler ve Müslümanlar da dahil olmak üzere diğer inançlar da bulunmaktadır. Transilvanya, Protestan Reformu'ndan bu yana uzun bir dini hoşgörü geçmişine sahiptir.

Otuz Yıl Savaşları'nın bazı sonuçları: Vestfalya Barışı: 1648'de imzalanan bu antlaşma ile savaş sona erdi. Devletlerin hakimiyeti: Kalvinizm, Luthercilik ve Katolikliğin meşru inanç sistemleri olarak tanınması. Hollanda'nın bağımsızlığı: Hollanda, İspanya'dan bağımsızlığını kazandı. İsviçre'nin istiklali: İsviçre, bağımsız bir devlet olarak tanındı. Fransa'nın yükselişi: Fransa, Avrupa'da büyük bir güç haline geldi. Kutsal Roma İmparatorluğu'nun zayıflaması: İmparatorluk, siyasi ve askeri olarak zayıfladı. Modern ulus devletlerin temeli: Vestfalya Antlaşması, modern ulus devletlerin temelini attı. Nüfus azalması: Savaş, özellikle Almanya'da büyük nüfus kayıplarına yol açtı. Ekonomik etkiler: Ticaret modellerindeki değişiklikler ve ekonomik krizler.

İftitah tekbirinden sonra namaza başlangıç duası olan "Veccehtü vechiye..." ifadeleriyle başlayan dua okunur. Ayrıca, Hanefi mezhebine göre Fatiha suresinin okunması sünnettir.

Karmatiler, İsmailliyye mezhebi içerisinde ortaya çıkmış bir harekettir ve adını kurucusu Hamdân Karmat'tan almıştır. Karmatilerin bazı özellikleri: İnançları: Zenginlerin mallarını paylaşmayı ve halk arasında fakir-zengin ayrımını ortadan kaldırmayı amaçlamışlardır. Toplumsal düzen: Özel mülkiyetin olmadığı, kadınların idarede yer aldığı ve ortak üretim-paylaşım esasına dayanan bir toplumsal düzen kurmuşlardır. İsyanlar: 890 yılında Kûfe'de ilk isyanlarını başlatmış, 931'de Mekke'yi yağmalayarak Hacerü'l-esved'i çalmışlardır. Etki: 150 yıl boyunca Bahreyn'de varlıklarını sürdürmüş, kurdukları düzen Fas'tan Afganistan'a kadar Batıni akımlara ilham kaynağı olmuştur. Karmatiler, 983 yılında Bahreyn'deki iktidarlarını kaybetmiş ve çeşitli yerlere dağılarak fikirlerini yaymaya devam etmişlerdir.

Dört büyük fırka ifadesi, farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir. İslam dünyasında dört büyük fırka, Ehl-i Sünnet ve’l-Cemâ'at itikadında olanların "Hak Mezheb" diye adlandırdıkları dört büyük fıkıh mezhebidir: 1. Hanefî mezhebi. 2. Mâlikî mezhebi. 3. Şâfî'î mezhebi. 4. Hanbelî mezhebi. Siyasi ve itikadi bağlamda ise dört büyük fırka, Hariciler, Şia, Mu’tezile ve Mürcie olarak belirtilebilir. Ayrıca, 1935 yılında Cumhuriyet Halk Fırkası'nın Dördüncü Büyük Kurultayı'nda "fırka" kelimesi yerine "parti" kelimesinin benimsenmesi ve Kemalizm'in ilk kez resmi olarak tanımlanması da "dört büyük fırka" ifadesiyle ilişkilendirilebilir.

Mekteb-i Sultani'de (günümüzde Galatasaray Lisesi) okumuş bazı ünlü isimler: Ali Sami Yen: 1905 yılında Türkiye'nin ilk futbol kulübü Galatasaray'ı kuran öğrencilerden biridir. Ömer Seyfettin: 1916 yılında Çanakkale'de şehit düşmüştür. Çetin Altan: Türk yazar, gazeteci, köşe yazarı, oyun yazarı ve siyasetçidir. Erkan Özerman: Türk prodüktör, organizatör ve sanatçı menajeridir. Ayrıca, Mekteb-i Sultani'de Katolik, Ortodoks ve Musevi öğrenciler de eğitim almıştır.

Dürzi kelimesi, Dürzîlik adlı dini topluluğun takipçilerini ifade eder. Dürzîlik, 11. yüzyılda Mısır’daki Fâtımî halifesi Hakim Biemrillah döneminde ortaya çıkmış, İslam’ın Şii mezhebine bağlı İsmaililik kolundan türemiş, felsefi, mistik ve batıni unsurlar taşıyan özgün bir inanç sistemidir. Dürzîler, kendilerine daha çok “el-Muvahhidun” (Tevhid ehli) veya “Beni Mâ’ruf” derler. Dürzî adının kökeni, bu inancı yayan Muhammed bin İsmail ed-Derezi'ye dayanır.

Osmanlı'da millet sistemi, din veya mezhep esasına göre farklı toplumsal grupların örgütlenerek yönetilmesini sağlar. Millet sistemine göre gayrimüslimlere tanınan bazı haklar: Kendi dillerinde eğitim veren okullar açma; Kendi aralarındaki davalar için mahkeme kurma (cemaat mahkemeleri); İbadethanelerin açık olması ve din-vicdan özgürlüğü; Mal-mülk edinebilme, seyahat edebilme, çalışma ve vakıf kurma. Sistemin işleyişi: Devlet, gayrimüslimlere din ve ibadet özgürlüğü tanır ve can, mal güvenliklerini sağlar. Gayrimüslimler, bunun karşılığında Osmanlı'ya vergi olarak sadece cizye (baş, askerlik ya da güvenlik vergisi) öderler. Millet sisteminin bazı özellikleri: Etnik aidiyet ve lisan aidiyeti yerine din ve mezhep aidiyeti esas alınır. Osmanlı toplumu; "Ümmet-i Muhammed" diye tanımlanan Müslümanlar ve "Ehl-i Kitap" (zimmi) olarak adlandırılan Ortodokslar, Gregoryan Ermeniler ve Yahudilerden oluşur. Sistemin bozulması: Avrupa merkezli büyük siyasi ve toplumsal değişimler, millet sistemini olumsuz etkilemiş ve bozulmalara neden olmuştur.

Deniz hıyarı, dünya mutfaklarında taze veya kurutulmuş olarak tüketilebilir. Deniz hıyarı tüketirken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır: Toksinler: Bazı türleri doğal savunma mekanizması olarak toksin üretebilir ve yanlış pişirildiğinde zehirlenmeye yol açabilir. Alerji: Deniz ürünlerine alerjisi olan bireyler için risk taşır. Sindirim sistemi: Çiğ veya yanlış pişirildiğinde mide ve bağırsak rahatsızlıklarına neden olabilir. Türkiye'de deniz hıyarı toplamak ve satmak yasaktır.

Hanefi mezhebine göre, balık şeklinde olmayan deniz hayvanları yenmez. Yenmeyen deniz hayvanlarına örnekler: ahtapot; kalamar; ıstakoz; karides; midye; yengeç. Diğer mezheplerde ise deniz ürünlerinin hepsi yenir. Mezhepler arası farklılıklar nedeniyle, deniz ürünleri tüketimi konusunda bir din görevlisine veya ilgili mezhebin otoritelerine danışılması önerilir.

Sitte ve erbaa terimleri farklı bağlamlarda kullanılır: Kütüb-i Sitte, altı meşhur hadis mecmuasının yazarlarını ifade eder ve bu yazarlar Buhârî, Müslim, Ebû Dâvûd, Nesâî, Tirmizî ve İbn Mâce'dir. Eimme-i Erbaa, dört büyük fıkıh mezhebinin kurucuları olan İmam-ı Azâm Ebû Hanîfe, İmam Malik b. Enes, İmam Muhammed b. İdris eş-Şafiî ve İmam Ahmet b. Hanbel için kullanılır. Erbaa kelimesi ayrıca, Tokat iline bağlı ilçelerden birinin adı olarak da kullanılır.

Amatör kalamar yemek, İslam fıkhına göre Hanefi mezhebine göre caiz değildir. Hanefi mezhebine göre, balık suretinde olmayan deniz hayvanlarının etlerini yemek haramdır. Diğer mezheplerde ise kalamar yemek caizdir.

Râfızî kelimesi, "reddetmek, kabul etmemek, kumandanını terk eden bir ordu veya askeri birlik" anlamlarına gelir. Râfızîlik ise, mezhepler tarihinde, yaygın şekliyle Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer'in hilafetlerini kabul etmeyip reddedenler için kullanılan bir kavramdır. Râfızî kelimesi başlangıçta ilk Şii gruplarca birbirlerini dışlamak üzere kullanılmış, zamanla Şia'ya verilen bir isim olmuştur. Ayrıca, Osmanlı İmparatorluğu'nda, özellikle 16. yüzyıldan itibaren, takibat nedeni olarak da kullanılmıştır. Râfızîlik terimi, günümüzde genellikle gulat adı verilen, İslam'dan sapmış akımları tanımlamak için kullanılır.

Sıffin Savaşı, İslam tarihi açısından önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Önemi: İlk Fitne: İslam'ın yayılmaya başladığı dönemlerde, İslam'ı kabul edenler arasında yaşanan en önemli iç savaşlardan biridir. Emeviler Dönemi: Savaşın sonucunda Muaviye'nin halifeliğini ilan etmesiyle Emeviler dönemi başlamıştır. Hakem Olayı: Savaş sırasında gerçekleşen ve Muaviye'nin lehine sonuçlanan Hakem Olayı, İslam dünyasında siyasi ve dini otoritenin zayıflamasına yol açmıştır. Harici İsyanları: Savaşın ardından Hariciler adlı grup ortaya çıkmış ve bu grup tarafından Hz. Ali'nin şehit edilmesiyle Dört Halife Devri sona ermiştir.

İç Anadolu Bölgesi'nde Şafii mezhebine mensup kişilerin sayısı oldukça azdır. Şafii mezhebi, özellikle Türkiye'nin doğu ve güneydoğu bölgelerinde yaygındır. Şafii mezhebi, genellikle Mısır, Suriye, Filistin, Ürdün, Endonezya, Malezya ve Doğu Afrika'da yaygındır.

Hayır, Kalvinci ve Protestan aynı değildir. Protestanlık, 16. yüzyılda Martin Luther'in reform hareketiyle ortaya çıkan ve Katolik Kilisesi'nden ayrılan Hristiyan mezheplerini kapsayan bir terimdir.

Karabatak kuşunun eti genellikle yenmez. Bunun nedenleri arasında: Lezzet ve doku: Karabatak etinin lezzetsiz ve sert olduğu, balık kokusunun ağır bastığı söylenir. Sağlık riskleri: Denizlerdeki kirli maddeler ve toksinleri vücudunda biriktirebileceği düşünülmektedir. Koruma altında olma: Bazı ülkelerde koruma altında olan bir türdür ve avlanması yasaktır.

Ahtapot, İslam'da farklı mezheplere göre farklı şekillerde değerlendirilir: Hanefi mezhebine göre, ahtapot balık sınıfına girmediği ve pulları olmadığı için helal kabul edilmez. Maliki, Şafii ve Hanbeli mezheplerine göre ise ahtapot dahil tüm deniz ürünleri helaldir. Şii mezhebine göre ise sadece pullu balıklar helal kabul edildiği için ahtapot haram sayılır. Diyanet İşleri Başkanlığı'nın görüşlerine göre ise ahtapot yemek İslam dini açısından haram olarak kabul edilmez. Ahtapotun tüketimi, aynı zamanda sağlık açısından da bazı riskler taşıyabilir; ağır metal birikimi yapabilmesi ve bazı bireylerde alerjik reaksiyonlara yol açabilmesi gibi.

"Süveyda" kitabının ne anlattığına dair farklı bilgiler bulunmaktadır: Metin Altıok'un "Süveyda" kitabı, aşk ve hüzün dolu şiirlerden oluşur. Berna Uslu Kaya'nın "Süveyda" romanı, paramparça hayatların birleştirildiği bir hikaye sunar. Süveyda kavramı, kalpte bulunduğuna inanılan, basiret ve olgunluk merkezi olan bir nokta olarak tanımlanır.