Felsefe

Anaksimandros'un apeiron ve arkhe kavramları arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Arkhe, Miletli filozoflar tarafından varlığın temel ilkesi olarak kabul edilir ve dünyadaki değişimlerin arkasındaki sabit unsuru temsil eder. Apeiron ise, Anaksimandros'un arkhe kavramıdır ve "sonsuz" veya "sınırsız" anlamına gelir. Anaksimandros, arkhe olarak apeiron'u seçmiştir çünkü ona göre bu kavram, yaşam sürecinin sonsuza kadar devamını güvence altına alabilir.

Kozmoz terimi, evrenin tüm varlıklarını kapsayan geniş bir terim olarak kullanılır ve iki ana bağlamda işe yarar: 1. Bilimsel bağlamda: Kozmoz, evrenin fiziksel ve astronomik yönlerini inceleyerek yıldız sistemleri, galaksiler, kara delikler ve nebüleler gibi kozmik yapıları araştırır. 2. Felsefi bağlamda: Kozmoz, evrenin varoluşsal yapısını ve anlamını sorgular.

Francis Bacon, modern bilimin ve bilimsel yöntemin gelişmesinde önemli bir rol oynadığı için önemlidir. Bacon'ın katkılarının bazıları şunlardır: - Tümevarım mantığı: Yalnızca tümevarımla bilimsel bilginin mümkün olduğunu savunmuştur. - Yeni bilimsel yöntem: Gözlem ve deneyime dayalı yeni bir bilimsel yöntem önermiş, bu yöntem modern deneyciliğin temelini oluşturmuştur. - Felsefi eserler: "Novum Organum" ve "Yeni Atlantis" gibi eserleriyle yeni bir düşünce dünyası ve bilimsel araştırma vizyonu sunmuştur. - Siyasi ve idari kariyer: Politik ve yargı pozisyonlarında bulunarak, bilimsel çalışmaların toplumsal faydasını vurgulamıştır.

Yuval Noah Harari, çeşitli konularda farklı görüşler öne sürmektedir: 1. Küresel İşbirliği: Harari, insanlığın karşı karşıya olduğu nükleer savaş, iklim değişikliği ve teknolojik bozulma gibi varoluşsal tehditlerin ancak küresel işbirliği ile çözülebileceğini savunur. 2. Yapay Zeka ve Biyoteknoloji: Bu teknolojilerin yanlış kullanımının insanlığın sonunu getirebileceği konusunda uyarıda bulunur ve bu alanlarda silahlanma yarışına girilmemesi gerektiğini belirtir. 3. Tarihsel Gelişim: Harari, tarihsel gelişimin deterministik değil kaotik olduğunu ve geçmişteki tesadüflerin bugünkü dünya düzenini belirlediğini iddia eder. 4. Eğitim ve Eleştirel Düşünme: Eğitimin, bilgiye erişimden ziyade analiz etme ve kullanma becerilerini de içermesi gerektiğini vurgular. 5. Kişisel Gelişim: Meditasyon ve farkındalık gibi pratiklerin zihinsel ve duygusal sağlığı iyileştirebileceğini savunur.

Platonik kelimesi, gerçekte var olmayan, düşte kalan ve hep öyle kalması istenilen anlamlarına gelir. Ayrıca, Platon felsefesiyle ilgili olan anlamında da kullanılır.

Marksizm, Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından geliştirilen bir ideoloji olup, çeşitli temel prensipleri savunur: 1. Tarihsel Materyalizm: Toplumsal değişimin ekonomik yapıya bağlı olduğunu ve tarihin üretim ilişkileri ve sınıf çatışmalarının bir sonucu olarak anlaşılması gerektiğini savunur. 2. Sınıf Mücadelesi: Toplumun sınıflar arası çatışmalarla şekillendiğini ve ilerlediğini, burjuvazi ile proletarya arasındaki mücadelenin temel dinamik olduğunu öne sürer. 3. Kapitalizm Eleştirisi: Kapitalizmin sömürücü ve eşitsiz olduğunu, emperyalist politikaların bunu derinleştirdiğini ve savaşları tetiklediğini iddia eder. 4. Devrimci Dönüşüm: Kapitalizmin devrimle yıkılması ve proletarya diktatörlüğünün kurulması, adil ve eşitlikçi bir toplumun inşası için gereklidir. 5. Komünizm İdeali: Sınıfsız bir toplum olan komünizmin, insanların ihtiyaçlarına göre üretimi ve kaynakların kolektif kullanımını öngördüğünü savunur.

Dört ana paradoks türü vardır: 1. Yanlış kanı veya yanlış inançtan kaynaklanan paradokslar. 2. Kendine referanslı paradokslar. 3. Dialetheia. 4. Olması gereken ile olan arasındaki çelişkiden kaynaklanan paradokslar.

"Yeraltı" filmi, Zeki Demirkubuz'un Dostoyevski'nin "Yeraltından Notlar" romanından uyarlaması olması ve yönetmenin kişisel felsefesini yansıtması nedeniyle önemlidir. Film, varoluşçu felsefe ve psikanalizin öncü metinlerinden biri olarak kabul edilen "Yeraltından Notlar"ın temalarını işleyerek, kötülük, itiraf, kibir ve utanç gibi kavramları sinema aracılığıyla araştırır. Engin Günaydın'ın başarılı performansı ve filmin görüntü yönetimi de "Yeraltı"nın önemini artıran unsurlar arasındadır.

Spiritüel temalar işleyen bazı filmler şunlardır: 1. Baraka (1992): Dünya genelindeki farklı kültürlerin ritüellerini ve doğal güzelliklerini anlatan bir belgesel. 2. Yedi Yıllık Tibet (1997): Heinrich Harrer adlı bir dağcının Tibet'e olan yolculuğunu konu alan, Tibet kültürü ve Budizm'e dair bir film. 3. Into the Wild (2007): Chris McCandless'ın modern toplumdan kaçarak Alaska'ya yaptığı yolculuğu anlatan, özgürlük ve anlam arayışı üzerine bir film. 4. Agora (2009): Antik dönemde filozof Hypatia'nın yaşamını ve düşüncelerini ele alan, bilim, din ve felsefe arasındaki çatışmaları işleyen bir film. 5. Samsara (2011): Dünya çapında çekilmiş muhteşem görüntülerle insan yaşamının döngüsünü ve evrensel bağları görselleştiren bir belgesel, "Baraka"nın devamı niteliğinde. 6. Life of Pi (2012): Hintli bir gencin denizde mahsur kaldığı ve hayatta kalma mücadelesi verdiği, doğayla, Tanrı'yla ve içsel yolculukla ilgili temalar içeren bir film. 7. The Tree of Life (2011): Bir ailenin hikayesini evrenin ve insanlığın tarihine bağlayarak varoluşsal soruları ele alan bir film. 8. The Way of Miracles (2021): Dr. Joe Dispenza'nın öğretilerini takip eden insanların hikayelerini anlatan, zihnin gücünün fiziksel ve ruhsal sağlık üzerindeki etkisini işleyen bir belgesel. 9. Travmanın Bilgeliği (2021): Zorlu yaşam deneyimlerinin insanların hayatındaki olumlu etkisini keşfetmeye odaklanan bir belgesel.

Atina Okulu tablosu, Antik Yunan felsefesi ve düşüncesiyle Rönesans döneminin insana odaklı felsefi ve estetik anlayışını birleştirir. Tablonun ana temaları: Felsefe ve teoloji: Sanat, felsefe ve teoloji eserde birleşmiştir. Bilginin farklı dalları: Resimde, bilgi arayışında olan Antik Yunan filozofları ve bilim insanları yer alır. Merkezde Platon ve Aristoteles: Tablonun merkezinde Platon ve Aristoteles bulunur. Raffaello, bu eseriyle antik dönem ile Rönesans'ı bir araya getirmeyi amaçlamıştır.

Sonsuzluğun sınırı olup olmadığı konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Matematikte sonsuzluk, başlangıcı ve sonu olmayan bir kavram olarak kabul edilir ve bu nedenle sınırsızdır. Fizikte ise evrenin sonsuz olup olmadığı kesin olarak bilinmemektedir. Metafizikte ise dini inançların büyük bir bölümü, yaratılmış hayatın gelip geçici olduğunu ve yalnızca yaratıcının sonsuz olduğunu iddia eder.

Kartezyenizm ve rasyonalizm kavramları birbiriyle ilişkili olsa da aynı değildir. Rasyonalizm, bilginin akıl yoluyla elde edilmesi gerektiğini savunan felsefi bir akımdır. Kartezyenizm ise, kurucu rasyonalizm olarak da bilinen ve liberal düşüncede yer alan bir yaklaşımdır.

Zeno, farklı alanlarda önemli bir figürdür: 1. Tarih: Bizans İmparatoru Zeno, 474-491 yılları arasında hüküm sürmüş ve Batı Roma İmparatorluğu'nun sonunu görmüştür. 2. Felsefe: Sidonlu Zeno, Stoacı felsefenin önde gelen isimlerinden biri olarak kabul edilir ve mutluluk kavramını, sadece mevcut zevk ve refaha değil, aynı zamanda onların sürekliliğine de bağlı olarak tanımlamıştır. 3. Eğitim: Günümüzde, Zeno ismi, eğitim ve dönüşüm odaklı bir Web3 platformu olan Zeno ile de ilişkilendirilmektedir.

Immanuel Kant'ın en önemli felsefelerinden biri, evrensel ahlak yasası kavramıdır. Kant'a göre, ahlaki eylemler bireyin özgür iradesiyle gerçekleştirdiği ve herkes için geçerli olan ödevlerdir. Bu felsefenin temelinde şu ilkeler yer alır: 1. Kategorik buyruk: Bir eylemin, evrensel geçerlilik taşıması durumunda ahlaki olduğunu ifade eder. 2. İnsanlığı amaç olarak görmek: İnsanların başkalarının amaçlarını kendi amaçları gibi görmeleri ve herkes için geçerli olan kurallara uymaları gerektiğini belirtir. 3. Otonomi: İnsanın kendi ahlak yasasını kendi belirlemesi, yani yasanın kendi içinde olması gerektiğini vurgular. Kant ayrıca, metafiziği felsefede merkezi bir yere yeniden konumlandırmış ve a priori bilgilerin önemini vurgulamıştır.

Felsefede spekülatif düşünce, nesnel gerçekliğe başvurmaksızın zihinsel kurgularla yapılan ve yürütülen felsefeye verilen addır. Bu tür düşünce, pratikle ilgilenmeksizin sadece bilme ve açıklama amacı güden, zihinsel süreçlerden yola çıkar.

Ayn Rand, bireycilik, rasyonel bencillik ve kapitalizm mefhumlarını savunan bir düşünür ve yazardır. Bazı özellikleri: Felsefi görüşleri: Metafizikte felsefi realizmi savunmuş ve mistisizme karşı çıkmıştır. Siyasi görüşleri: Devletin özgür bir toplumda yasal ama minimal bir role sahip olması gerektiğini savunmuştur. Yazarı olduğu akım: Komünist Rusya’da yetişmesine rağmen, bireyciliği esas alan ve özgün fikirlerini içeren “objektivizm” akımını kurmuştur. Etkisi: Liberteryenler ve Amerikalı muhafazakârlar arasında önemli bir etkisi olmuştur. Ayn Rand, aynı zamanda narsistik ve şiddet içeren bir kişiliğe sahip olmakla da eleştirilmiştir.

Gorgias'ın varlık anlayışı, nihilizm olarak adlandırılan bir görüşe dayanır. Gorgias, bu iddiasını üç temel argümanda özetlemiştir: 1. Hiçbir şey var olamaz: Varlığın kendisi yoktur. 2. Var olsa bile bilinemez: Varlığı bilmek mümkün değildir. 3. Bilinse bile başkalarına aktarılamaz: Bilgi, başkalarına iletilemez.

"Şibumi" romanının sonunda, ana karakter Nicholai Hel, Bask Bölgesi'nin ıssız ve sakin vadilerinden birinde, bir kalede inzivaya çekilir. Hel, burada meditasyon yapar, zen bahçesinde vakit geçirir ve Go oyununda yeni stratejiler keşfeder.

“Puslu Kıtalar Atlası” romanı, İhsan Oktay Anar tarafından yazılmış ve okuyucuyu 18. yüzyıl İstanbul’unun gizemli sokaklarında fantastik bir yolculuğa çıkarmaktadır. Roman, iki ana temayı işlemektedir: 1. Gerçeklik ve Kurgu: Kitap, gerçek ile kurgunun, tarih ile mitolojinin iç içe geçtiği bir labirent sunmaktadır. 2. Felsefi Temalar: Eser, insanın varoluşu, kimlik, hafıza ve zaman gibi felsefi konuları da ele almaktadır.

"Sina2" dizisi, İbn-i Sina'nın hayatını ve maceralarını konu almaktadır. Dizide, küçük yaşta büyük bir merak ve zekaya sahip olan Sina'nın, Buhara'da yaşadığı dönemde felsefe, matematik, astronomi ve tıp gibi alanlarda yaptığı çalışmalar ve karşılaştığı zorluklar anlatılmaktadır.