Erdem

İnsanın nihai gayesi farklı inanç ve felsefi görüşlere göre değişiklik gösterebilir: İslam'a göre: İnsanın yaratılış gayesi, Allah'a kulluk ve O'nu tanımaktır. Sokrates'e göre: İnsanın nihai gayesi mutluluktur (eudaimonia). Aristoteles'e göre: İnsanın nihai gayesi, ruhun akli yönünün, hayat boyu, kendine has erdeme ya da erdemlere, yani karakter erdemlerine ve düşünce erdemlerine uygun etkinliğidir. Ayrıca, bazı felsefi yaklaşımlarda insanın nihai gayesi, akıl yoluyla metafiziğin değişmez ilkelerini keşfetmek ve bu ilkelere uygun bir yaşam sürmek olarak da tanımlanabilir.

Herakles'in rezillikle erdem arasındaki seçimi, "Herakles'in Seçimi" adlı alegoride ele alınır. Kötülük (Kakia), Herakles'e bedensel veya ruhsal hiçbir zahmete katlanmaksızın hazzı ve mutluluğu vaat eder. Erdem (Aretē) ise, soylu ve güzel şeylerin çalışıp didinmeden elde edilemeyeceğini, tanrıların takdiri ve dostluğu için hem sanatların bilgisinin hem de erdemli eylemlerin zorunlu olduğunu vurgular. Herakles, bu seçimde erdemi tercih eder.

Karşılık beklemeden iyilik yapmak, "iyiliğe iyilik her kişinin kârıdır, kötülüğe iyilik ise er kişinin kârıdır" sözüyle ifade edilen bir erdemdir. İyilik yapmanın üç derecesi vardır: 1. Yapılan iyiliğe teşekkür etmek. 2. Karşılık beklemeden iyilik yapmak. 3. Kötülük edene iyilik etmek. Bu nedenle, halk arasında "iyiliğe iyilik her kişinin kârıdır. Kötülüğe iyilik ise er kişinin kârıdır" denilmiştir.

Sokrates'e göre erdeme ulaşmak için erdemin bilgisini edinmek gereklidir. Erdeme ulaşmak için izlenmesi gereken adımlar: Kendini bilmek: Kendini bilmek, bilgeliktir ve erdemin öğrenilmesine yol açar. İyi ve kötüyü bilmek: Erdem, iyi ve kötünün ne olduğunu bilmeyi sağlar. Bilgeliği geliştirmek: Bilgelik, teorik ve pratik bilgiyi kapsar; bu, erdemin hem düşünsel hem de eylemsel olarak uygulanmasını gerektirir. İyi insanlarla etkileşim: İyi insanlarla bir arada olmak, erdemi pekiştirir. Sokrates'e göre, erdem sahibi bir kişi bile bile kötülüğe yönelmez; çünkü erdem, insanın iç huzurunu ve mutluluğunu sağlar.

Aklı başında insan şu şekilde davranır: Ruh dünyasına önem verir. Ölçülü ve mantıklı hareket eder. Dünya malına fazla değer vermez. Kendi ruh sağlığını korur. Deneyimli ve pratiktir. Erdemli ve iyi huyludur. Bu özellikler, kişinin bireysel ve ahlaki gelişimine göre değişiklik gösterebilir.

Mustafa Kemal Atatürk'e göre en büyük erdem doğruluk ve dürüstlüktür. Atatürk'ün ahlak ve erdem hakkında söylediği bazı sözler şunlardır: "Erdemli olmak, kolay olana değil, haklı olana ve hakkı yapana yakışır." "Gerçek medeniyet, ahlak medeniyetidir." "Doğruluk, en büyük erdemdir." "Her işte önce ahlak ve insanlık gelir." "Güçlü ahlak, güçlü toplumu yaratır." Ayrıca, Atatürk'e göre cumhuriyet erdemdir.

Erdemli olmakla ilgili bir hikaye örneği: Bir zamanlar küçük bir köyde yaşayan, Ahmet adında erdemli bir genç vardı. Bir gün, köyün yakınlarında yaşayan yaşlı bir kadın, tarlasını sürmekte zorlandığını fark etti. Ahmet'in bu iyilik dolu davranışı, köydeki diğer gençlere de örnek oldu. Bir süre sonra, köyde büyük bir kıtlık baş gösterdi. Ahmet'in bu özverili ve erdemli davranışları sayesinde, köy halkı kıtlığı atlattı ve yeniden huzura kavuştu. Bu hikaye, erdem ve iyiliğin ne kadar güçlü olduğunu ve toplumu nasıl değiştirebileceğini anlatır.

Erdemli davranışların toplumsal ilişkilere katkıları şunlardır: Güven ve huzur ortamı oluşturur. Yardımlaşma ve dayanışmayı artırır. Toplumsal ön yargıları azaltır. Sosyal ilişkileri düzenler. Bireysel gelişimi teşvik eder.

Erdem ve karakter arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Erdem, yaşamın bazı alanlarında iyi düşünmek, iyi hissetmek ve iyi davranmak için ahlaki açıdan iyi bir eğilimdir. Karakter, daha çok kişilik, mizaç ve şahsiyet gibi kavramlarla ilişkili olup, bireyin ahlâk ve insan ilişkilerinde ön plana çıkan çeşitli yönlerini ifade etmek için kullanılır. Dolayısıyla, erdemler karakterin bir unsuru olarak kabul edilebilir, ancak karakter daha geniş bir kavramdır ve sadece erdemlerden ibaret değildir.

Fârâbî'nin "nâbit" kavramı, İslam ahlâk ve siyaset düşüncesinde, erdemli şehirde yaşayan erdemsiz insanları ifade eder. Fârâbî, insanın gerçek mutluluğu elde edebilmesi için erdemli bir şehirde yaşaması gerektiğini savunur ve nâbitleri, erdemli şehrin varlığı için bir tehdit olarak görür. Fârâbî'den sonra yaşamış olan Endülüslü filozof İbn Bâcce ise "nevâbit" kelimesini, negatif anlam yükünden arındırarak kullanır.

Kahve falında Elif harfi görmek, genellikle yeni başlangıçlar, umut dolu gelişmeler, erdem sahibi insanlarla tanışma ve güzel işlere vesile olma gibi anlamlara gelir. Bazı yorumlara göre: Fal sahibi, hayırlı insanlarla tanışacak ve bu insanlar ile arasında yardımlaşma söz konusu olacak. Çekilen sıkıntılar son bulacak ve cefaların sonunda güzel şeyler yaşanacak. Maddi sıkıntı varsa, el rahatlayacak. Eğer fal sahibi bekarsa, karşısına kısmeti çıkacak ve hayırlı bir evlilik gerçekleşecek. Fal sahibi, dini yönden yükselecek ve duaları kabul olacak. Fal yorumlarının bilimsel bir temeli olmadığını unutmamak gerekir.

Farabi'ye göre erdemli şehir iki ana kategoriye ayrılır: 1. Erdemli Şehir: Bu, tek bir şehirdir ve sadece alimlerin ve erdemli kişilerin yaşadığı bir yerdir. 2. Erdemli Olmayan Şehir: Bu şehirler ise dört çeşittir: cahil şehir, fasık şehir, değişmiş şehir ve sapkın şehir.

Sokrates ve Platon'a göre erdemin kısaca tanımı şu şekildedir: Sokrates'e göre erdem, bir bilgi edinme işidir ve doğru eylem için erdemin bilgisi gereklidir. Platon'a göre erdem, bilgi olarak tanımlanır ve erdem olan bilgi iyi olmalı, kişiyi iyi kılmalı ve iyi bir hayat yaşatmalıdır.

Filozoflara göre erdem, ahlaki olarak doğru olan şeyi yapıp yanlış olanı yapmamaktır. Bazı filozofların erdemle ilgili görüşleri: Sokrates: Erdem, bilgi edinme işidir ve doğru eylem için erdemin bilgisi gereklidir. Platon: Temel erdemler hikmet, cesaret, iffet ve adalettir. Aristoteles: Erdem, fiillerde orta yolu tercih etmekle mümkündür. Hume: Ahlakın ve erdemin temelinde duygular vardır. Kant: Eylemlerin sonuçlarına bakmaksızın, evrensel bir ilkeye göre eylemde bulunan kişi, ahlaklı ve erdemlidir. Nietzsche: Yaşamı ve dünyevi olanı, dinle ve tanrı kurgusuyla bakmak bir çöküşün ve yozlaşmanın göstergesidir.

Erdemli insanın üç temel ilkesi şu şekilde sıralanabilir: 1. Adaletten yana olmak. 2. Doğruluk ve dürüstlük. 3. Sorumluluk sahibi olmak. Ayrıca, antik Yunan'da erdemli bir insanın sahip olması gereken 12 temel özellik arasında azim, nezaket, cömertlik, ihtişam, saygı, sağduyu, zekâ, cesaret ve cazibe gibi özellikler de bulunmaktadır.

Seneca, Stoacı ahlak görüşleriyle tanınan bir filozof olup, ahlakın temeline doğaya uygun yaşama ilkesini yerleştirmiştir. Seneca'nın savunduğu bazı görüşler şunlardır: Bilge ideali: Bilge kişisini, kendi kendine yeten, hazza olduğu kadar eleme karşı da duygusuz, korku bilmez, evrenin gerçek efendisi, erdemi özgür iradesinin sonucu olan ve ölümden korkmayan kişi olarak tanımlamıştır. Mutluluk: Mutluluğun insanın içine ait bir şey olduğunu ve harici iyiler ile zenginliklerin mutluluk sağlamayacağını söylemiştir. Felsefe: Felsefeyi, ruhu geliştirip aydınlatan ve yaşama düzen veren bir alan olarak görmüş ve bunu elde etmeye yarayan aracın akıl olduğunu belirtmiştir. Kader: Ahlaki eylemlerin, insanın kader içinde yaptığı seçimler olduğunu ve kötü şeyler karşısında gösterilen sabrın insanı erdem yolunda ilerleteceğini savunmuştur. Erdem: Erdemi, doğaya uygun olan ve yetkinleşmiş akıl olarak tanımlamıştır. Seneca, aynı zamanda eleştirel bir filozof olarak Antik Yunan düşünürlerini sorgulayarak felsefe yolculuğunu sürdürmüştür.

Erdem etiğinin üç temel kavramı şunlardır: 1. Erdem: Yaşamın bazı alanlarında iyi düşünmek, iyi hissetmek ve iyi davranmak için ahlaki açıdan iyi bir eğilimdir. 2. Karakter: Erdemler, kişinin karakter özellikleridir ve kazanılması gerekir. 3. Pratik Bilgelik (Phronesis): Ahlaki karar verme yeteneği ve doğru eylemi belirleme becerisidir. Ayrıca, Aristoteles'in yaklaşımında altın orta (golden mean) kavramı da önemli bir yer tutar; erdem, aşırılık ile eksiklik arasındaki orta noktada açığa çıkar.

"Özür dilemek zorunda kalmamak, özür dilemekten daha erdemlidir" sözü, bireyin davranışlarında dikkatli ve özenli olması gerektiğini anlatır. Özür dilemek önemli bir erdemdir, ancak başkalarını zor duruma sokacak ya da kıracak bir davranışta bulunmamak, daha ideal bir davranış biçimidir. Ayrıca, bu söz aynı zamanda insanların birbirlerine karşı sorumlu olduklarını, her eylemin bir başkasını etkileyebileceğini hatırlatır. Özenli davranmak, empati ve saygı göstermek gibi değerler, insan ilişkilerinde güveni ve saygıyı güçlendirir.

Erdem zaman, Erdem Holding'in sahibi değildir. Erdem Holding, 1965 yılında Dr. Zeynel Abidin Erdem tarafından kurulmuş olup, telekomünikasyon, enerji, inşaat, yapı malzemeleri gibi çeşitli sektörlerde faaliyet göstermektedir. Erdem zaman hakkında daha fazla bilgi bulunamadı.

Platon'a göre erdem, ruhun düzeni ve doğasına uygun durumda olmasıdır. Platon, erdemleri sosyal sınıflara göre dört ana gruba ayırır: 1. Adalet: Tüm sınıfların sahip olması gereken erdemdir. 2. Cesaret: Koruyucu sınıfın erdemidir. 3. Ölçülülük: Özellikle çalışanların ve üreticilerin sahip olması gereken erdemdir. 4. Bilgelik: Yönetici sınıfın erdemidir. Platon'a göre erdem, aynı zamanda insanı mutlu kılan ve doğasını tamamlayan bir unsurdur.