Endokrinoloji

Paratiroid (parathormon) ameliyatı, genellikle genel anestezi altında, boynun ön veya yan tarafında küçük bir kesi ile yapılır. Ameliyatta şu adımlar izlenir: 1. Cerrah, paratiroid adenomunun yerini belirler ve boyutunu değerlendirir. 2. Adenom çıkarılır. 3. Bir veya iki anormal paratiroid bezi bulunuyorsa, bunlar çıkarılır. 4. Paratiroid hormon düzeyleri kontrol edilir. 5. Çıkarılan paratiroid bezlerinden örnek alınarak, bezin hiperaktif olup olmadığı patolog tarafından doğrulanır. Ameliyat sonrası, parathormon seviyelerinde düşme gözlemlenen ve yükselme saptanmayan hasta taburcu edilir. Paratiroid ameliyatı, uzmanlık gerektiren bir işlemdir; bu nedenle, deneyimli bir paratiroid cerrahına başvurulmalıdır.

Target hücreleri, aynı zamanda codocyte veya leptocyte olarak da bilinir, kırmızı kan hücrelerinin (RBC) merkezi bir hemoglobin alanı ve onu çevreleyen daha soluk bir halka ile karakterize edilen benzersiz bir morfolojisidir. Target hücrelerinin bazı nedenleri ve klinik önemi: Karaciğer hastalıkları. Hemoglobinopatiler. Demir eksikliği anemisi. Karaciğer nakli sonrası. Hemolitik bozukluklar. Target hücreleri, periferik kan yayması veya otomatik kan hücresi analizörleri ile tespit edilebilir.

Uygunsuz Antidiüretik Hormon Salınımı Sendromu (UAHSS) çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir: Tümörler. Akciğer hastalıkları. Santral sinir sistemi (SSS) patolojileri. İlaçlar. Diğer nedenler. Ayrıca, aşırı su tüketimi ve bazı psikiyatrik bozukluklar da UAHSS'ye yol açabilir.

Glukagon ve insülin, kan şekeri seviyelerini dengelemek için zıt işlevlerle çalışır. İnsülin: Kan şekeri yükseldiğinde devreye girer, şekerin hücrelere girmesini sağlar ve fazla glikozu karaciğer ile kaslarda glikojen olarak depolar. Glukagon: Kan şekeri düştüğünde salgılanır ve karaciğerdeki glikojenin glikoza dönüşerek kana salınmasını sağlar. Bu sayede, glukagon kan şekerini artırırken, insülin kan şekerini düşürür. Örneğin, yemek yenildiğinde kan şekeri yükselir ve pankreas beta hücreleri insülin salgılar. Bu dinamik denge, vücutta 7/24 işleyen bir sistem olarak çalışır.

Kemik yoğunluğu ölçümü için genellikle ortopedi, fizik tedavi, kadın hastalıkları ve doğum bölümleri doktorları talep etmektedir. Dahiliye (iç hastalıkları) bölümü de kemik yoğunluğu ölçümü için başvurulabilecek bölümler arasında yer alabilir. Kemik yoğunluğu ölçümü için uygun bölümü öğrenmek ve randevu almak için doğrudan ilgili sağlık kurumunun radyoloji birimine başvurulabilir.

Gastrinoma, pankreas veya oniki parmak bağırsağında gastrin üreten bir tümördür. Gastrin hormonu, mide suyunun salgılanmasını uyaran ve mideden salgılanan bir peptit hormondur. Gastrin testi, genellikle Zollinger-Ellison sendromu şüphesi, tedaviye dirençli şiddetli ülser ve reflü vakaları ile atrofik gastrit veya pernisiyöz anemi tanısının desteklenmesi gibi durumlarda istenir.

ADH (Vazopressin) testi için endokrinolog veya nefrolog bölümlerine başvurulabilir. ADH testi, genellikle su kısıtlama testi gibi dinamik testlerle birlikte yapılarak ADH’nin normalde yükselip yükselmediğine bakılır. ADH testi için öncelikle bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Addison hastalığı tanısı için aşağıdaki yöntemler kullanılır: Tıbbi geçmiş ve belirtiler: Doktor, hastaya tıbbi geçmişi ve belirtiler hakkında sorular sorar. Kan tahlili: Kandaki sodyum, potasyum, kortizol ve ACTH seviyelerini ölçer; ayrıca Addison hastalığı ile ilişkili antikorları tespit eder. ACTH uyarı testi: Sentetik ACTH enjeksiyonundan önce ve sonra kandaki kortizol seviyesini ölçer. Görüntüleme testleri: Karın bölgesi için bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans (MR) taraması ile böbreküstü bezlerinin boyutu ve anormallikler kontrol edilir. Alternatif testler: İkincil adrenal yetmezlik durumunda düşük doz ACTH stimülasyon testi, uzun süreli ACTH stimülasyon testi veya glukagon stimülasyon testi yapılabilir. Addison hastalığı şüphesi durumunda bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir.

Hiperinsülinemik hipoglisemi, genellikle pankreasın insülin üreten tümörleri (insülinoma) veya insülin sekresyonunun hipoglisemiye rağmen baskılanamaması nedeniyle ortaya çıkar. Diğer nedenler: Geçici hiperinsülinemik hipoglisemi: Diyabetik anne bebeği, perinatal asfiksi, Rh izoimmünizasyonu, intrauterin büyüme geriliği gibi durumlarla ilişkili olabilir. Konjenital hiperinsülinemik hipoglisemi: Genetik mutasyonlarla ilişkilidir. Hiperinsülinemik hipoglisemi, yenidoğan ve çocukluk çağında persistan hipogliseminin en sık nedenlerinden biridir.

Östrojen ve androjenlerin terapötik kullanımları şu şekilde özetlenebilir: Östrojen: Hormon replasman tedavisi (HRT). Doğum kontrolü. Jinekomasti ve erektil disfonksiyon tedavisi. Androjen: Hipoandrojenizm tedavisi. AIDS tedavisi. Adet öncesi sendromu (PMS) ve otoimmün hastalıkların tedavisi. Östrojen ve androjen tedavilerine başlamadan önce bir uzmana danışılması önerilir.

Addison hastalığı belirtileri gözlemlendiğinde veya şüphelenildiğinde endokrinoloji bölümüne başvurulmalıdır. Endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları uzmanı doktorlar Addison hastalığına bakmaktadır.

DHEA-SO4 350, kandaki DHEA-SO4 seviyesinin normal referans aralığının üzerinde olduğunu gösterir. DHEA-SO4 yüksekliğinin bazı nedenleri: adrenal hiperplazi (böbreküstü bezi büyümesi); adrenal tümörleri (iyi huylu veya kötü huylu); polikistik over sendromu (PKOS); Cushing sendromu; bazı ilaçlar (örneğin, anabolik steroidler). Yüksek DHEA-SO4 seviyelerinin bazı belirtileri: kadınlarda tüylenme artışı, adet düzensizliği, akne, saç dökülmesi ve ses kalınlaşması; erkeklerde ise genellikle daha az belirgin belirtiler veya sadece ergenlik döneminde akne ve hızlı kas gelişimi. DHEA-SO4 yüksekliği teşhisi ve tedavisi için bir endokrinoloji uzmanına başvurulmalıdır.

Paratiroid bezinin fazla çalışması (hiperparatiroidizm), kandaki kalsiyum seviyesinin yükselmesine (hiperkalsemi) neden olur ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir: Böbrek taşı: Yüksek kalsiyum seviyeleri böbreklerde taş oluşumuna neden olabilir. Kemik ağrısı ve kırıkları: Kemikler zayıflar ve yoğunluğunu kaybeder, bu da kemik ağrısı ve kırık riskini artırır. Yorgunluk ve halsizlik: Yüksek kalsiyum seviyeleri yorgunluk, halsizlik ve kas güçsüzlüğüne neden olabilir. Depresyon ve anksiyete: Ruh hali değişikliklerine, depresyon ve anksiyeteye yol açabilir. Sindirim problemleri: Mide bulantısı, kusma, kabızlık ve karın ağrısına neden olabilir. Kalp problemleri: Nadir durumlarda, hiperkalsemi kalp ritmi bozukluklarına ve kalp yetmezliğine yol açabilir. Hiperparatiroidizm şüphesi durumunda bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir.

Endokrinolog sayısının az olmasının birkaç nedeni vardır: Eğitim Süresi: Endokrinologlar, altı yıllık tıp fakültesini bitirdikten sonra dört veya beş yıl iç hastalıkları ihtisas programı ve üç yıl hormon hastalıklarına odaklanma eğitimi alırlar. Bu uzun eğitim süreci, uzman sayısını sınırlayabilir. Kadro İhtiyacı: Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği'nin açıklamalarına göre, Türkiye'de endokrinolog sayısı yetersizdir ve kadro ihtiyacı bulunmaktadır. Bu faktörler, endokrinolog sayısının genel olarak düşük olmasına katkıda bulunabilir.

Hipofiz adenomunda etkilenen hormonlar, tümörün türüne bağlı olarak değişir. Bazı hormon türleri ve etkileri: Prolaktin: Kadınlarda adet düzensizlikleri, süt gelmesi, kısırlık; erkeklerde cinsel işlev bozuklukları ve meme büyümesi. Büyüme hormonu (GH): Büyüme çağında aşırı uzama, yetişkinlikte ise el, ayak, çene ve burun ucu gibi vücut kısımlarında büyüme. Adrenokortikotropin hormon (ACTH): Vücutta anormal yağlanma, kas güçsüzlüğü, yüksek kan basıncı ve kan şekeri, ciltte yağlanma ve akne gelişimi. Tiroit stimülan hormon (TSH): Kilo kaybı, çarpıntı, bağırsak sorunları, terleme, huzursuzluk ve sinirlilik. Foliküler stimülan hormon (FSH) ve Lüteinleştirici hormon (LH): Kadınlarda düzensiz adet dönemleri, erkeklerde cinsel isteksizlik ve iktidarsızlık. Hipofiz adenomları genellikle iyi huyludur ve yavaş büyürler.

Endokrinoloji, endokrin sistem ve hormonal bozukluklarla ilgilenen bir tıp dalıdır. Nöroloji ise sinir sistemi hastalıklarıyla ilgilenir. Bu bilgilere göre, endokrin sistem ile ilgili sorunlar için endokrinoloji bölümüne başvurulmalıdır. Dahiliye, endokrinolojinin bir alt dalı olarak kabul edilir ve bazı durumlarda dahiliye uzmanları da endokrinoloji alanında destek sağlayabilir. Doğru teşhis ve tedavi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Çift cinsiyete sahip kişilere üroloji, endokrinoloji, jinekoloji ve tıbbi genetik bölümleri bakar. Ayrıca, psikolojik destek almak isteyen kişiler psikiyatrist ve psikologlara da danışabilir. Tedavi süreci, bireyin genetik test sonuçları, fiziksel nitelikleri ve hormon düzeyleri dikkate alınarak uzman doktorlar tarafından bireysel olarak değerlendirilir.

Prof. Dr. Şükrü Ersoy, Yıldız Teknik Üniversitesi'nde görev yapmaktadır. Görevleri: İnşaat Mühendisliği Bölümü Dekanlığı; Doğa Bilimleri Araştırma Merkezi Başkanlığı.

Tiroit sintigrafik uptake testi, genellikle şu durumlarda istenir: Tirotoksikoz ayırıcı tanısı. Tiroit nodüllerinin fonksiyonel durumunun değerlendirilmesi. Tiroidit tanı ve takibi. Hipotiroidi (doğumsal veya edinsel). T-3 supresyon testi sırasında. Gebelik ve emzirme döneminde tiroit sintigrafisi ve uptake testi yapılması önerilmez.

Endokrinologlar, Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD)'ne üye olabilirler. Ayrıca, çocuk endokrinolojisi ve diyabet konularında çalışan endokrinologlar, Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derneği'ne de üye olabilirler.