Hipofiz

Hipofiz bezi tümörleri genellikle tehlikeli değildir, çünkü büyük çoğunluğu iyi huyludur ve metastaz yapma eğiliminde değildir. Ancak, hipofiz bezinin anormal büyümesi ve hormon üretimini etkilemesi durumunda, bu durum ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hipofiz bezi tümörlerinin tedavisi, tümörün türüne, büyüklüğüne ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir ve genellikle cerrahi müdahale, radyoterapi veya ilaç tedavisini içerir.

Hipofiz bezinde sorun olması durumunda çeşitli sağlık problemleri ortaya çıkabilir. Bu sorunlar, hipofiz bezinin hormonlarının fazla veya az salgılanmasına bağlı olarak iki ana grupta incelenir: 1. Hipofiz Yetmezliği: Hipofiz bezinin hormonlarının az salgılanması durumudur. Belirtiler, eksik olan hormona göre değişir ve şunları içerebilir: Kortizol hormonu eksikliği: İleri derecede halsizlik, yorgunluk, enerji düşüklüğü, hipotansiyon (kan basıncı düşmesi), hipoglisemi (kan şekeri düşmesi). Tiroit hormonu eksikliği: Halsizlik, yorgunluk, cilt kuruluğu, saç-kaş dökülmesi, kilo artışı, ödem, adet düzensizliği ve kabızlık. Büyüme hormonu eksikliği: Çocukluk çağında kısa boy, yetişkinlikte ciltte solukluk, halsizlik, enerji düşüklüğü. 2. Hipofiz Tümörleri: Hipofiz bezinin iyi huylu tümörleri, hormon salgılayabilir veya çevre dokuya baskı yaparak şikayetlere neden olabilir. Hipofiz bezi ile ilgili semptomların varlığında, kesin tanı ve tedavi için bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir.

Akromegali, hipofiz bezinin aşırı büyüme hormonu üretmesi sonucu ortaya çıkan hormonal bir hastalıktır. Başlıca nedenleri: 1. Hipofiz bezi tümörü: Genellikle iyi huylu (kanserli olmayan) bir tümör olan adenom, hipofiz bezinde büyüyerek aşırı büyüme hormonu salgılar. 2. Diğer bölgelerdeki tümörler: Nadir durumlarda, akciğerler veya pankreas gibi hipofiz bezi dışındaki bölgelerde gelişen tümörler de akromegaliye neden olabilir. Bu durum, genetik mutasyonlar veya bilinmeyen diğer faktörler nedeniyle de gelişebilir.

Hipofizin fazla çalışması, hormonal dengesizliklere ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu durumlar şunlardır: Büyüme hormonu aşırı salgılanması: Akromegali ve gigantizm gibi durumlara neden olabilir. Prolaktin aşırı salgılanması: Hiperprolaktinemi, kadınlarda adet düzensizliklerine ve erkeklerde cinsel işlev bozukluklarına yol açabilir. Adrenal bezlerin aşırı uyarılması: Cushing sendromu gelişebilir; bu durum, obezite, hipertansiyon ve cilt değişiklikleri gibi belirtilerle kendini gösterir. Tiroid hormonlarının aşırı salgılanması: Hipertiroidizm, metabolizmanın hızlanmasına ve kalp sorunlarına yol açabilir. Üreme hormonlarının aşırı salgılanması: Polikistik over sendromu (PCOS) gibi durumlar ortaya çıkabilir. Hipofizin fazla çalışmasının tedavisi, altta yatan nedene bağlı olarak ilaç tedavisi, cerrahi müdahale veya radyoterapi gibi yöntemleri içerebilir.

Akromegali, hipofiz bezinin aşırı büyüme hormonu (GH) üretmesi sonucu ortaya çıkar. Bu durumun başlıca nedenleri şunlardır: 1. Hipofiz Tümörü: Akromegali vakalarının büyük bir kısmına, hipofiz bezinde gelişen iyi huylu bir tümör olan adenom neden olur. 2. Diğer Tümörler: Nadir durumlarda, akciğerler, pankreas veya beynin diğer bölgelerindeki tümörler de bozukluğa yol açabilir. 3. Genetik Faktörler: Akromegali bazen kalıtsal olarak da geçebilir. Akromegali, genellikle orta yaşlı insanlarda görülür ve tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Türk eyeri, tıp literatüründe "sella turcica" olarak adlandırılan, kafatasında yer alan ve hipofiz bezini barındıran çukur kısımdır. Bu anatomik terim, eski Türk eyerlerine benzemesi nedeniyle bu adı almıştır.

Hipofizde sorun olduğunu anlamak için aşağıdaki belirtiler gözlemlenebilir: 1. Hormon Eksikliği Belirtileri: Hipofiz hormonlarının yetersiz salgılanması durumunda, kortizol ve tiroid hormonlarında düşüş, halsizlik, yorgunluk, kan şekeri ve kan basıncında düşme gibi belirtiler ortaya çıkabilir. 2. Görme Bozuklukları: Hipofiz tümörleri, görme sinirlerine baskı yaparak görme alanında daralma, çift görme veya göz kapağında düşüklüğe neden olabilir. 3. Baş Ağrısı: Tümörlere bağlı olarak gelişen kronik baş ağrıları, hipofiz bezi sorununun bir işareti olabilir. 4. Üreme Sistemi Sorunları: Prolaktin hormonunun fazla salgılanması, kadınlarda adet düzensizlikleri ve süt üretimi artışı, erkeklerde ise cinsel fonksiyon bozukluklarına yol açabilir. Kesin tanı ve tedavi için bir endokrinoloji uzmanına başvurulması gereklidir.

Hipofizdeki tümör, genellikle iyi huylu olsa da, tehlikeli olabilir çünkü büyüklüğü ve hormon üretimini etkileme şekline bağlı olarak çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Tehlikeli olabilecek durumlar şunlardır: - Görme kaybı: Tümör, optik sinirlere baskı yaparak görme bozukluklarına neden olabilir. - Hormon dengesizlikleri: Hipofiz bezinin normal hormon üretimini engelleyerek hipopituitarizme ve diğer hormonal hastalıklara yol açabilir. - Baş ağrıları: Tümör büyüdükçe baş ağrılarına sebep olabilir. - Ciddi hastalıklar: Akromegali, Cushing hastalığı gibi ciddi sendromlara yol açabilir. Tedavi, tümörün türüne, büyüklüğüne ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişir ve cerrahi müdahale, radyoterapi, ilaç tedavisi gibi yöntemleri içerebilir.

Hipofizde genişlemenin (hipofiz bezi büyümesinin) başlıca nedenleri şunlardır: 1. Hipofiz adenomları: Hipofiz bezinde gelişen, genellikle iyi huylu tümörlerdir. 2. Hipotiroidizm: Tiroid bezinin yeterli hormon üretmemesi durumunda, hipofiz bezi aşırı hormon üreterek büyür. 3. Gebelik: Gebelik, hipofiz bezini doğal olarak büyütür. 4. İlaç kullanımı: Bazı ilaçların veya hormon tedavilerinin yan etkisi olarak hipofiz bezinde hücre artışı meydana gelebilir. 5. Tüberküloz ve sarkoidoz: Bu hastalıklar, hipofiz bezini enfekte ederek büyümesine neden olabilir. 6. Hipofizit: Hipofiz bezinde meydana gelen iltihaplanmalar, bezin büyümesine yol açabilir. Teşhis ve tedavi için bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir.

Hipotalamustan salgılanan hormonlar, kan yoluyla hipofizi uyarır. Bu süreç şu şekilde gerçekleşir: 1. Hipotalamusun salgısı olan RF (salgılatıcı faktör), hipofize ulaşarak onu uyarır. 2. Hipofiz, bu uyarı üzerine hedef organının uyarılmasını sağlayan hormonu üretir.

ADH (Antidiüretik Hormon), hipotalamus tarafından üretilir ve arka hipofiz bezi tarafından salgılanır.

Hipopituitarizm (hipofiz yetmezliği) çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir: 1. Hipofiz bezinde veya hipotalamusta hastalık: Bu bezlerin bir veya daha fazla hormonu yeterince salgılayamaması. 2. Tümörler: Hipofiz bezinde veya yakınında bulunan tümörler, hormon salgısını etkileyecek kadar büyüyebilir. 3. Radyasyon: Beyne uygulanan radyasyon tedavisi, hipofiz bezi dokusunu tahrip edebilir. 4. İnme: Beyne kan akışında sorun olması. 5. Kemoterapi: Kanser tedavisi için kullanılan ilaçlar. 6. Beyin ameliyatı: Cerrahi müdahaleler sırasında hipofiz bezine zarar verilmesi. 7. Genetik mutasyonlar ve idiyopatik (nedeni bilinmeyen) durumlar da hipopituitarizme yol açabilir.

Sella turcica çukuru, kafatası içerisinde, beynin tabanında bulunan hipofiz bezini tutan ve koruyan kemikli yapıdır. Bu çukur, sfenoit kemik üzerinde yer alır ve eyer şeklinde bir yapıya sahiptir.

Evet, hipofiz bezi ana bez olarak kabul edilir. Hipofiz bezi, diğer endokrin bezlerin salgılarını kontrol ettiği için bu ünvanı almıştır.

Hipofiz adenomunda aşağıdaki hormonlar etkilenebilir: 1. Büyüme hormonu (GH): Ergenlik döneminde vücudun dengeli büyümesini sağlar. 2. Prolaktin: Memeden süt salgılanmasını sağlar. 3. Adrenokortikotropik hormon (ACTH): Böbreküstü bezlerinden kortizol salgılanmasını ayarlar. 4. Tiroid uyarıcı hormon (TSH): Tiroid bezinden tiroid hormonlarının salgılanmasını sağlar. 5. Gonadotropin hormonları: Üreme organlarının işlevlerini kontrol ederler.

Hipofiz bezi, üç lobdan oluşur: ön lob, arka lob ve ara lob.

Hipofiz bezi, hipotalamus tarafından kontrol edilir. Hipotalamus, hipofiz bezine uyarılar göndererek hangi hormonların, ne zaman ve ne kadar salgılanacağını belirler.

Kafatasında beyindeki hipofiz bezini barındıran çukur kısma tıpta verilen Latince adın Türkçesi "Türk eyeri" veya "Sella Turcica" olarak adlandırılır.

Ön hipofizden 6 hormon salgılanır: 1. FSH (Follikül stimüle eden hormon); 2. LH (Lüteinize eden hormon); 3. Prolaktin (süt salgılayan hormon); 4. Büyüme Hormonu (Growth Hormon) (GH); 5. ACTH (Adrenokortikotropik hormon); 6. TSH (Tiroid stimüle eden hormon).

Parsiyel empty sella — hipofiz bezinin kısmen düzleştiği veya küçüldüğü, sella turcica'nın (hipofiz bezini çevreleyen kemik yapı) kısmen boş görünmesi durumudur. Bu durumun başlıca belirtileri: baş ağrısı; yüksek tansiyon; halsizlik; iktidarsızlık (erkeklerde); kısırlık; adet düzensizliği veya hiç adet görmeme. Parsiyel empty sella'nın iki türü vardır: 1. Birincil. 2. İkincil. Teşhis genellikle başka bir hastalık için yapılan beyin görüntüleme testleri sırasında tesadüfen konur.