Endokrinoloji

Endokrinoloji bölümüne aşağıdaki durumlarda gidilmesi önerilir: 1. Adrenal bez hastalıkları: Kortizol ve aldosteron gibi hormonların dengesizliği. 2. Hipofiz bezi hastalıkları: Büyüme hormonu ve diğer hormonların eksikliği veya fazlalığı. 3. Tiroid hastalıkları: Hipertiroidi (tiroid bezinin fazla çalışması) ve hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması). 4. Diyabet: İnsülin üretimi ve kan şekeri kontrolü ile ilgili sorunlar. 5. Obezite ve metabolik sendrom: Ciddi hormonal bozukluklarla ilişkili durumlar. 6. Üreme sağlığı sorunları: Kadın ve erkeklerde hormon dengesizlikleri, infertilite (kısırlık). 7. Osteoporoz: Kemik erimesi ve kalsiyum metabolizması hastalıkları. 8. Polikistik over sendromu (PCOS): Yumurtalık kistleri ve aşırı tüylenme gibi belirtiler. Bu belirtiler varsa, bir endokrinologa başvurmak, doğru teşhis ve tedavi için önemlidir.

Endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları birbiriyle ilişkili ancak farklı tıbbi uzmanlık alanlarıdır. Endokrinoloji, vücuttaki hormonların salgılanması, işlevi ve düzenlenmesi ile ilgilenen bir tıp dalıdır. Metabolizma hastalıkları ise vücudun enerji üretimi, besin maddelerinin işlenmesi ve atık maddelerin uzaklaştırılması gibi metabolik süreçleri etkileyen bozuklukları kapsar. Dolayısıyla, endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları farklı ancak örtüşen alanlara sahiptir.

Kortizol ve kortikosteroid aynı şeyler değildir, ancak birbirleriyle ilişkilidirler. Kortizol, vücutta adrenal (böbrek üstü) bezlerde doğal olarak üretilen bir hormondur. Kortizon, kortizolün sentetik bir versiyonu olup, kortikosteroidler arasında yer alır.

TSH düşüklüğü, tehlikeli olabilir çünkü bu durum hipertiroidizm olarak bilinen aşırı aktif tiroid bezini işaret eder. TSH düşüklüğünün bazı belirtileri şunlardır: - hızlı veya düzensiz kalp atışı; - gerginlik ve sinirlilik; - iştah artışına rağmen kilo kaybı; - el titremesi; - saç kaybı. TSH düşüklüğü, aşağıdaki nedenlerden kaynaklanabilir: - Graves hastalığı; - tiroid bezinde oluşan nodüller; - aşırı iyot alımı; - genetik faktörler. Tedavi için bir endokrinologa başvurmak gereklidir. Doktor, anti-tiroid ilaçlar, radyoaktif iyot tedavisi veya cerrahi müdahale gibi yöntemlere başvurabilir.

Addison krizi, adrenal bezlerin (böbrek üstü bezleri) yeterince kortizol hormonu üretememesi sonucu ortaya çıkar. Bu durum, genellikle aşağıdaki nedenlerle tetiklenir: Fiziksel stres: Yaralanma, enfeksiyon veya hastalık gibi durumlar, bezlerin normalin üzerinde kortizol üretmesini gerektirir. Yoğun stres: Kişisel hayattaki ani ve yoğun stres durumları, semptomların hızla ortaya çıkmasına neden olabilir. Addison krizi, yaşamı tehdit eden bir durumdur ve acil tıbbi müdahale gerektirir.

Hipofiz bezinde sorun olması durumunda çeşitli sağlık problemleri ortaya çıkabilir. Bu sorunlar, hipofiz bezinin hormonlarının fazla veya az salgılanmasına bağlı olarak iki ana grupta incelenir: 1. Hipofiz Yetmezliği: Hipofiz bezinin hormonlarının az salgılanması durumudur. Belirtiler, eksik olan hormona göre değişir ve şunları içerebilir: Kortizol hormonu eksikliği: İleri derecede halsizlik, yorgunluk, enerji düşüklüğü, hipotansiyon (kan basıncı düşmesi), hipoglisemi (kan şekeri düşmesi). Tiroit hormonu eksikliği: Halsizlik, yorgunluk, cilt kuruluğu, saç-kaş dökülmesi, kilo artışı, ödem, adet düzensizliği ve kabızlık. Büyüme hormonu eksikliği: Çocukluk çağında kısa boy, yetişkinlikte ciltte solukluk, halsizlik, enerji düşüklüğü. 2. Hipofiz Tümörleri: Hipofiz bezinin iyi huylu tümörleri, hormon salgılayabilir veya çevre dokuya baskı yaparak şikayetlere neden olabilir. Hipofiz bezi ile ilgili semptomların varlığında, kesin tanı ve tedavi için bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir.

Nelson sendromu, Cushing hastalığı tedavisi için her iki adrenal bezin cerrahi olarak çıkarılmasından sonra ortaya çıkabilen nadir bir hastalıktır. Hastalığın nedenleri: Adrenal bezlerin çıkarılmasından sonra, ACTH (adrenokortikotropik hormon) üretimi düzenleyen geri bildirim döngüsü bozulur ve hipofiz tümörü büyüyerek daha fazla ACTH üretmeye başlar. Belirtileri: - Cilt ve mukoza zarının kararması; - Baş ağrısı; - Görme bozuklukları; - Yorgunluk, kas zayıflığı; - Kilo kaybı; - Hipertansiyon; - Duygusal değişiklikler ve depresyon. Teşhis: Tıbbi geçmiş, fiziksel muayene, hormon düzeylerinin kan testleri ve hipofiz bezinin MRI veya CT taraması ile konur. Tedavisi: Cerrahi olarak hipofiz tümörünün çıkarılması, radyasyon tedavisi, hormon seviyelerini düzenleyen ilaçlar ve destekleyici bakımı içerir.

Kadınların kıllanması, yani hirsutizm, çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir: 1. Polikistik Over Sendromu: Üreme çağındaki kadınlarda en sık görülen endokrin bozukluk olup, aşırı kıllanma, adet düzensizliği ve sivilce oluşumuna yol açar. 2. Böbreküstü Bezi Tümörleri: Androjen hormonlarının fazla salgılanmasına neden olarak ani ve hızlı kıllanmaya yol açabilir. 3. Genetik Faktörler: Ailede tüylü kişilerin bulunması, genetik olarak daha fazla kıllanmaya neden olabilir. 4. İdiyopatik Hirsutizm: Androjen seviyeleri normal olmasına rağmen, belirli bir nedeni olmayan aşırı kıllanma durumudur. Kıllanmanın altında yatan nedenin belirlenmesi ve uygun tedavinin planlanması için bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir.

Kortizol hormonu yüksek olursa çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkabilir: 1. Kilo artışı: Özellikle karın bölgesinde yağ birikimi ve yüzde yuvarlaklaşma. 2. Şeker hastalığı: Kortizolün kan şekerini yükseltici etkisi nedeniyle insülin direnci veya diyabet gelişimi. 3. Yüksek tansiyon: Kortizol, kan basıncını artırarak hipertansiyona yol açabilir. 4. Kemik kaybı: Kortizol, kemik yoğunluğunu azaltarak kırık riskini artırır. 5. Depresyon ve anksiyete: Ruh hali değişiklikleri, halsizlik ve sinirlilik gibi psikolojik belirtiler. 6. İnfeksiyon riski: Bağışıklık sisteminin baskılanması sonucu daha sık enfeksiyon geçirme. Bu belirtiler, Cushing sendromu gibi kortizol fazlalığının altında yatan ciddi sağlık sorunlarının işareti olabilir. Kesin tanı ve tedavi için bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir.

Belirsiz androjen ifadesi, iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Toplumsal Cinsiyet Rolleri: Bem (1974) modeline göre, bireyin hem kadınsı hem de erkeksi özelliklere sahip olması durumunda "androjen" olarak adlandırılır. 2. Hormonal Durum: Androjenler, hem erkeklerde hem de kadınlarda bulunan bir grup steroid hormondur.

Total ve serbest testosteron arasındaki fark, bağlanma durumu ve biyolojik aktivitedir. - Total testosteron, kan dolaşımında bulunan tüm testosteron miktarını ifade eder ve bu miktar, bağlı ve serbest testosteronun toplamını içerir. - Serbest testosteron ise sadece serbest formda bulunan testosteronu içerir ve bu form, hücrelere doğrudan etki edebilen aktif formdur.

Hormon testleri için genellikle iç hastalıkları (dahiliye) veya endokrinoloji bölümlerine gidilir. Ayrıca, kadınlar için kadın hastalıkları ve doğum uzmanı da hormon testlerini isteyebilir.

Evet, "endokrınolog" ve "endokrinolog" aynı mesleği ifade eder. Endokrinolog, vücudun hormon üreten salgı bezleri ile ilgili hastalıkları teşhis eden, tedavi eden ve yöneten uzman bir doktordur.

Prolaktin yüksekliğine (hiperprolaktinemi) neden olan hastalıklar şunlardır: 1. Hipofiz Tümörleri (Prolaktinoma): Hipofiz bezinde oluşan iyi huylu tümörler, prolaktin üretimini artırarak hormon seviyesini yükseltir. 2. Polikistik Over Sendromu (PKOS): Yumurtalıklarda kist oluşumu ve hormonal dengesizliklerle karakterizedir. 3. Tiroid Bezinin Az Çalışması (Hipotiroidizm): Tiroid hormonlarının yetersiz üretimi, TRH hormonunun etkisiyle prolaktin seviyesini artırabilir. 4. Böbrek ve Karaciğer Hastalıkları: Bu organların işlev bozuklukları, prolaktin seviyelerinin yükselmesine neden olabilir. 5. Stres ve Uykusuzluk: Fiziksel ve duygusal stres, prolaktin salgısını tetikleyebilir. 6. Bazı İlaçların Kullanımı: Antidepresanlar, antipsikotikler ve östrojen içeren doğum kontrol hapları prolaktin düzeyini yükseltebilir. Bu durumların teşhisi ve tedavisi için bir doktora başvurulması önerilir.

Hormon bozukluğunu en iyi belirleyen test, kişinin semptomlarına ve sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Ancak, genel olarak aşağıdaki hormon testleri hormon dengesizliklerini tespit etmede önemlidir: 1. Tiroid Testleri: TSH, T3 ve T4 hormonlarının seviyelerini ölçer ve hipotiroidi veya hipertiroidi teşhisinde yardımcı olur. 2. Üreme Hormonları: FSH, LH, östrojen, progesteron ve testosteron testleri, üreme sağlığını ve hormonal dengesizlikleri değerlendirmek için yapılır. 3. Kortizol Testi: Kortizol hormonunun seviyesini ölçerek stres ve adrenal bez fonksiyonlarını değerlendirir. 4. AMH Testi: Anti-Müllerian Hormon testi, kadınların yumurtalık rezervini ve erkeklerin testis fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılır. Hormon testleri için bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir.

Çocuk endokrinolojisi bölümü, çocuklarda görülen hormonal bozukluklar ve endokrin sistem hastalıkları ile ilgilenir. Bu hastalıklar arasında şunlar yer alır: Büyüme ve gelişme bozuklukları: Boy kısalığı, büyüme hormonu eksikliği, erken veya geç ergenlik. Diyabet: Tip 1 ve Tip 2 diyabet. Tiroid hastalıkları: Hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması) ve hipertiroidi (tiroid bezinin fazla çalışması). Böbreküstü bezi hastalıkları: Addison hastalığı, Cushing sendromu. Obezite. Cinsel gelişim bozuklukları: Östrojen ve testosteron hormon bozuklukları. Ayrıca, raşitizm ve kalsiyum-fosfor metabolizması bozuklukları gibi metabolik hastalıklar da çocuk endokrinolojisinin ilgi alanına girer.

Akromegali hastalığının bazı belirtileri şunlardır: El ve ayaklarda büyüme. Yüzün genişlemesi. Kabarık eklemler. Derinin kalınlaşması. Terleme. Yorgunluk. Baş ağrısı. Görme problemleri. Uyku apnesi. Akromegali belirtileri ve semptomları yaşıyorsanız, doktorunuza görünmeniz önemlidir.

ALD (Adrenolökodistrofi) hastalığı, X kromozomuna bağlı resesif bir genetik bozukluktan kaynaklanır. Hastalığın ortaya çıkmasına yol açan bazı nedenler: Erkeklerde daha sık ve şiddetli görülmesi. Kadınlarda hafif semptomlar ve geç başlangıç. ALD'nin bazı formları: Çocukluk dönemi serebral form. Addison hastalığı. Adrenomiyelonöropati (AMN).

Endokrinoloji için randevu almak üzere İç Hastalıkları (Dahiliye) bölümünden muayene ve tetkik olunması gerekmektedir.

Vazopressin (ADH) eksikliği çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir: 1. Dehidrasyon: Böbreklerin fazla su salması, idrar hacminin artması ve su kaybının yükselmesi. 2. Düşük kan basıncı: Kan damarlarının yeterince daralamaması nedeniyle kan basıncının düşmesi. 3. Diyabetes insipidus: Hipotalamus veya hipofiz bezine zarar vermesi sonucu ortaya çıkan, sık idrara çıkma ve sürekli susuzluk hissi ile karakterize bir durum. 4. Metabolik bozukluklar: Elektrolit dengesizlikleri ve kan sodyum seviyesinin yükselmesi. Bu belirtiler, vazopressin üretiminin genetik faktörler, tümörler, travmalar veya enfeksiyonlar gibi nedenlerle azalması durumunda ortaya çıkabilir.