Endokrinoloji

Evet, karaciğerin yağlanması insülin direncini artırır. İnsülin direnci, karın bölgesindeki yağ dokusunun insülinin hücreler üzerindeki etkisini azaltmasıyla ortaya çıkar. Karaciğer yağlanması da (steatoz), insülin direncinin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir ve bu durum karaciğerde yağ birikimini tetikleyebilir.

ACTH (adrenokortikotropik hormon) ve kortizol farklı maddelerdir, ancak birbirleriyle ilişkilidirler. ACTH, hipofiz bezi tarafından üretilen bir hormondur ve böbreküstü bezlerini uyararak kortizol üretimini düzenler. Bu nedenle, ACTH ve kortizol aynı şey değildir, ancak ACTH'nin varlığı kortizol seviyelerinin kontrolünde önemli bir rol oynar.

Euthyrox ve levotiroksin aynı ilaçtır, çünkü Euthyrox, levotiroksin içeren bir marka ilaçtır.

18 yaş altı bireyler, endokrinoloji bölümüne girebilirler. Ancak, 0-18 yaş aralığındaki çocukların hormonal ve metabolik hastalıkları, Çocuk Endokrinoloji (Pediatrik Endokrinoloji) bilim dalı tarafından incelenir ve tedavi edilir.

Gastroenteroloji ve endokrinoloji arasındaki temel fark, ilgilendikleri vücut sistemleridir: - Gastroenteroloji, sindirim sistemi ve bozuklukları ile ilgilenir. - Endokrinoloji ise endokrin sistem, hastalıkları ve hormon olarak bilinen salgıları ile ilgilenir. Dolayısıyla, gastroenteroloji ekzokrin bezlere, endokrinoloji ise kanalsız (endokrin) bezlere odaklanır.

Gonadotropin-releasing hormone (GnRH) seviyeleri aşağıdaki durumlarda yükselir: 1. Ergenlik Dönemi: Çocuklar ergenliğe başladığında, GnRH seviyeleri doğal olarak artar. 2. Düşük Seks Hormonu Seviyeleri: Vücut, testosteron, östrojen ve progesteron gibi seks hormonlarının seviyeleri düşük olduğunda daha fazla GnRH üretir. 3. Yumurtlama Dönemi: Kadınların yumurtlama döneminde GnRH üretimi artar. Bu durumlar dışında, GnRH seviyelerindeki anormal artışlar nadirdir ve genellikle hipofiz adenomları gibi sağlık sorunlarıyla ilişkilidir.

Endokrin sistemini en iyi anlatan hoca olarak, Doç. Dr. Halis Kaan Aktürk öne çıkmaktadır. Aktürk, Amerikan Endokrin Derneği tarafından verilen 2024 yılı "En İyi Genç Endokrinolog" ödülüne layık görülmüştür. Ayrıca, Prof. Dr. Metin Özata da endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları konusunda tanınmış bir uzmandır ve bu alanda birçok kitap ve yayın yapmıştır.

Adrenal yetmezlikte görülen bazı bulgular şunlardır: Güçsüzlük ve yorgunluk. İştahsızlık ve kilo kaybı. Hipotansiyon (düşük tansiyon). Elektrolit bozuklukları. Anemi. Ciltte koyulaşma (özellikle yüz, boyun, dudak içi gibi bölgelerde). Adrenal kriz olarak adlandırılan acil durumlarda ise yüksek ateş, bilinç bulanıklığı, bayılma ve şok tablosu gelişebilir. Bu belirtiler, adrenal yetmezliğin erken teşhisi ve tedavisi için önemlidir. Kesin tanı ve tedavi için bir doktora başvurulması önerilir.

Guatr için öncelikle Dahiliye (İç Hastalıkları) bölümüne başvurulmalıdır. Dahiliye uzmanı, gerekli tetkikleri yaptıktan sonra guatrın büyüklüğüne ve nedenine göre hastayı Endokrinoloji bölümüne sevk edebilir.

Hipofizde genişlemenin (hipofiz bezi büyümesinin) başlıca nedenleri şunlardır: 1. Hipofiz adenomları: Hipofiz bezinde gelişen, genellikle iyi huylu tümörlerdir. 2. Hipotiroidizm: Tiroid bezinin yeterli hormon üretmemesi durumunda, hipofiz bezi aşırı hormon üreterek büyür. 3. Gebelik: Gebelik, hipofiz bezini doğal olarak büyütür. 4. İlaç kullanımı: Bazı ilaçların veya hormon tedavilerinin yan etkisi olarak hipofiz bezinde hücre artışı meydana gelebilir. 5. Tüberküloz ve sarkoidoz: Bu hastalıklar, hipofiz bezini enfekte ederek büyümesine neden olabilir. 6. Hipofizit: Hipofiz bezinde meydana gelen iltihaplanmalar, bezin büyümesine yol açabilir. Teşhis ve tedavi için bir endokrinoloji uzmanına başvurulması önerilir.

Gonadotropin-releasing hormone agonistleri (GnRHa) çeşitli tıbbi durumlarda kullanılır: 1. Hormon duyarlı kanserler: Prostat ve meme kanserinin tedavisinde, seks hormon seviyelerini düşürmek için. 2. Üreme sağlığı: Endometriozis, rahim fibroidleri, menoraji gibi durumlarda yumurtalık aktivitesini baskılamak ve hormon dengesini sağlamak. 3. Erken ergenlik: Çocuklarda erken puberte tedavisinde. 4. Transgender tedavisi: Transgender bireylerde cinsiyet hormon seviyelerini düzenlemek. 5. Kısırlık tedavisi: İn vitro fertilizasyon (IVF) gibi işlemlerde ovülasyonun zamanlamasını kontrol etmek. GnRHa ayrıca, cinsel suç işleyenlerde parafili bozukluklarının tedavisinde de kullanılabilir. Bu tür ilaçların kullanımı, yan etkiler ve kontrendikasyonlar nedeniyle bir uzmana danışılmalıdır.

Endoklinik sağlık hizmetleri iki farklı kurum tarafından sunulmaktadır: 1. Endo Klinik: Türkiye'de endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları üzerine uzmanlaşmış bir kliniktir. 2. Endoklinik Tıbbi Cihazlar: Ankara'da tıbbi cihaz tedarikçisi olarak faaliyet gösteren bir şirkettir.

Oral antidiyabetik ilaç raporu, genellikle endokrinoloji uzmanları tarafından yazılır. Raporun yazılması için gerekli adımlar şunlardır: 1. Hasta Değerlendirmesi: Hastanın tıbbi geçmişi ve semptomları değerlendirilir, kan şekeri seviyeleri izlenir. 2. İlaç Reçetesi: Uygun görülen oral antidiyabetik ilaçlar uzman hekim tarafından reçete edilir. 3. Raporun Hazırlanması: Raporda, hastanın kullandığı ilaçların adları, dozları ve kullanım süreleri yer alır. Raporun onaylanması için, ilaçların hak sahibinin sağlık karnesine işlenmesi ve başhekimlik tarafından onaylanması gerekmektedir.

Eli Lilly and Company adlı ilaç firması, insan yaşamını iyileştiren ilaçlar yaratma amacıyla faaliyet göstermektedir. Lilly ilaçların kullanım alanları arasında şunlar bulunmaktadır: - Depresyon, dikkat eksikliği, diyabet, endokrinoloji, erektil disfonksiyon gibi hastalıkların tedavisi. - Kanser, psoriasis, şizofreni gibi ciddi sağlık sorunlarının yönetimi. Firmanın en bilinen ürünlerinden biri, Prozac (fluoksetin) adlı antidepresandır. İlaçların kullanımı ve dozajı konusunda kesin kararlar, bir sağlık profesyoneline danışarak verilmelidir.

CRH (Kortikotropin Salgılatıcı Hormon) iki ana işlevi yerine getirir: 1. Adrenal Bezlerin Uyarılması: CRH, hipofizin ön lobunda üretilir ve buradan salgılanan ACTH (Adrenokortikotropik Hormon) aracılığıyla böbrek üstü bezinin kabuk bölgesini uyarır, böylece steroid yapılı hormonların salgılanmasını sağlar. 2. Stres Tepkisi: CRH, stres durumunda salgılanır ve bu, kortizol gibi stres hormonlarının üretimini başlatır, böylece vücudun strese karşı tepkisini düzenler.

Ayhan Zengi, Isparta Şehir Hastanesi'nde Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları bölümünde görev yapmaktadır.

Kalsitonin ve parathormon vücuttaki kalsiyum ve fosfat seviyelerini düzenleyen iki önemli hormondur. Kalsitonin şu işlevleri yerine getirir: - Kan kalsiyum ve fosfat düzeyini düşürmek için kemikten kana kalsiyum geçişini uyarır; - Böbreklerden kalsiyum ve fosfat atılımını artırır; - Bağırsaklardan kalsiyum ve fosfat geri emilimini azaltır. Parathormon ise: - Kandaki kalsiyum miktarını artırır, bunun için kemiklerden kalsiyumu çözerek kana geçmesini sağlar; - Böbrek tübüllerinden kalsiyum geri emilimini artırır; - Böbrekten kalsiyum atılımını azaltırken, fosfat atılımını artırır.

Böbrek üstü hormonlarının yüksek olması, yani Cushing sendromu, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir: Kilo artışı: Özellikle gövdede, bacaklar ve kollar ince kalır. Şeker hastalığı gelişimi: Kortizolün metabolizmayı düzenlemesi nedeniyle. Tansiyon yüksekliği: Aldosteronun yüksek düzeyleri kan basıncını artırabilir. Kemik kaybı ve kırıklar: Kortizolün kemik yoğunluğunu azaltması sonucu. İnfeksiyon riski: Bağışıklık sisteminin baskılanması nedeniyle. Bacak ve akciğer damarlarında pıhtı oluşumu: Kortizolün pıhtılaşma sürecini etkilemesi sonucu. Kalp krizi ve inme: Yüksek kolesterol düzeyleri ve tansiyon nedeniyle. Depresyon ve konsantrasyon bozuklukları: Hormonların sinir sistemi üzerindeki etkileri sonucu. Bu tür durumlarda, kesin tanı ve uygun tedavi için bir endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları uzmanına başvurmak önerilir.

Diyabet testi için Dahiliye (İç Hastalıkları) bölümüne veya Endokrinoloji bölümüne başvurulabilir.

Hiperosmolarite, solüsyonun konsantrasyonunda ozmol/L olarak belirtilen bir artıştır. Hiperosmolar koma ise, diabetes mellitusun bir komplikasyonu olup, kan şekerinde keskin bir artış, hiperosmolarite ve kanda aseton yokluğu ile karakterizedir.