BorçlarHukuku

TBK, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun kısaltmasıdır. Türk Borçlar Kanunu, Türkiye'de borçlar hukuku alanına ilişkin kuralları içeren başlıca kanundur. TBK, iki veya daha fazla kişi arasında kurulan ve bunlardan birine, diğerinden belirli bir edimi isteme yetkisi veren, diğerini de böyle bir edimi ifa ile yükümlü kılan hukuki ilişkileri düzenler.

Borçlar hukukunda en çok soru çıkan konular arasında sözleşmeler, haksız fiiller ve sebepsiz zenginleşme yer alır. Sözleşmeler: Borçlar hukuku, sözleşmelerin kurulumundan uygulanmasına kadar her aşamayı düzenler. Haksız Fiiller: Bir kişinin haksız fiili sonucu başka birinin zarar görmesi, borçlar hukukunda önemli bir konudur. Sebepsiz Zenginleşme: Bir kimsenin mal varlığının haklı bir sebep olmaksızın diğer bir kimsenin mal varlığı aleyhine zenginleşmesi durumu, borçlar hukukunda borç ilişkisi doğuran kaynaklardan biridir. Ayrıca, borçların ifası, temerrüt, zamanaşımı ve imkansızlık gibi konular da sıkça sorulan sorular arasındadır.

Türk Borçlar Kanunu (TBK) kapsamında kira uyarlama davası, TBK 138. madde uyarınca açılabilir. Bu maddeye göre, sözleşmenin yapıldığı sırada taraflarca öngörülmeyen ve öngörülmesi de beklenmeyen olağanüstü bir durum ortaya çıkması, bu durumun borçludan kaynaklanmaması, sözleşmenin yapıldığı sırada mevcut olguları dürüstlük kuralına aykırı şekilde borçlu aleyhine değiştirmesi ve borçlunun borcunu henüz ifa etmemiş veya ifanın aşırı ölçüde güçleşmesinden doğan haklarını saklı tutarak ifa etmiş olması durumunda, borçlu hâkimden sözleşmenin yeni koşullara uyarlanmasını isteyebilir. Kira uyarlama davalarında ayrıca, özel hüküm niteliğinde olan ve kira sözleşmelerinde kira bedelinin belirlenmesini düzenleyen TBK 344. madde de uygulanabilir.

Halefiyet, bir kişinin yerine geçme anlamına gelen hukuki bir terimdir. Sigortacılık sektöründe halefiyet, genellikle zarar ve sorumluluk sigortalarında karşımıza çıkar. Halefiyet kavramı, ayrıca borçlar hukuku, ticaret hukuku ve miras hukuku gibi alanlarda da yer alır.

TBK 344, Türk Borçlar Kanunu'nun 344. maddesini ifade eder. TBK 344'ün bazı hükümleri: Kira artış oranı. Hâkim tarafından belirleme. Beş yıldan uzun süreli sözleşmeler. Yabancı para cinsinden kira bedeli. Bu madde, konut ve çatılı işyeri kira sözleşmelerinde uygulanır ve emredici hükümler içerir.

Haluk Nami Nomer'in "Borçlar Hukuku Genel Hükümler" kitabı tek ciltten oluşmaktadır. Kitap, 2024 yılı Ekim ayında 20. baskısıyla yayımlanmıştır ve 618 sayfa içermektedir.

Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler kitabı 2 ciltten oluşmaktadır. 1. Cilt: "Türk Hukukunda Özel Borç İlişkilerinin Düzenlenmesi", "Birleşik Sözleşmeler", "Karma Sözleşmeler" gibi konuları içerir. 2. Cilt: "Genel Hizmet Sözleşmesi", "Eser (İstisna) Sözleşmesi", "Kefalet Sözleşmesi" gibi konuları içerir.

Alacağını devreden kişinin sorumluluğu, devrin ivazlı (karşılıklı) veya ivazsız (karşılıksız) olmasına bağlı olarak değişir: İvazlı (karşılıklı) devir: Türk Borçlar Kanunu'nun 191. maddesine göre, alacağını bir edim karşılığı devreden kişi, devir sırasında alacağın varlığını ve borçlunun ödeme gücüne sahip olduğunu garanti eder. İvazsız (karşılıksız) devir: Alacağın bir edim karşılığı olmaksızın devredildiği veya kanun gereğince başkasına geçtiği durumlarda, devreden veya önceki alacaklı, alacağın varlığından ve borçlunun ödeme gücünden sorumlu değildir (Türk Borçlar Kanunu'nun 191/2. maddesi).

Özel hukuk, farklı ihtilaf türlerine göre çeşitli alt dallara ayrılır. Başlıca özel hukuk dalları: Medeni hukuk. Borçlar hukuku. Ticaret hukuku. İş hukuku. Miras hukuku. Devletler özel hukuku. Ayrıca, medeni usul hukuku ve icra ve iflas hukuku gibi alt dallar da özel hukukun içinde yer alır.

Fikret Eren'in "Borçlar Hukuku Özel Hükümler" kitabına atıf yapmak için aşağıdaki örnek kullanılabilir: "Fikret Eren'in 2024 yılında Legem Yayıncılık tarafından basılan Borçlar Hukuku Özel Hükümler adlı eserinde, yeni yayımlanmış yerli ve yabancı eserlerle bazı önemli mahkeme kararlarından yararlanıldığı belirtilmektedir." Kitabın künyesi şu şekildedir: Yazar: Fikret Eren. Kitap Adı: Borçlar Hukuku Özel Hükümler. Yayınevi: Legem Yayıncılık. Baskı Yılı: 2024. Sayfa Sayısı: 1075. ISBN: 9786257042680. Ebat: 17x25. Kapak Türü: Karton Kapaklı. Kağıt Türü: I.Hamur. Dil: Türkçe.

TBK 39, Türk Borçlar Kanunu'nun 39. maddesini ifade eder: > "Yanılma veya aldatma sebebiyle ya da korkutulma sonucunda sözleşme yapan taraf, yanılma veya aldatmayı öğrendiği ya da korkutmanın etkisinin ortadan kalktığı andan başlayarak bir yıl içinde sözleşme ile bağlı olmadığını bildirmez veya verdiği şeyi geri istemezse, sözleşmeyi onamış sayılır. > Aldatma veya korkutmadan dolayı bağlayıcılığı olmayan bir sözleşmenin onanmış sayılması, tazminat hakkını ortadan kaldırmaz." Bu madde, 818 sayılı Borçlar Kanunu'nun 31. maddesini karşılamaktadır.

Adi ortaklıkta ortaklar, ortaklık borçlarından müteselsilen sorumludur. Ortakların sorumluluk durumu şu şekilde özetlenebilir: Emeğini koyan ortak: Zarardan muaf tutulabilir, ancak yalnızca kazanca katılacağına dair anlaşma yapılması ve katılma payı olarak yalnızca emek sunulması durumunda. Diğer ortaklar: Ortaklık adına yapılan işlemlerden doğan borçların tamamından sorumludur. Adi ortaklığın tüzel kişiliği olmadığından, üçüncü kişilerle doğrudan bir temsili yoktur; bu nedenle, bir ortak tarafından yapılan işlemler diğer ortakları da bağlar.

Prof. Dr. O. Gökhan Antalya'nın "Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt III" adlı kitabı, Ekim 2018 tarihinde çıkmıştır. Seçkin Yayıncılık tarafından yayımlanan bu eser, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun "Genel Hükümler" başlıklı birinci kısmının "Borç İlişkisinin Hükümleri" başlıklı ikinci bölümünün "Borçların İfası" ve "Borçların İfa Edilmemesinin Sonuçları" başlıklı kısımlarını ele almaktadır.

Türk Borçlar Kanunu'nda (TBK) sebeplerin yarışması, bir kişinin sorumluluğunun birden fazla sebebe dayanabilmesi durumunu ifade eder. TBK'nın 60. maddesine göre, bu durumda hakim, zarar gören aksini istemiş olmadıkça veya kanunda aksi öngörülmedikçe, zarar görene en iyi giderim imkanı sağlayan sorumluluk sebebine göre karar verir. Sebeplerin yarışması için gerekli şartlar: Birden fazla sorumluluk sebebinin bulunması. Zarar görenin tazminat talebini birden fazla sebebe dayandırması. Kanunda aksinin öngörülmemiş olması. Bu düzenleme, 818 sayılı Borçlar Kanunu'nda yer almamakta olup, pozitif hukukta kanun düzeyinde yeni bir hüküm olarak 2012 yılında yürürlüğe giren 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ile getirilmiştir.

İkame vekil, vekilin, vekaletten doğan borçların ifasını başkasına bıraktığı kişidir. İkame vekalette, vekil, kendi adına ve hesabına bir sözleşme yapmaz; bu sözleşme vekil ile üçüncü kişi arasında akdedilir. İkame vekilin ne iş yaptığına dair spesifik bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, vekilin iş görme edimini başkasına gördürme türlerinden biri olan ikame vekaletin, vekilin kendi yerine başkasını koymayı içerdiği bilinmektedir. Profesyonel yöneticilik sözleşmesi gibi bazı sözleşmeler vekalet sözleşmesi niteliğinde olabilir ve bu tür durumlarda ikame vekil, yönetim planında belirtilen görevleri yerine getirmekle yükümlü olabilir.

Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 2, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'na göre güncellenmiş ve genişletilmiş bir kaynak olup, haksız fiilden doğan borç ilişkileri ve sebepsiz zenginleşmeden doğan borç ilişkilerini ele alır. Konu başlıkları arasında şunlar yer alır: genel bakış; kusura dayanan sorumluluk; kusur aramayan sorumluluk halleri; manevi zararın tazmini; birden çok sorumluluk sebebi veya birden çok sorumlu bulunması; özellik arzeden borç ilişkileri; borç ilişkilerinde taraf değişiklikleri. Kitapta, karşılaştırmalı hukuktan ve özellikle İsviçre, Almanya, Fransa hukuklarından yararlanılarak açıklamalar yapılmıştır.

Hukukta zaman aşımı süresi, bir hakkın belirli bir süre içinde kullanılmaması durumunda, bu hakkın dava veya takip yoluyla artık ileri sürülememesini ifade eder. Zaman aşımı ile mevcut hüküm sona erer. Zaman aşımı süresi, davanın türüne, ilgili kanun maddelerine ve olayın niteliğine göre değişiklik gösterebilir. Örneğin, Türk Borçlar Kanunu’na göre genel zaman aşımı süresi 10 yıldır. Türk Ceza Kanunu’na göre ise dava zaman aşımı süreleri şu şekildedir: Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 30 yıl; Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 25 yıl; 20 yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda 20 yıl; 5 yıldan fazla ve 20 yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda 15 yıl; 5 yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda 8 yıl.

Sözleşmelerde KDV dahil ibaresinin bulunmaması durumunda, KDV'nin sözleşme bedeline dahil olmadığı kabul edilir ve bu bedel üzerinden ayrıca KDV hesaplanması gerekir. Bu konuda Gelir İdaresi Başkanlığı'nın görüşü, 16.01.2018 tarihli ve 39044742-130-50181 sayılı özelgede şu şekilde belirtilmiştir: > "Söz konusu Anahtar Teslimi İnşaat Yapım Sözleşmesinde, sözleşme konusu inşaat taahhüt işi için belirlenen bedele KDV’nin dahil olduğuna dair bir belirleme yer almadığından, sözleşmede tespit edilen bedel üzerinden ayrıca KDV hesaplanması gerekmektedir." Ancak, Yargıtay'ın kararları bu konuda farklılık göstermektedir. Taraflar arasında ileride yaşanabilecek ihtilafları önlemek için, sözleşmelerde bedelin KDV'yi içerip içermediğinin açıkça belirtilmesi önerilir.

307. madde, farklı hukuk dallarında farklı anlamlar taşıyabilir. Türk Ceza Kanunu (TCK) Madde 307: "Hükümlü veya tutuklunun kaçması" başlığını taşır. Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) Madde 307: "Davaya yeniden bakacak mahkemenin işlemleri" başlığını taşır. 320. madde ise şu anlamlara gelebilir: Türk Borçlar Kanunu (TBK) Madde 320: "Kiraya veren tarafından kiralananda yenilik ve değişiklik yapılması" başlığını taşır. 818 Sayılı Borçlar Kanunu Madde 320: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 320. maddesinin, 818 Sayılı Borçlar Kanunu'ndaki karşılığıdır.

TBK 100, Türk Borçlar Kanunu'nun 100. maddesini ifade eder: > "Borçlu, faiz veya giderleri ödemede gecikmemiş ise, kısmen yaptığı ödemeyi ana borçtan düşme hakkına sahiptir. Aksine anlaşma yapılamaz. Alacaklı, alacağın bir kısmı için kefalet, rehin veya başka bir güvence almış ise, borçlu kısmen yaptığı ödemeyi, güvence altına alınan veya güvencesi daha iyi olan kısma mahsup etme hakkına sahip değildir." Bu madde, borçlunun kısmen yaptığı ödemenin ana borçtan düşülmesi ve alacaklının bu konudaki haklarını düzenler.