Anadolu

"Gadan alam" deyimi, Anadolu'da sevgi göstermek ve gönül almak amacıyla kullanılan bir ifadedir. Ayrıca, Elazığ yöresinde "gadanalam" şeklinde söylenir ve "derdini, tasanı ben alayım" anlamında kullanılır.

Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri'nin haritaları şu şekilde özetlenebilir: 1. Doğu Anadolu Bölgesi: Türkiye'nin en yüksek dağları ve en büyük göllerinin bulunduğu bu bölge, Erzurum, Van, Malatya gibi şehirleri kapsar. 2. Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Türkiye'nin en düzlük bölgelerinden biri olan bu bölge, Diyarbakır, Şanlıurfa, Gaziantep, Adıyaman, Siirt, Mardin, Kilis ve Şırnak illerini içerir.

Mezopotamya ve Anadolu aynı yer değildir. Mezopotamya, Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan bölgedir ve günümüzde Irak, Suriye, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve güneybatı İran topraklarını kapsar. Anadolu ise, Asya kıtasının güneybatı ucunda yer alan bir yarımadadır.

Doğu Anadolu Bölgesi dört bölümden oluşmaktadır: 1. Erzurum-Kars Bölümü; 2. Yukarı Fırat Bölümü; 3. Yukarı Murat-Van Bölümü; 4. Hakkâri Bölümü.

Hattuşa'da sırasıyla şu medeniyetler yaşamıştır: 1. Hattiler: MÖ 3. binyılda bölgeye yerleşmişlerdir ve kente "Hattuş" adını vermişlerdir. 2. Asurlular: MÖ 19. ve 18. yüzyıllarda bir ticaret kolonisi kurmuşlardır. 3. Hititler: MÖ 1700 civarında Anitta tarafından yıkıldıktan sonra, I. Hattuşili döneminde başkenti buraya taşımışlardır. 4. Frigler: Hattuşa, Hitit İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra Frig dönemine kadar ıssız kalmıştır. 5. Galatlar: Frig döneminden sonra kısmen Galatlar tarafından kullanılmıştır. 6. Romalılar ve Bizanslılar: Daha sonra Roma ve Bizans egemenliğine girmiştir.

Dört büyük Anadolu uygarlığı şunlardır: 1. Hititler: M.Ö. 1700'lerde kurulmuş, başkenti Hattuşa (Çorum) olan bir uygarlık. 2. Urartular: M.Ö. 9. yüzyılda Van Gölü çevresinde yükselmiş, başkentleri Tuşpa (Van) olan bir uygarlık. 3. Frigler: M.Ö. 1200'lerde Batı Anadolu'ya göç eden, başkentleri Gordion olan bir uygarlık. 4. Lidyalılar: M.Ö. 1200'lerde Manisa-Salihli civarında ortaya çıkmış, parayı icat eden uygarlık.

Huş ağacı, Türkiye'de Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde yetişir.

Çiriş otu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun dağlarında yetişmektedir.

Anadolu'nun en güçlü köpeği olarak Sivas Kangal köpeği kabul edilmektedir.

Velibaba ismi iki farklı bağlamda değerlendirilebilir: 1. Eğitim Bağlamında: İstanbul Pendik'teki Velibaba İlköğretim Okulu'nda yaşanan olaylar, okul müdürü Yılmaz Ceyhan'ın dolandırıcılık ve ayrımcılık iddialarıyla gündeme gelmiştir. Ceyhan'ın, velilerden özel sınıflar için para topladığı ve bu paranın akıbetinin belirsiz olduğu öne sürülmüştür. 2. Tarihî Bağlamda: Velibaba, Anadolu'nun fethinden sonra bölgeye gelen Oğuz Türklerinin Kayı boyuna bağlı Beğdilli aşiretinden bir eren olarak bilinir.

Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Coğrafi Konum: Doğu Anadolu Bölgesi, Türkiye'nin doğusunda, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ise güneydoğusunda yer alır. 2. Sınırları: Doğu Anadolu Bölgesi, kuzeyden Kafkasya ve İran sınırlarına kadar uzanırken, Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Suriye ve Irak ile sınır komşusudur. 3. Yeryüzü Şekilleri: Doğu Anadolu Bölgesi, genellikle dağlık ve engebeli bir yapıya sahipken, Güneydoğu Anadolu Bölgesi daha düzlüklerden oluşur. 4. İklim: Doğu Anadolu Bölgesi'nde karasal iklim hakimken, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Akdeniz iklimi etkileri görülür. 5. Ekonomik Faaliyetler: Doğu Anadolu Bölgesi daha çok madencilik ve büyükbaş hayvancılık ile uğraşırken, Güneydoğu Anadolu Bölgesi tarım (pamuk, buğday, Antep fıstığı) ve sanayiye (tekstil, gıda işleme) dayalıdır.

Kaya kartalı, Türkiye'de özellikle İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde yaşar. Ayrıca, Munzur Dağı ve Pülümür Vadisi gibi yüksek ve dik yamaçlarda da görülebilir.

Perge'de yaşamış bazı önemli aileler ve kişiler şunlardır: 1. Iulli Cornuti Ailesi: Perge'nin kuzeybatısında yer alan Kuzey Gymnasion'un inşasıyla tanınan bu aile, M.S. 1. yüzyılın ilk yarısında, Claudius ya da Nero döneminde yaşamıştır. 2. Demetrios ve Apollonios Kardeşler: Kentin kuzey-güney doğrultusundaki sütunlu caddelerin kesiştiği noktada yer alan "Demetrios-Apollonios Takı"nı inşa ettirmişlerdir. 3. Plancii Vari Ailesi: İtalya kökenli bu aile, M.Ö. 1. yüzyılın sonlarında Anadolu'ya göç etmiş ve Perge'de etkin bir rol oynamıştır. 4. Büyük İskender: MÖ 334/333 kışını Perge'de geçirmiştir. 5. Aziz Paulus: Hristiyanlık dininin yayılması döneminde Perge'yi ziyaret etmiştir.

Maçka halkı, tarihi süreç içerisinde Pers, Bizans, Osmanlı ve Türk uygarlıklarının beşiği olan bir bölgeye yerleşmiştir. 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet'in Trabzon'u fethinden sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun topraklarına katılan Maçka, Doğu Anadolu'dan gelen Müslüman toplulukların yerleştirildiği bir bölge olmuştur. Şehirde ayrıca, ceviz ağaçlarının bol olması nedeniyle buraya gelen Türk boyları tarafından "Cevizlik" adı verilmiştir.

Gelengi (Anadolu Yer Sincabı), Kuzey Yarımküre'de geniş bir yayılıma sahiptir. Türkiye'de ise özellikle İç Anadolu Bölgesi'nde tarım arazileri, tarlalar ve step alanlarda yaşar.

Sakarya Nehri'nin hikayesi çeşitli mitolojik ve tarihi olaylarla ilişkilidir: 1. Mitolojik Köken: Sakarya Nehri, Friglerin Ana Tanrıçası Kibele'nin kocası Atis'i doğuran "Sakarya'nın kızı Nana" ile ilişkilendirilir. 2. Selçuklu Dönemi: Selçuklular, nehre ve çevresine "Sakarya" adını, Anadolu'nun Türk egemenliği altına alınmasıyla birlikte, bu erenden dolayı vermişlerdir. 3. Sakar Dede Efsanesi: Bir diğer efsaneye göre, Sakar Dede adında bir ermiş, Sakarya Nehri üzerindeki Beşköprü'den geçerken geçiş vergisi istenmiş ve bu duruma tepki olarak nehrin yatağını değiştirmiştir.

İç Anadolu Bölgesi'nde şu iller bulunmaktadır: Kayseri, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Sivas, Yozgat, Aksaray ve Kırıkkale. Doğu Anadolu Bölgesi'nde ise şu iller yer almaktadır: Erzurum, Erzincan, Ağrı, Ardahan, Iğdır, Kars, Malatya, Bingöl, Muş, Bitlis, Elazığ, Tunceli, Van ve Hakkari.

Ankara Savaşı'ndan sonra Anadolu'da şu olaylar meydana geldi: 1. Türk siyasi birliği bozuldu: Savaşın ardından Anadolu beylikleri yeniden kuruldu ve Osmanlı hakimiyeti sona erdi. 2. Anadolu toprakları paylaşıldı: Yıldırım Bayezit'in dört oğlu arasında topraklar paylaşıldı, bu da kardeşler arasında taht kavgalarına yol açtı. 3. Fetret Devri başladı: Yıldırım Bayezit'in esir düşmesi ve oğullarının arasındaki mücadeleler nedeniyle Osmanlı Devleti, 1402-1413 yılları arasında Fetret Devri olarak adlandırılan bir iktidar boşluğu dönemine girdi. 4. Ekonomik ve sosyal düzen bozuldu: Anadolu'nun sosyal ve ekonomik yapısı olumsuz etkilendi. 5. İstanbul'un fethi gecikti: Savaşın ardından İstanbul'un fethi yaklaşık 50 yıl ertelendi.

Anadolu'da beş tane önemli uygarlık bulunmaktadır: Hititler, Frigyalılar, Lidyalılar, Urartular ve İyonyalılar.

Laodikya'nın hikayesi, antik dönemde Anadolu'nun önemli yerleşim yerlerinden birinin kuruluş ve gelişim sürecini kapsar. Kuruluş: Kent, M.Ö. 3. yüzyılın ortalarında Seleukos Kralı II. Antiokhos tarafından eşi Laodike adına kurulmuştur. Gelişme: Helenistik ve Roma İmparatorluk dönemlerinde Laodikya, ticaret, sanat ve kültür merkezi haline gelmiştir. Dini Önem: Laodikya, Hristiyanlığın ilk 7 kilisesinden birine sahip olması nedeniyle dini açıdan da büyük bir öneme sahiptir. Terk Ediliş: MS 7. yüzyılda İmparator Focas döneminde yaşanan şiddetli depremden sonra kent tamamen terk edilmiş ve sakinleri Denizli-Kaleiçi ve Hisarköy'e yerleşmiştir.