Çek

Çek tahsilatı iki farklı yöntemle yapılabilir: elden tahsilat ve banka aracılığıyla tahsilat. Elden tahsilat için çek, vadesinde ilgili bankaya ibraz edilerek tahsil edilmeye çalışılır. Banka aracılığıyla tahsilat sürecinde ise şu adımlar izlenir: 1. Bankaya ibraz: Çek, bankaya götürülerek ödeme talep edilir. 2. İbraz süresi: Çekin düzenlendiği yer ile ödeme yeri aynı ise 10 gün, farklı ise 30 gün içinde ibraz edilmelidir. 3. Karşılıksız çek: Hesapta yeterli miktar yoksa çek karşılıksız olarak kabul edilir ve banka, alacaklıya durumun bildirimini yapar. Çek tahsilatı sürecinde bir avukattan yardım almak, yasal süreçlerin doğru bir şekilde yürütülmesi açısından faydalı olabilir.

Çekin ömrü, Türk Ticaret Kanunu'na göre çekin düzenlendiği yerden ibraz edilmesi durumunda on yıldır.

Çek, ibraz edildiği tarihten itibaren 3 ay içinde ödenmezse karşılıksız çek durumu ortaya çıkar. Bu durumda aşağıdaki hukuki süreçler işletilir: 1. Banka İhtarı: Çek sahibi, çeki düzenleyen kişiye iadeli taahhütlü mektupla ihtarda bulunur. 2. Hesap Açma: Muhatap banka, hamil adına bir banka hesabı açmak zorundadır. 3. Ödeme Süresi: Çek sahibi, ihtardan sonra 7 iş günü içinde çek tutarını ve karşılıksız kalan bölümü gecikme faiziyle birlikte bankaya yatırmalıdır. 4. Yasal Takip: Belirtilen süre içinde ödeme yapılmazsa, banka avukatları aracılığıyla yasal takip başlatılır ve icra davası açılır. Ayrıca, karşılıksız çek veren kişi hakkında adli para cezası veya hapis cezası gibi cezai yaptırımlar da uygulanabilir.

Evet, Çek Kanunu'nda değişiklikler yapılmıştır. 7333 sayılı Kanun ile 5941 sayılı Çek Kanunu'nun Geçici 5. maddesinde, karşılıksız çek keşide etme suçunun cezasını ve cezanın infazını düzenleyen önemli değişiklikler yapılmıştır. Diğer değişiklikler ise şunlardır: - Karekod Uygulaması: Çekin zorunlu unsurları arasına banka tarafından verilen seri numarası ve karekod dahil edilmiştir. - İbraz Yasağı: İleri düzenleme tarihli çeklerde, üzerindeki yazılı tarihten önce ibraz yasağı 31.12.2023 tarihine kadar uzatılmıştır. - Cezai Sorumluluk: Karşılıksız çek keşide edenler için yeniden cezai sorumluluk getirilmiş ve adli para cezası öngörülmüştür.

Çek ve senet arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Resmi Nitelik: Çek, banka tarafından 3167 Sayılı Kanun ve ilgili tebliğlere uygun olarak basılan resmi bir evraktır. 2. Ödeme Yapan Taraf: Çekte ödemeyi banka yapar ve bu durum çekin daha güvenilir olmasını sağlar. 3. Tahsil Süreci: Çek tahsilinde sorun yaşandığında, mahkeme yoluyla çözüm sağlanabilir. 4. Kullanım Şartları: Banka sicili temiz ve ticaret yapan kişiler çek kullanabilirken, senet herkes tarafından kolayca temin edilebilir ve kullanılabilir. 5. Ödeme Tarihi: Çek, üzerinde belirtilen tarihte ödenirken, senette ödeme tarihi tarafların kararı neticesinde ileriye veya geriye çekilebilir.

25 Mart 2020 tarihinde kabul edilen kanun değişikliği ile karşılıksız çek keşide etme suçundan dolayı verilen cezaların infazı durdurulmuştur. Bu nedenle, 3 aylık hapis cezası uygulaması da bu kapsamda kaldırılmıştır. Ancak, 2022 yılında yapılan başka bir kanun değişikliği ile karşılıksız çek düzenleme suçu yeniden hapis cezasına tabi tutulmuş ve bu suç için 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.

Çeklerin çeks'e gönderilme nedeni, çekin tahsil edilmesi ve ödeme işleminin gerçekleştirilmesidir. Çek, bankaya verildiğinde, vade tarihinde alıcı tarafa ilgili tutar kadar ödeme yapılır.

Çeklerin çeks'te (ibraz süresi) kalma süresi, çekin düzenlendiği yere göre değişiklik gösterir: 1. Aynı yerde ödenecek çekler: Düzenlendiği yerde ödenecek çekler, keşide tarihinden itibaren 10 gün içinde muhataba ibraz edilmelidir. 2. Farklı bir yerde ödenecek çekler: Düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecek çekler, 1 ay içinde muhataba ibraz edilmelidir. 3. Farklı kıtalardaki çekler: Ödeme yeri ve düzenlenme yeri aynı kıtada ise 1 ay, farklı kıtalarda ise 3 ay içinde ibraz edilmelidir.

Çeklerde "çeks" ifadesi, "çek" kelimesinin kısaltması olarak kullanılabilir.

Keşideci, çek veya poliçeyi düzenleyerek ve imza ederek, muhataba ya da lehdara yapılacak ödeme için ödeme emri veren gerçek ya da tüzel kişidir.

Çekte keşideci ve lehtar kavramları şu şekilde açıklanabilir: Keşideci: Çeki düzenleyen ve ödemekle yükümlü olan kişidir. Lehtar: Çekin ödeneceği, belgenin üzerinde alacaklı olarak adı yazılı olan kişidir.

Çek çeşitleri kullanım amacına ve ödemeyi alacak kişinin belirlenme şekline göre çeşitlere ayrılır. İşte bazı çek türleri: 1. Nama Yazılı Çek: Belirli bir kişinin adına düzenlenen ve sadece o kişi tarafından tahsil edilebilen çek türüdür. 2. Hamiline Yazılı Çek: Ödemeyi, çeki elinde bulunduran kişinin alabileceği çek türüdür. 3. Çizgili Çek: Sadece banka aracılığıyla tahsil edilebilen çektir. Üzerinde çift çizgi ile belirtilir. 4. Karekodlu Çek: Üzerinde bir karekod bulunduran ve bu karekod aracılığıyla elektronik ortamda doğrulanabilen çek türüdür. 5. Vadeli Çek: Belirli bir vade tarihi bulunan ve belirtilen tarih aralığında ödenmesi gereken çek türüdür. 6. Vadesiz Çek: Düzenlendiği tarihte ödenmesi gereken çek türüdür. 7. Sıralı Çek: Aynı çeki birden fazla kişi veya kuruma ödemek üzere düzenlenen çek türüdür. 8. Bloke Çek: Belirli bir tutarın banka tarafından bloke edilerek çekin tahsil edileceği tarihte ödenmesini garanti altına alan çek türüdür.

Çekin arkasına yazılacak örnek bir bilgi: 1. Firma Kaşesi: Çekin arkasına firmanın kaşesi basılır. 2. İmza: Kaşenin altına firma yetkilisinin imzası atılır. 3. Ciro İşlemi: "Şunun Adına Öde" etiketli satıra alacaklının adı yazılır ve çek ciro edilir. Toplam tutar hem rakamla hem de kelimelerle yazılır ve sağ tarafta yer alan kutuya "dolar" işareti eklenir (örneğin, 142.57 $ için "One hundred forty-two and 57/100" yazılır).

Çekte ciro işlemi, çekin haklarının başka bir kişiye devredilmesi anlamına gelir ve şu adımlarla gerçekleştirilir: 1. Çek Bilgileri Kontrolü: Çekin üzerindeki tarih, tutar ve çeki verenin imzası gibi bilgilerin doğru olup olmadığı kontrol edilmelidir. 2. Ciro Yazısı: Çekin arka kısmına "bu çeki devrediyorum" şeklinde bir ciro yazısı yazılır. 3. Kaşe ve İmza: Firma çeki devrediyorsa, çekin arkasına firmanın kaşesi basılır ve firma yetkilisinin imzası atılır. 4. Çek Teslimi: Tüm alanlar doldurulduktan sonra ciro edilen çek, ilgili kişiye teslim edilir. Tam ciro ve beyaz ciro olmak üzere iki tür ciro yöntemi vardır.

Çekin tahsil edilmesi için belirlenen süreler, çekin keşide edildiği yere göre değişiklik gösterir: 1. Çek, düzenlendiği yerde ödenecekse: İbraz süresi 10 gündür. 2. Düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecek çeklerde: İbraz süresi 1 aydır. 3. Farklı kıtalarda keşide edilmiş çeklerde: İbraz süresi 3 aydır. Bu süreler içinde çek, muhataba (bankaya) ibraz edilmezse, hamil (çek sahibi) keşideci ve cirantalara karşı müracaat hakkını kaybeder.

Çek yazarken dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar şunlardır: 1. Düzenleme Tarihi: Çekin düzenlendiği yer ve tarih mutlaka yazılmalıdır, tarih olmayan veya birden fazla tarih bulunan çekler geçersiz kabul edilir. 2. Tutarın Yazıyla ve Rakamla Belirtilmesi: Ödeme tutarı hem yazı hem de rakam ile yazılmalı, her iki durumda da başına ve sonuna çizgi çekilerek veya # işareti kullanılarak araya başka bir şeyin eklenmesi engellenmelidir. 3. Yetkili Kişinin İmzası: Çek, yetkili kişi tarafından ıslak imza ile imzalanmalıdır, kaşe veya parmak izi ile yapılan onaylar geçerli değildir. 4. Alıcının Adı: Çekin kime yazıldığı açık bir şekilde belirtilmelidir, tüzel kişiye veriliyorsa çek tüzel kişinin adı ile doldurulmalıdır. 5. Düzeltmeler: Sehven yapılan hatalar üç kereye kadar düzeltilebilir, düzeltmenin titizlikle yapılması ve düzeltilen kısmın yetkili kişi veya kişiler tarafından imzalanması gereklidir. Ayrıca, çek defteri almak için bir bankaya başvuruda bulunmak gerekmektedir.

Çek, önemli bir ödeme aracıdır çünkü: 1. Ödeme Güvencesi: Çek, alıcıya ödeme garantisi sağlar ve ticari ilişkilerde güvenin artmasına yardımcı olur. 2. Uzun Vadeli Satışlar: Büyük miktarda mal veya hizmet satışlarında, alıcıya bir ödeme süresi tanıyarak ticaretin devamını sağlar. 3. Kredi Kontrolü: İşletmeler, çekleri alıcılarının finansal durumunu kontrol etmek ve kredi riskini azaltmak için kullanabilirler. 4. Ödeme Planlaması: Nakit akışlarını yönetmek ve mali durumlarını iyileştirmek amacıyla çekleri kullanarak ödeme planlaması yapabilirler. 5. Yasal Düzenleme: Çekler, Türk Ticaret Kanunu ve Çek Kanunu gibi yasal düzenlemelere tabi olduğu için güvenli ödeme araçlarıdır.

Çek ciro etmek, bir çekin üzerindeki tahsil hakkının, çeki elinde bulunduran kişi tarafından üçüncü bir kişiye devredilmesi işlemidir. Bu işlem, çekin arka tarafına keşidecinin kaşesini basması ve firma yetkilisinin imzasını atmasıyla gerçekleştirilir.

Çek yazımı örneği şu adımları içerir: 1. Tarih: Sağ üst köşeye çekin düzenlendiği tarihi yazın. 2. Lehtar: "Ödemeye" veya "Emrine" satırına, çeki alacak kişinin adını yazın. Eğer kendinize düzenliyorsanız, kendi adınızı yazabilirsiniz. 3. Tutar (Yazı ile): Ortadaki boşluğa, ödenecek tutarı yazı ile yazın (örneğin, "Bin Türk Lirası"). 4. Tutar (Rakam ile): Sağ alt köşedeki kutucuğa, ödenecek tutarı rakamla yazın (örneğin, "1.000,00 TL"). 5. İmza: Sağ alt köşeye imzanızı atın. İmzanız, bankada kayıtlı olan imzanızla aynı olmalıdır. Örnek çek yazımı: ``` Tarih: 01.01.2024 Lehtar: Ahmet Yılmaz Tutar (Yazı ile): Bin Türk Lirası Tutar (Rakam ile): 1.000,00 TL İmza: Keşideci Adı Soyadı ```

Çekte üç büyük risk şunlardır: 1. Karşılıksız Çek Riski: Çekin yazıldığı kişinin banka hesabında yeterli bakiye olmaması durumunda çek karşılıksız çıkar ve bu durum çek veren kişi için yasal sorunlara yol açabilir. 2. Üçüncü Taraf Riski: Çekin tahsilatı sırasında çek sahibinin veya çeki veren bankanın beklenmedik şekilde performans gösterememesi, kurumu işlem riskine maruz bırakır. 3. Dolandırıcılık Riski: Çekin üzerinde yapılan oynamalar veya yetkisiz imzalar gibi dolandırıcılık girişimleri, çek alıcısının maddi kayıp yaşamasına neden olabilir.