Çek

Çek tahsilatı iki farklı yöntemle yapılabilir: elden tahsilat ve banka aracılığıyla tahsilat. Elden tahsilat için çek, vadesinde ilgili bankaya ibraz edilerek tahsil edilmeye çalışılır. Banka aracılığıyla tahsilat sürecinde ise şu adımlar izlenir: 1. Bankaya ibraz: Çek, bankaya götürülerek ödeme talep edilir. 2. İbraz süresi: Çekin düzenlendiği yer ile ödeme yeri aynı ise 10 gün, farklı ise 30 gün içinde ibraz edilmelidir. 3. Karşılıksız çek: Hesapta yeterli miktar yoksa çek karşılıksız olarak kabul edilir ve banka, alacaklıya durumun bildirimini yapar. Çek tahsilatı sürecinde bir avukattan yardım almak, yasal süreçlerin doğru bir şekilde yürütülmesi açısından faydalı olabilir.

Çekin ömrü, Türk Ticaret Kanunu'na göre çekin düzenlendiği yerden ibraz edilmesi durumunda on yıldır.

Çek, ibraz edildiği tarihten itibaren 3 ay içinde ödenmezse karşılıksız çek durumu ortaya çıkar. Bu durumda aşağıdaki hukuki süreçler işletilir: 1. Banka İhtarı: Çek sahibi, çeki düzenleyen kişiye iadeli taahhütlü mektupla ihtarda bulunur. 2. Hesap Açma: Muhatap banka, hamil adına bir banka hesabı açmak zorundadır. 3. Ödeme Süresi: Çek sahibi, ihtardan sonra 7 iş günü içinde çek tutarını ve karşılıksız kalan bölümü gecikme faiziyle birlikte bankaya yatırmalıdır. 4. Yasal Takip: Belirtilen süre içinde ödeme yapılmazsa, banka avukatları aracılığıyla yasal takip başlatılır ve icra davası açılır. Ayrıca, karşılıksız çek veren kişi hakkında adli para cezası veya hapis cezası gibi cezai yaptırımlar da uygulanabilir.

Evet, Çek Kanunu'nda değişiklikler yapılmıştır. 7333 sayılı Kanun ile 5941 sayılı Çek Kanunu'nun Geçici 5. maddesinde, karşılıksız çek keşide etme suçunun cezasını ve cezanın infazını düzenleyen önemli değişiklikler yapılmıştır. Diğer değişiklikler ise şunlardır: - Karekod Uygulaması: Çekin zorunlu unsurları arasına banka tarafından verilen seri numarası ve karekod dahil edilmiştir. - İbraz Yasağı: İleri düzenleme tarihli çeklerde, üzerindeki yazılı tarihten önce ibraz yasağı 31.12.2023 tarihine kadar uzatılmıştır. - Cezai Sorumluluk: Karşılıksız çek keşide edenler için yeniden cezai sorumluluk getirilmiş ve adli para cezası öngörülmüştür.

Çek ve senet arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Resmi Nitelik: Çek, banka tarafından 3167 Sayılı Kanun ve ilgili tebliğlere uygun olarak basılan resmi bir evraktır. 2. Ödeme Yapan Taraf: Çekte ödemeyi banka yapar ve bu durum çekin daha güvenilir olmasını sağlar. 3. Tahsil Süreci: Çek tahsilinde sorun yaşandığında, mahkeme yoluyla çözüm sağlanabilir. 4. Kullanım Şartları: Banka sicili temiz ve ticaret yapan kişiler çek kullanabilirken, senet herkes tarafından kolayca temin edilebilir ve kullanılabilir. 5. Ödeme Tarihi: Çek, üzerinde belirtilen tarihte ödenirken, senette ödeme tarihi tarafların kararı neticesinde ileriye veya geriye çekilebilir.

25 Mart 2020 tarihinde kabul edilen kanun değişikliği ile karşılıksız çek keşide etme suçundan dolayı verilen cezaların infazı durdurulmuştur. Bu nedenle, 3 aylık hapis cezası uygulaması da bu kapsamda kaldırılmıştır. Ancak, 2022 yılında yapılan başka bir kanun değişikliği ile karşılıksız çek düzenleme suçu yeniden hapis cezasına tabi tutulmuş ve bu suç için 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.

Çek karşılıksız çıktığında şu durumlar meydana gelir: 1. Banka Ödemesi: Banka, çekin tamamını ödemekle yükümlü değildir ve belirli bir kısmını ödemekle yetinir. 2. Alacaklının Hakları: Çekin karşılıksız kalması durumunda alacaklı, çeki bankaya iade etmez ve elindeki çek ile birlikte çeki düzenleyen kişiye veya diğer müracaat borçlularına başvurabilir. 3. Cezai Yaptırım: Karşılıksız çek düzenlemek, adli para cezası, hapis cezası ve çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı gibi yasal yaptırımları beraberinde getirir.

Çeklerin çeks'e gönderilme nedeni, çekin tahsil edilmesi ve ödeme işleminin gerçekleştirilmesidir. Çek, bankaya verildiğinde, vade tarihinde alıcı tarafa ilgili tutar kadar ödeme yapılır.

Çeklerin çeks'te (ibraz süresi) kalma süresi, çekin düzenlendiği yere göre değişiklik gösterir: 1. Aynı yerde ödenecek çekler: Düzenlendiği yerde ödenecek çekler, keşide tarihinden itibaren 10 gün içinde muhataba ibraz edilmelidir. 2. Farklı bir yerde ödenecek çekler: Düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecek çekler, 1 ay içinde muhataba ibraz edilmelidir. 3. Farklı kıtalardaki çekler: Ödeme yeri ve düzenlenme yeri aynı kıtada ise 1 ay, farklı kıtalarda ise 3 ay içinde ibraz edilmelidir.

Çeklerde "çeks" ifadesi, "çek" kelimesinin kısaltması olarak kullanılabilir.

Keşideci, çek veya poliçeyi düzenleyerek ve imza ederek, muhataba ya da lehdara yapılacak ödeme için ödeme emri veren gerçek ya da tüzel kişidir.

Çekte keşideci ve lehtar kavramları şu şekilde açıklanabilir: Keşideci: Çeki düzenleyen ve ödemekle yükümlü olan kişidir. Lehtar: Çekin ödeneceği, belgenin üzerinde alacaklı olarak adı yazılı olan kişidir.

Çek ortalama vade hesaplaması için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Vade Günlerinin ve Tutarlarının Belirlenmesi: Çeklerin vade günleri ve tutarları tespit edilir. 2. Çarpım İşleminin Yapılması: Her bir çekin vade günü ile tutarı çarpılır. 3. Toplamın Hesaplanması: Çarpım sonuçları toplanır. 4. Toplam Tutara Bölünme: Toplanan tutar, çekin toplam tutarına bölünür. 5. Ortalama Vade Süresinin Bulunması: Elde edilen sonuç, çekin ortalama vade süresini verir. Formül şu şekildedir: Çekinin ortalama vade süresi = (1. vade günü x tutarı + 2. vade günü x tutarı + n.. vade günü x tutarı) / Çekin toplam tutarı.

Çek çeşitleri kullanım amacına ve ödemeyi alacak kişinin belirlenme şekline göre çeşitlere ayrılır. İşte bazı çek türleri: 1. Nama Yazılı Çek: Belirli bir kişinin adına düzenlenen ve sadece o kişi tarafından tahsil edilebilen çek türüdür. 2. Hamiline Yazılı Çek: Ödemeyi, çeki elinde bulunduran kişinin alabileceği çek türüdür. 3. Çizgili Çek: Sadece banka aracılığıyla tahsil edilebilen çektir. Üzerinde çift çizgi ile belirtilir. 4. Karekodlu Çek: Üzerinde bir karekod bulunduran ve bu karekod aracılığıyla elektronik ortamda doğrulanabilen çek türüdür. 5. Vadeli Çek: Belirli bir vade tarihi bulunan ve belirtilen tarih aralığında ödenmesi gereken çek türüdür. 6. Vadesiz Çek: Düzenlendiği tarihte ödenmesi gereken çek türüdür. 7. Sıralı Çek: Aynı çeki birden fazla kişi veya kuruma ödemek üzere düzenlenen çek türüdür. 8. Bloke Çek: Belirli bir tutarın banka tarafından bloke edilerek çekin tahsil edileceği tarihte ödenmesini garanti altına alan çek türüdür.

Çekin arkasına yazılacak örnek bir bilgi: 1. Firma Kaşesi: Çekin arkasına firmanın kaşesi basılır. 2. İmza: Kaşenin altına firma yetkilisinin imzası atılır. 3. Ciro İşlemi: "Şunun Adına Öde" etiketli satıra alacaklının adı yazılır ve çek ciro edilir. Toplam tutar hem rakamla hem de kelimelerle yazılır ve sağ tarafta yer alan kutuya "dolar" işareti eklenir (örneğin, 142.57 $ için "One hundred forty-two and 57/100" yazılır).

Çekte ciro işlemi, çekin haklarının başka bir kişiye devredilmesi anlamına gelir ve şu adımlarla gerçekleştirilir: 1. Çek Bilgileri Kontrolü: Çekin üzerindeki tarih, tutar ve çeki verenin imzası gibi bilgilerin doğru olup olmadığı kontrol edilmelidir. 2. Ciro Yazısı: Çekin arka kısmına "bu çeki devrediyorum" şeklinde bir ciro yazısı yazılır. 3. Kaşe ve İmza: Firma çeki devrediyorsa, çekin arkasına firmanın kaşesi basılır ve firma yetkilisinin imzası atılır. 4. Çek Teslimi: Tüm alanlar doldurulduktan sonra ciro edilen çek, ilgili kişiye teslim edilir. Tam ciro ve beyaz ciro olmak üzere iki tür ciro yöntemi vardır.

Çek ciro etmek, çeki elinde bulunduran kişinin bu çeki üçüncü bir kişiye devretmesi anlamına gelir. İşte bunun için izlenmesi gereken adımlar: 1. Kaşe ve İmza: Çekin arka yüzüne, çeki devreden şirketin kaşesi basılır ve firma yetkilisinin imzası atılır. 2. Devralan Kişinin Belirtilmesi: Tam ciro yapılacaksa, çeki devralan kişinin tam adı ve soyadı yazılır. 3. Devir Tamamlandı: Tüm bu işlemlerden sonra ciro işlemi tamamlanmış olur ve çek, ciro edilen kişiye devredilmiş olur. Örnek: Mehmet Kaya, Ali Yılmaz'a bir çek ciro etmek istiyor: 1. Çekin arka yüzüne "Ödeyiniz" ifadesi yazılır. 2. "Ali Yılmaz'a" diye yazılır. 3. Mehmet Kaya, kendi imzasını atar. Artık Ali Yılmaz, çekin yeni yasal sahibi olup çeki tahsil etme hakkına sahiptir.

Çekin tahsil edilmesi için belirlenen süreler, çekin keşide edildiği yere göre değişiklik gösterir: 1. Çek, düzenlendiği yerde ödenecekse: İbraz süresi 10 gündür. 2. Düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecek çeklerde: İbraz süresi 1 aydır. 3. Farklı kıtalarda keşide edilmiş çeklerde: İbraz süresi 3 aydır. Bu süreler içinde çek, muhataba (bankaya) ibraz edilmezse, hamil (çek sahibi) keşideci ve cirantalara karşı müracaat hakkını kaybeder.

Çek yazarken dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar şunlardır: 1. Düzenleme Tarihi: Çekin düzenlendiği yer ve tarih mutlaka yazılmalıdır, tarih olmayan veya birden fazla tarih bulunan çekler geçersiz kabul edilir. 2. Tutarın Yazıyla ve Rakamla Belirtilmesi: Ödeme tutarı hem yazı hem de rakam ile yazılmalı, her iki durumda da başına ve sonuna çizgi çekilerek veya # işareti kullanılarak araya başka bir şeyin eklenmesi engellenmelidir. 3. Yetkili Kişinin İmzası: Çek, yetkili kişi tarafından ıslak imza ile imzalanmalıdır, kaşe veya parmak izi ile yapılan onaylar geçerli değildir. 4. Alıcının Adı: Çekin kime yazıldığı açık bir şekilde belirtilmelidir, tüzel kişiye veriliyorsa çek tüzel kişinin adı ile doldurulmalıdır. 5. Düzeltmeler: Sehven yapılan hatalar üç kereye kadar düzeltilebilir, düzeltmenin titizlikle yapılması ve düzeltilen kısmın yetkili kişi veya kişiler tarafından imzalanması gereklidir. Ayrıca, çek defteri almak için bir bankaya başvuruda bulunmak gerekmektedir.

Çekin geçerli olabilmesi için aşağıdaki şartların sağlanması gerekmektedir: 1. "Çek" Kelimesi: Çekin üzerinde "çek" kelimesinin bulunması zorunludur. 2. Kayıtsız ve Şartsız Belirli Bir Bedelin Ödenmesi: Çek, belirli bir bedelin kayıtsız ve şartsız ödenmesi taahhüdünü içermelidir. 3. Muhatap: Çekte ödeyecek kişinin (muhatabın) adı belirtilmelidir ve bu kişi bir banka olmalıdır. 4. Düzenleme Tarihi: Çekin düzenlendiği tarih gün, ay ve yıl olarak açıkça yazılmalıdır. 5. Düzenleyenin İmzası: Çekin geçerli olabilmesi için düzenleyenin (keşidecinin) imzasının bulunması zorunludur. Ayrıca, çekte çek numarası ve keşidecinin banka hesap bilgileri gibi ek unsurlar da yer alabilir.