UluslararasıSözleşmeler

Kimyasal Silahlar Sözleşmesi (KSS), 29 Nisan 1997 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Sözleşme, 13 Ocak 1993'te imzaya açılmıştır.

Uluslararası deniz taşımacılığında uygulanacak kanun, taşımanın niteliğine ve tarafların anlaşmalarına bağlı olarak değişir: Türk Ticaret Kanunu (TTK). Uluslararası Konvansiyonlar. Ayrıca, Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler de taşıma türüne göre öncelikli olarak uygulanır.

Boğazlar sorunu, Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile çözülmüştür. 20 Temmuz 1936'da imzalanan bu sözleşme ile: Ticaret gemileri ve uçakları barış zamanında Türk Boğazları'ndan geçiş serbestisine sahip olmuştur. Savaş gemileri için barış zamanında Boğazlardan geçiş serbestisi tanınmış, ancak Karadeniz yönüne geçişte bazı kısıtlamalar getirilmiştir. Savaş zamanında, Türkiye muharip değilse, tarafsız devletlerin ticaret gemileri düşmana yardım götürmedikleri sürece geçebilecek, savaştığı devletin gemilerine karşı ise Türkiye her türlü hakkını kullanabilecektir. Boğazlar çevresinde belirli bölgeler askerden arındırılmıştır. Antlaşmanın öngördüğü düzene uyulmasını, başkanı Türk olan bir komisyon denetleyecektir.

Birleşmiş Milletler'in (BM) iklim değişikliğiyle ilgili en önemli kararları arasında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) ve bu sözleşme kapsamında alınan bazı önemli kararlar bulunmaktadır: BMİDÇS'nin İmzaya Açılması: 3-14 Haziran 1992'de Rio Dünya Zirvesi'nde imzaya açılmıştır. Türkiye'nin Katılımı: Türkiye, 24 Mayıs 2004'te 189. taraf olarak sözleşmeye katılmıştır. Ek Listelerinin Belirlenmesi: Sözleşme, ülkeleri EK-I, EK-II ve EK Dışı Ülkeler olarak üç gruba ayırmıştır. Finans, Teknoloji ve Kapasite Geliştirme Desteği: 2012'de Katar'da düzenlenen 18. Taraflar Konferansı'nda, Türkiye'ye bu konularda destek sağlanması kararlaştırılmıştır. Ayrıca, 2021'de Glasgow'da düzenlenen COP 26 zirvesi de iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir karar olarak değerlendirilebilir. BM'nin iklim değişikliğiyle ilgili aldığı kararlar arasında Kyoto Protokolü ve Paris Anlaşması da bulunmaktadır.

Gemilerin tonilatolarını ölçme milletlerarası sözleşmesi, 21/9/1978 tarihli ve 2169 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan Gemilerin Tonilatolarını Ölçme 1969 Uluslararası Sözleşmesi'dir. Bu sözleşme, gemi ve su araçlarının tonilatolarının ölçülmesine ilişkin görev, yetki ve sorumlulukları belirlemek, tonilato ölçme ve ölçüm sonuçlarını belgelendirmeye ilişkin usul ve esasları tespit etmek amacıyla düzenlenmiştir.

Vergi kanunlarının hiyerarşisi şu şekildedir: 1. Anayasa ve Uluslararası Anlaşmalar: En üstte yer alır. 2. Kanunlar: Anayasa'ya uygun olarak düzenlenir. 3. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri: Anayasa veya kanuna aykırı olamaz. 4. Yönetmelikler: Kanun ve kararnamelere aykırı olamaz. 5. Genel Tebliğler: Kanunları uygulamak amacıyla düzenlenir. 6. İç Genelgeler ve Sirkülerler: İdarenin kendi iç düzenlemelerini içerir, bağlayıcı değildir. Bu hiyerarşide, alt basamaktaki normlar üst basamaktaki normlara aykırı olamaz.

İnfaz hukukunun kaynakları şunlardır: Anayasa. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK). 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun (CGTİK). Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Yönetmelikleri. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Anayasa Mahkemesi ile AİHM kararları. Ayrıca, 4675 sayılı İnfaz Hakimliği Kanunu, 5402 sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu, 1721 sayılı Hapishane ve Tevkifhanelerin İdaresi Hakkında Kanun ve 4681 sayılı Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları Kanunu da infaz hukukunun kaynakları arasında yer alır.

Yargıtay Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı'nın ne iş yaptığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, Yargıtay'ın bazı dairelerinin görevleri hakkında bilgi verilebilir. Hukuk Daireleri: Borçlar ve ticaret hukuku, gayrimenkul hukuku, nüfus kayıtlarının düzeltilmesi gibi çeşitli hukuk alanlarında temyiz incelemesi yapar. Ceza Daireleri: Ceza davalarını ilk mahkeme olarak görür ve kişisel suçlara ait ceza davalarını inceler. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı: Siyasi partilerin sicil ve soruşturma işlemlerini yürütür, üst düzey memurlar hakkında soruşturma yapar ve iddianame hazırlar.

MARPOL 73/78 Sözleşmesi, gemilerden kaynaklanan çöp kirliliğini önlemek için kurallar belirler. MARPOL 73/78 Ek V kapsamında, çöpler şu kategorilere ayrılır: Plastik; Yemek artıkları; Cam, metal, ambalaj artıkları gibi diğerleri. Temel prensip, tüm çöplerin ve yük artıklarının limanlarda atık alım tesislerine boşaltılmasıdır. Bazı istisnalar: Parçalanmış veya öğütülmüş yemek atıkları, 25 mm'den büyük olmayan elekten geçebiliyor olmalıdır. Kanatlı hayvan ürünleri, Antarktika'da yakılmadan veya sterilize edilmeden boşaltılamaz. Yasaklanan durumlar: Birçok çöp kategorisinin denize boşaltılması yasaktır. Yemek artıkları, belirli bölgelerde ve kıyıdan en az 12 mil açıkta denize boşaltılabilir.

Montrö Boğazlar Komisyonu, 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile kaldırılmıştır. Bu sözleşme ile Türkiye'nin Boğazlar üzerindeki egemenliği tam olarak tesis edilmiş ve Boğazların askerileştirilmesi ile Boğazlar Komisyonu’na dair kısıtlayıcı hükümler kaldırılmıştır.

İstanbul Sözleşmesi'ni imzalayan bazı ülkeler: Türkiye; Almanya; Andorra; Arnavutluk; Avusturya; Belçika; Romanya; San Marino; Sırbistan; Slovakya. Avrupa Birliği de sözleşmeyi 13 Haziran 2017 tarihinde imzalamıştır. Sözleşmeyi imzalayıp onaylamayan bazı ülkeler: Azerbaycan; Rusya; Macaristan; Bulgaristan; Letonya. Polonya, 2020 yılında sözleşmeden çekilmek için yasal süreç başlatmıştır.

Türkiye, 11.6.1985 tarihinde 3232 sayılı kanunla Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi'ni (CEDAW) onaylamıştır. Sözleşme, Bakanlar Kurulunca 24.7.1985 tarihinde 85/9722 sayılı kararla onaylanmış ve 14 Ekim 1985 tarih ve 18898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Türkiye, 30 Aralık 1993 tarihinde Ramsar Sözleşmesi'ne taraf olmuş, sözleşme 94/5434 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla 17.05.1994 tarihi ve 21937 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Katil köpekbalığı (büyük beyaz köpekbalığı) avcılığı, su ürünleri kaynaklarının korunması ve sürdürülebilir işletilmesinin sağlanması amacıyla yasaklanmıştır. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın, 4/1 Numaralı Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığının Düzenlenmesi Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliği, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Ayrıca, büyük beyaz köpekbalığı, dünya genelinde sayılarındaki sürekli düşüş nedeniyle IUCN listesine "savunmasız bir tür" olarak eklenmiş ve birçok uluslararası hükümet tarafından korunmaktadır.

Uluslararası sözleşmelerde çalışma hakkı ve hürriyeti, çalışanların temel haklarını güvence altına alan ve çeşitli uluslararası belgeler ile korunan bir dizi hakkı ifade eder. Çalışma hakkının bazı unsurları: İstihdam edilme ve özgürce iş seçme hakkı. Feshe karşı korunma hakkı. Adil çalışma koşulları ve adil ücret hakkı. Sosyal güvenlik ve sağlık hakkı. İş sağlığı ve güvenliği hakkı. Çalışma hakkını düzenleyen bazı uluslararası sözleşmeler: İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme. Avrupa Sosyal Şartı. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) sözleşmeleri.

Türkiye, 1951 tarihli Birleşmiş Milletler Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesi'ne coğrafi sınırlama şerhi koyarak taraf olmuştur. Bu şerhin temel nedenleri arasında: Güvenlik endişeleri. Kamu düzenini koruma. Demografik ahenki bozma riski. Türkiye, 1967 yılında imzalanan ve sözleşmedeki mülteci tanımında yer alan "1 Ocak 1951'den önce meydana gelen olaylar sonucunda" ifadesini kaldıran protokolü imzalamış, ancak coğrafi sınırlama şerhini kaldırmamıştır.

Türkiye, 1975 tarihli TIR Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair Gümrük Sözleşmesi'ne (TIR Sözleşmesi) taraftır. Ayrıca, Türkiye'nin taraf olduğu bazı diğer çok taraflı taşıma sözleşmeleri şunlardır: Eşyanın Sınırlardaki Kontrollerinin Uyumlaştırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme (1982); Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşımacılığına İlişkin Sözleşme (CMR) (1956); Özel Karayolu Taşıtlarının Geçici İthaline İlişkin Gümrük Sözleşmesi (1954); Ticari Karayolu Taşıtlarının Geçici İthaline İlişkin Gümrük Sözleşmesi (1956); Bozulabilir Maddelerin Uluslararası Taşımacılığı ve Bu Taşımacılık Faaliyetlerinde Kullanılacak Özel Ekipmana İlişkin Anlaşma (ATP) (1970); Konteynerlerle İlgili Gümrük Sözleşmesi (1972).

Türkiye, Avrupa Siber Suçlar Sözleşmesi'ne taraftır. Bu sözleşme, 10 Kasım 2010 tarihinde imzalanmış ve 29 Eylül 2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye'nin henüz imza atmadığı ancak ele aldığı konular arasında ırkçılık ve yabancı düşmanlığına ilişkin davranışların suç sayılması bulunan Avrupa Siber Suçlar Sözleşmesi'ne ek protokol de bulunmaktadır.

Küba, Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi'ne taraf değildir. Küba, insan hakları konusunda ABD ile çeşitli müzakereler yürütmüş olsa da, bu müzakereler resmi bir sözleşme veya anlaşma ile sonuçlanmamıştır. ABD ve Küba arasındaki insan hakları görüşmeleri, 2015 yılında başlamış ve diplomatik ilişkilerin yeniden tesis edilmesi hedefiyle gerçekleştirilmiştir. Ancak, bu görüşmeler bir sözleşmeye dönüşmemiştir. Küba, insan hakları konusunda kendi iç mevzuatını ve uluslararası platformları tercih etmektedir.

Gediz Deltası, 1998 yılında Türkiye'nin taraf olduğu Ramsar Sözleşmesi kapsamına dahil edilmiştir. Ramsar Sözleşmesi, özellikle su kuşları yaşama ortamı olarak uluslararası öneme sahip sulak alanların korunması ve sürdürülebilir kullanımının sağlanmasını hedefleyen uluslararası bir sözleşmedir.