Ontoloji

Alain Badiou'nun "Sonlu ve Sonsuz" adlı kitabı, sonlu ve sonsuz kavramlarını matematikle ilişkilendirerek açıklamaya çalışır. Badiou, insanın sonlu bir varlık olduğunu ve düşünceleri aracılığıyla sonsuzu sezebileceğini savunur. Kitapta ele alınan bazı konular şunlardır: Sanal ve edimsel sonsuzluk: Edimsel sonsuzluk, tüm sonsuz sayıları kapsayan ardışık olmayan bir çokluk olarak tanımlanırken, sanal sonsuzluk, bir sayıdan hep daha büyük olan bir diğerine geçmek anlamına gelir. Tanrı'nın sonsuzluğu: Badiou, eğer bir Tanrı varsa, onun sonsuz olması gerektiğini, aksi takdirde Tanrılık haklarını yitireceğini belirtir. Mutluluk: Sonlu ve sonsuzun bir arada olmasının mutluluğa yol açacağını öne sürer. Kitap, Badiou'nun felsefesine giriş niteliğinde olup, anlaşılır bir dil kullanması nedeniyle tavsiye edilen eserler arasında yer alır.

"Felsefenin temel ilkeleri" ifadesi için bir atasözü bulunamadı. Ancak, "Felsefenin Temel İlkeleri" adlı, Georges Politzer'in 1935-1936 ders yılında Paris İşçi Üniversitesi'nde verdiği derslerin notlarından derlenen kitap kastedilmiş olabilir. Kitabın tam adı "Principes fondamentaux de philosophie" (Editions Sociales, Paris, 1954) olup, Türkçesi "Felsefenin Temel İlkeleri" olarak Sol Yayınları tarafından yayımlanmıştır.

Aristoteles'in 10 kategorisi şunlardır: 1. Cevher (Substance). 2. Nicelik (Quantity). 3. Nitelik (Quality). 4. İlişki (Relation). 5. Yer (Place). Nerede? 6. Zaman (Time). Ne zaman? 7. Durum (Position). 8. Sahip Olma (Having). 9. Yapma (Action). 10. Görelik (Passion, Affection).

Kendi için varlık, bilinçli insan varlığını ifade eder. Kendine mevcut varlık ise, Sartre'ın varoluşçuluk felsefesinde, bilincin kendi kendine mesafeli varlığı olarak tanımlanır. Kendinde varlık ise, maddi dünyadaki her şeyi, bilinç dışında kalan her şeyi ifade eder. Sartre'a göre, kendi için varlık, kendinde varlığın hiçlenmesi suretiyle var olur.

Felsefenin temel makalelerinden bazıları şunlardır: Mahmut Kaya'nın "Felsefenin Temel Meseleleri". Wilhelm Capelle'in "Sokrates'ten Önce Felsefe". Eduard Zeller'in "Grek Felsefesi Tarihi". W. K. C. Guthrie'nin "İlkçağ Felsefesi Tarihi". Ahmet Cevizci'nin "İlkçağ Felsefesi Tarihi". Ayrıca, felsefenin temel konuları üzerine yazılmış makaleler de bulunmaktadır, örneğin: HasCoding'de yer alan "Felsefenin Temel Konuları: Varlık, Bilgi, Değer ve Siyaset Üzerine Bir İnceleme". Felsefenin temel makaleleri arasında ayrıca, bilgi felsefesi (epistemoloji) ve varlık felsefesi (ontoloji) üzerine çalışmalar da yer alır. Felsefenin temel makaleleri hakkında daha fazla bilgi için dergipark.org.tr ve iupress.istanbul.edu.tr gibi kaynaklar incelenebilir.

Felsefede öz, bir nesneyi neyse o şey yapan gereçlerin tümüdür. Bazı örnekler: Platon'a göre öz, idea demektir. Aristoteles'e göre öz, somut bireysel varlıklardır. Birinci öz, bireysel olarak ele alınan özlerdir. İkinci öz, türdeş olarak ele alınan özlerdir. Sartre'a göre öz, varlaşmayla meydana gelir ve varoluştan önce yoktur. Ayrıca, Locke'ta öz ikiye ayrılır: Gerçek öz, doğanın kendi ürünleri olan ve gerçekte ne olduklarını bilemediğimiz ancak gözlemleyebildiğimiz özellikleri ile anladığımız cisimler için kullanılır. Adsal öz, benzer tikel fiziksel cisimlerde zihinsel soyutlama yoluyla ortak olan şeyi gösteren niteleyici adlardır.

Özne merkezli metafizik, mutlak kesinliğe ve hakikate ulaşma çabası içinde, özne ve nesne arasında ontolojik bir ayrım yaparak, özneyi her şeyin merkezine koyan bir düşünce biçimidir. Bu anlayışın ilk ve temel figürü Descartes'tır. Heidegger, özne merkezli metafiziği eleştirerek, bu yaklaşımın tarihselliğin ve zamansallığın bastırılması yoluyla sonluluğun olumsuzlanması olduğunu savunur.

Ontoloji, varlık felsefesi veya varlıkbilim olarak bilinir ve temel sorunu varlık olan felsefi bir disiplindir. Ontolojinin temel ilkeleri: Tanımlama ilkesi: Ontolojide yer alan kavramlar net bir şekilde tanımlanmalıdır. Uygunluk ilkesi: Ontolojik kavramlar, gerçek dünyadaki nesneleri ve ilişkileri doğru bir şekilde yansıtmalıdır. Ontolojik yaklaşım, bilgi yönetimi, veri entegrasyonu ve yapay zeka gibi alanlarda kullanılır.

İbn Rüşd'e göre nedensellik ilkesi, ontolojik ve epistemolojik bir temele dayanır. İbn Rüşd'ün nedensellik ilkesiyle ilgili bazı görüşleri: Tanrı ve nedensellik: Tanrı, ilk neden olarak kabul edilir ve şeyler, tanrısal sudur yoluyla neden-sonuç ilişkisiyle zorunlu olarak varlığa gelir. Nesnelerin doğası: Nesnelerin eylemlerini gerektiren bir doğaları ve özleri vardır. Mucize ve düzen: Nedensellik ilkesinin reddi, evrende mantıklı bir düzenin anlaşılmasını zorlaştırır ve bu, yaratıcı bir varlığın varlığını reddetmeye yol açabilir. Determinizm: İbn Rüşd, determinizmi reddeder; her olgunun bir nedene bağlı olduğunu, ancak aynı nedenlerin her zaman aynı sonuçları doğurmayacağını savunur.

Gilbert Ryle, "makinedeki hayalet" metaforuyla Descartesçı zihin-beden düalizmini eleştirir. Ryle'ın savunduğu görüşler: Davranışçılık: Zihinsel süreçler, gözlemlenebilir davranışlar ve eğilimlerle tanımlanmalıdır. Zihin-beden bütünlüğü: Düşünmek, planlamak, hissetmek gibi eylemler, yalnızca içsel değil, davranışsal bağlamda anlaşılabilir. İçsel tiyatronun eleştirisi: Zihin, "bir şeylerin olduğu içsel bir sahne" değil, etkileşimli ve toplumsal bir beceriler bütünüdür. Ryle, felsefeyi soyut "zihin" tartışmalarından çıkarıp, dil, davranış ve bağlam temelli bir zemine oturtmayı amaçlar.

Bazı felsefe terimleri: Arkhe: Evrenin ana maddesi (su, hava, ateş, atom vb.). Epistemoloji: Bilgi felsefesi. Ontoloji: Varlık felsefesi. Etik (Ahlak Felsefesi): Evrensel ahlak yasası problemi. Ampirizm: Deneycilik, deneyimcilik. Rasyonalizm: Akılcılık. Pragmatizm: Doğruluğu ve gerçekliği, hareketlerin sonuçları ve başarıları ile değerlendiren öğreti. Numen: Duyu ötesi varlıklar, metafizik. Fenomen: Duyularla algılanan varlıklar. Hermeneutik: Yorumbilgisi. Felsefe terimleri hakkında daha fazla bilgi için şu kaynaklar kullanılabilir: fikriyat.com. tr.wikipedia.org. docs.google.com. youtube.com. quizlet.com.

Hayır, alemden cinse doğru gidildikçe ortak özellikler artmaz; azalır. Türden âleme doğru gidildikçe canlıların sınıflandırılmasında daha genel kategorilere geçiş yapılır.

Ontolojik soru örnekleri şunlardır: Varlık nedir?. Zaman var mıdır?. Bir şeyin gerçek olması ne anlama gelir?. Madde ile düşünce arasındaki ilişki nedir?. Kendilik nedir?. Ayrıca, ontolojik sorular arasında "Özellikler var mıdır?", "Matematiksel nesneler var mıdır?" gibi sorular da bulunur.

10. sınıf felsefe varlık felsefesi, varlığın nedenlerini ve ilkelerini araştıran, varlığın ne olduğunu, yapısını ve ilkelerini konu edinen felsefe dalıdır. Varlık felsefesinin bazı temel soruları: Varlık var mıdır? Varlığın ana maddesi nedir? Varlıklar değişmekte midir, durağan mıdır? Varoluşun amacı nedir? İki tür varlık: 1. Gerçek varlık: Zihnimizden bağımsız olarak dış dünyada bulunan ve değişebilen varlıklardır. 2. Düşünsel varlık: Zihnimize bağlı olan, duyularla algılanamayan varlıklardır.

Sinemada felsefenin temel konuları arasında şunlar yer alır: Varoluş ve hayatın anlamı. Epistemolojik sorunlar. Metafizik ve varlık felsefesi. Bilinç ve zihin felsefesi. Felsefi akımlar. Ayrıca, sinemada felsefenin temel konuları arasında ünlü düşünce deneyleri ve felsefe problemleri de yer alır.

İbn-i Sînâ'nın tabii felsefesi, onun teorik felsefe (el-hikmetü’n-nazariyye) olarak adlandırdığı, insanın irade ve fiillerine bağlı olmayan varlıkları inceleyen alanı kapsar. İbn-i Sînâ'nın tabii felsefesinin bazı temel özellikleri: Öz ve varoluş ayrımı: Özün (mahiyet), varoluştan bağımsız, sonsuz ve değişmez olduğunu savunur. Tanrı'nın önceliği: Tanrı'nın, evrene zamansal değil, zati açıdan önce geldiğini belirtir. Mümkün varlıklar: Evrenin, mümkün olduğu için bir yaratıcıya muhtaç olduğunu öne sürer. İbn-i Sînâ'nın tabii felsefesi, Aristotelesçi ve Yeni-Platoncu düşünceleri kendi sistematiği içinde sentezleyerek geliştirmiştir.

Nicolai Hartmann'ın resmi teorisi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Nicolai Hartmann'ın bazı görüşleri şu şekildedir: Ontoloji: Hartmann, ontolojinin bilgi kuramına değil, bilgi kuramının ontolojiye dayandığını savunmuştur. Bilgi: Hartmann'da bilgi, süjeden önce ve süjeden bağımsız olarak var olan bir şeyin, süje tarafından kavranılmasıdır. Ahlak: Hartmann'a göre ahlakilik, reel insan yaşantısında insanın en temel değeri olan kendi kişiliğinin ve onun duygulanım yoluyla elde ettiği değerlerin özgürce gerçekleştirilmesidir. Özgürlük: Hartmann'a göre, insan ahlaki bir varlık olarak doğanın nedensellik yasalarını ve durumlardan doğan açmazları, kendini, özgür iradesiyle değer belirlenimi altına sokarak aşmakta ve böylece davranışını özgür kılmaktadır.

Felsefede tümel ve tikel kavramları şu şekilde açıklanabilir: Tümel. Tikel. Tümel ve tikel kavramlarına örnek olarak şunlar verilebilir: Tümel. Tikel. Platon ve Aristo'nun tümel ve tikel kavramlarına bakış açıları şu şekildedir: Platon. Aristoteles. Ayrıca, tümel, tikel ve tekil kavramları birbirleriyle sıkı bir ilişki içinde olan üç felsefe ve metafizik kavramından biridir.

Martin Heidegger'in "Varlık ve Zaman" adlı eseri, varlık sorusunun Batı felsefe tarihinde nasıl unutulduğunu ve bu sorunun yeniden nasıl ele alınması gerektiğini inceler. Eserin temel konuları: Dasein: Varlık sorusunu sorabilen, kendi varoluşunun sonluluğu üzerinden bütün bir varlık hakkında kaygı duyabilen tek varlık türüdür. Zamansallık: Dasein, varlığını zaman aracılığıyla anlar; geçmiş, şimdi ve gelecek onun varoluşsal yapısında iç içedir. Ölüm: Varoluşun ölüm karşısındaki açıklığıyla tanımlanması; insan, varlığının sınırını bilerek özgün bir yaşam sürebilir. "Varlık ve Zaman", çağdaş kıta felsefesi üzerinde derin bir etki bırakmış ve Jacques Derrida, Emmanuel Levinas gibi düşünürleri etkilemiştir.

Varoluş ve hiçlik aynı şey değildir, ancak aralarında karmaşık bir ilişki vardır. Varoluş, varlığın var olmaktan başka bir seçeneği olmadığını ifade eder; bir kez var olan sonsuza dek var olacaktır. Jean-Paul Sartre'a göre, varlık, hiçliği yüzeyinde taşır ve ondan kopamaz. Ayrıca, hiçlik özgürlüğü temsil eder; hiçbir şeyin olmadığı bir yerde her şey mümkündür.