Ontoloji

Evet, "tekçilik" ve "monizm" aynı şeyi ifade eder. Monizm, varlıkların var oluşlarının tek bir gerçeklikten meydana geldiğini iddia eden anlayışa denir.

Epistemoloji ve ontoloji birleştiğinde, bilginin doğası ve kapsamı ile varlıkların varlığı ve doğası üzerine daha bütüncül bir bakış açısı ortaya çıkar. Ontoloji, varlıkların ne olduğunu, nasıl var olduklarını ve bu varlıklar arasındaki ilişkileri inceler. Epistemoloji ise bilginin ne olduğunu, nasıl edinildiğini ve sınırlarının neler olduğunu araştırır. Bu iki disiplinin birleşimi, bilgi teorisinin daha derinlemesine anlaşılmasını sağlar ve bilimsel araştırmaların temelini oluşturan kavramların daha net tanımlanmasına yardımcı olur.

Schopenhauer'a göre mutluluk, kısa süren anlardan ibaret olan ve acıdan kaçınma anlamına gelen bir yanılsamadır. Ona göre, dünya iyi bir yer değildir ve acı, sefalet dünyanın özünde yer alan temel ilkedir. Schopenhauer, mutlu olmak yerine, dingin ve sakin kalmayı, başkalarına yardımcı olmayı ve duygudaşlık etmeyi önerir.

Sanat ontolojisi, sanat eserinin varlıksal yapısını araştıran bir estetik disiplinidir. Hartmann'a göre sanat ontolojisi, var-olanı tabakalar düzeni içinde ele alarak açıklayan modern bir yaklaşımdır. Hartmann, sanat eserini iki temel varlık alanından oluştuğunu belirtir: 1. Real önyapı: Ses, müzik, heykel gibi kendi başına gerçekliği olan, duyularımızla algıladığımız obje alanı. 2. İrreal arka yapı: Asıl tinsel içerik, bağımsız bir varlık tarzına sahip değildir. Bu yaklaşıma göre, sanat eseri, bu iki alanın iç içe geçmesinden oluşan bütüncül bir yapıdır.

Paleontoloji ve ontoloji farklı anlamlara sahip iki terimdir: 1. Paleontoloji: Eski canlılar bilimi anlamına gelir ve Fransızca "paléontologie" kelimesinden türetilmiştir. 2. Ontoloji: Varlık bilimi olarak tanımlanır ve bilinen tüm kavramları inceleyerek onları sınıflandırır.

İsteme Olarak Dünya felsefesi, Arthur Schopenhauer tarafından savunulmuş ve iki temel tezi içermektedir: 1. Dünyanın İki Yönü: Schopenhauer'a göre dünya, hem isteme hem de tasarım olarak ikiye ayrılır. 2. Etik ve Özgürlük: İsteme, etik bir amacı olmayan, sadece yaşamı isteyen bir olgudur.

Martin Heidegger'in "Varlık ve Zaman" kitabını okumak zor olabilir çünkü eser, karmaşık ve yoğun bir dile sahiptir. Ayrıca, kitabın ontolojik ve varoluşçu felsefesi de okumayı zorlaştıran bir diğer faktördür. Buna rağmen, "Varlık ve Zaman" felsefi düşüncenin derinliklerinde kaybolmak isteyenler için eşsiz bir deneyim sunar ve felsefe tarihinde önemli bir yere sahiptir.

Varlık ve bilinç aynı şeyler değildir, ancak birbirleriyle yakından ilişkilidirler. Varlık, genel olarak fiziksel dünyayı ve zaman ile mekân gibi kavramları kapsayan, var olmanın temel yapısını ifade eder. Bilinç ise, bireyin kendisi ve çevresi hakkında farkındalığını, düşüncelerini, duygularını ve deneyimlerini içeren öznel bir olgudur. Dolayısıyla, varlık, bilincin var olduğu bir çerçeve sunarken; bilinç, varlığı anlamada bir araç olarak kullanılır.

Monizmin farklı türleri şunlardır: 1. Materyalizm (Maddi Monizm): Her şeyin maddeden oluştuğunu ve zihin ile madde arasında temel bir ayrım olmadığını savunur. 2. İdealizm: Her şeyin temelde zihinsel veya ruhsal nitelikte olduğunu ve maddenin zihin veya bilincin bir tezahürü olduğunu ileri sürer. 3. Nötr Tekçilik: Hem zihnin hem de maddenin daha temel bir maddenin veya gerçekliğin tezahürleri olduğunu öne sürer. 4. Panpsişizm: Bilinç veya zihin benzeri niteliklerin temel ve doğal dünyada her yerde mevcut olduğunu iddia eder. 5. Monistik Fizikalizm: Her şeyin nihai olarak fiziksel olduğunu ve zihin ile beden arasında temel bir ayrım olmadığını savunur. Ayrıca, dual-aspect monizm gibi daha spesifik türler de bulunmaktadır.

Özdek ve özdeksel arasındaki fark şu şekildedir: - Özdek: Bilinçten bağımsız olarak var olan her şeyi ifade eder. - Özdeksel: Özdekle ilgili, özdek niteliğinde olan, maddi veya materyalist anlamlarına gelir.

Felsefede rastlantı, etkin sebebi bilinemeyen, izahı yapılamayan ve oluşu tahmin edilemeyen olaylar için kullanılır. İki temel anlamsal ayrımı vardır: 1. Epistemik rastlantı: Bilinmeyen bir nedenden ötürü ortaya çıkmış olan olaylar için kullanılır. 2. Ontik rastlantı: Gerçekte hiçbir neden olmaksızın ortaya çıktığına inanılan rastlantısal olaylar için kullanılır. Ayrıca, Aristoteles'e göre rastlantı, tabiatta sebeplilik ve zorunluluktan sonra gelen, öze ait olmayan, arızi ve sürekli olmayan istisnaî bir özelliktir.

Özdeş ve özdeksel yapı kavramları felsefede farklı anlamlar taşır: 1. Özdeş: Felsefi bağlamda "özdeş" terimi, bir ve aynı olan, ayırt edilemeyecek kadar benzer olan şeyleri ifade eder. 2. Özdeksel yapı: Bu terim, maddenin yapısını veya özdek kavramını ifade edebilir. Felsefi açıdan, özdek, maddenin temel yapı taşı olarak kabul edilir ve nesnelerin form kazanmış hali olarak tanımlanır.

Aristoteles'in kategorileri, varlığın en genel on cinsine işaret eder. Bu kategoriler şunlardır: 1. Cevher (Substance). 2. Nicelik. 3. Nitelik. 4. Görelik (Relation). 5. Zaman. 6. Yer. 7. Durum. 8. Pozisyon. 9. Etki (Action). 10. Edilgi (Passion, Affection). Aristoteles'in kategorileri, varlıkların sınıflanması ve gerçeklik dünyasındaki varlık formlarının subjektif bir yansıması olarak kabul edilir.

Bütünlük ilkesi, ontoloji için önemlidir çünkü bir ontolojinin bütün bir konuyu kapsamasını ve bu konuya ait olan tüm kavramları içermesini sağlar. Ontolojide bütünlük, varlıkların birbirleriyle olan ilişkilerini ve bu ilişkilerin doğasını doğru bir şekilde anlamayı mümkün kılar.

Felsefenin temel tezleri arasında şunlar yer alır: 1. Epistemoloji: Bilginin doğası, kaynağı ve sınırları üzerine sorular sorar. 2. Ontoloji: Varlığın ne olduğunu, nelerin var olduğunu sorgular. 3. Etik: İnsanların neyin doğru, neyin yanlış olduğuna nasıl karar verdiğini araştırır. 4. Metafizik: Fiziksel dünyanın ötesinde var olan varlıklar ve gerçeklikler üzerine düşünür. 5. Diyalektik: Felsefi tartışmalarda kullanılan bir yöntemdir ve karşıt düşünceler arasındaki çatışmanın bir senteze ulaşarak yeni bir bilgi oluşturmasını ifade eder.

Ontoloji kendi içinde iki ana dala ayrılır: 1. Formel Ontoloji: Genellikle metafizik ve mantığa dayalı soyut bir çalışmadır. 2. Uygulamalı Ontoloji: Bilgisayar bilimleri, yapay zeka ve bilgi sistemleri gibi disiplinlerde kullanılan, daha somut ve uygulamalı bir yaklaşımdır.

İsmet Özel'in "Kısa Pantolon, Paslı Çakı, Dizde Kabuk Bağlamış Yara" şiiri, çocukluk, ilk gençlik ve ilk aşk acısı gibi hayatın farklı dönemlerini metaforik bir dille anlatıyor. Şiirin bazı dizeleri şu şekildedir: > Kısa çakı, paslı pantolon, gözde yarası kalmış kabuk. > > Nazlan, sitem et, kırıl bana > Beni geç vakit, tek başıma suya yolla. Özel, bu şiirinde insanın ontolojik boyutunu ve hayatın dokunulur kılınmasını merkeze alır.

Varlık konusu, ontoloji veya varlık felsefesi adı verilen felsefe dalına aittir.

Ekmel varlık, İslam düşüncesinde Tanrı'nın varlığına dair ontolojik bir argüman olup, şu özelliklere sahiptir: 1. Mükemmellik: Ekmel varlık, en mükemmel, eksiksiz ve tam olan varlıktır. 2. Mutlaklık: Tanrı, zorunlu ve mutlak bir varlıktır. 3. Teklik: Allah'ın zat, sıfat ve fiillerinde bir ve tek olması, eşi, benzeri ve ortağının bulunmaması. 4. Kudret: Allah'ın her şeye gücü yetmesi ve hiçbir varlığa benzememesi. Bu özellikleri ilk olarak İslam düşüncesinde Farabi, Batı felsefesinde ise Descartes sistematik hale getirmiştir.

Alain Badiou'nun "Sonlu ve Sonsuz" adlı kitabı, sonlu ve sonsuz kavramlarını matematikle ilişkilendirerek açıklamaya çalışır. Badiou, insanın sonlu bir varlık olduğunu ve düşünceleri aracılığıyla sonsuzu sezebileceğini savunur. Kitapta ele alınan bazı konular şunlardır: Sanal ve edimsel sonsuzluk: Edimsel sonsuzluk, tüm sonsuz sayıları kapsayan ardışık olmayan bir çokluk olarak tanımlanırken, sanal sonsuzluk, bir sayıdan hep daha büyük olan bir diğerine geçmek anlamına gelir. Tanrı'nın sonsuzluğu: Badiou, eğer bir Tanrı varsa, onun sonsuz olması gerektiğini, aksi takdirde Tanrılık haklarını yitireceğini belirtir. Mutluluk: Sonlu ve sonsuzun bir arada olmasının mutluluğa yol açacağını öne sürer. Kitap, Badiou'nun felsefesine giriş niteliğinde olup, anlaşılır bir dil kullanması nedeniyle tavsiye edilen eserler arasında yer alır.