Ontoloji

Felsefede yedi ana disiplin bulunmaktadır: 1. Varlık Felsefesi (Ontoloji): Varlığın özünü ve ilkelerini araştırır. 2. Bilgi Felsefesi (Epistemoloji): Bilginin kaynağını, yapısını ve değerini inceler. 3. Ahlak Felsefesi (Etik): İnsan eylemlerinin değerlerini ve ilkelerini araştırır. 4. Bilim Felsefesi: Bilimin yapısını, yöntemini ve ilkelerini konu edinir. 5. Din Felsefesi: Dinin doğasını ve tanrı gibi kavramları sorgular. 6. Siyaset Felsefesi: Devlet, iktidar ve ideal devlet düzeni gibi konuları ele alır. 7. Sanat Felsefesi: Güzelliğin ölçütünü ve sanat eserlerini inceler.

Özcülük ve esansiyalizmin farkları şu şekildedir: 1. Özcülük (Essenciyalizm): Varlıkların temel özelliklerine odaklanır ve her varlığın kendine ait değişmez bir özü olduğunu savunur. 2. Esansiyalizmin ise daha geniş bir kavram olduğu ve toplumlar, kültürler ve insan doğası üzerine yoğunlaştığı düşünülmektedir. Bu bağlamda, özcülük daha çok doğa bilimleri ve ontolojiyle ilgiliyken, esansiyalizmin toplumsal yapılar, kültürel normlar ve insan kimliğiyle ilgili daha kapsamlı bir bakış açısı sunduğu söylenebilir.

Ontolojik ve ontik fark, varlık felsefesinde kullanılan iki farklı düşünme biçimini ifade eder. Ontolojik, varlığın kendisini, varoluşun anlamını ve gerçekliğin doğasını sorgulayan düşünme biçimidir. Ontik ise var olan nesnelerin özelliklerini, ilişkilerini ve işleyişini inceleyen bir yaklaşımdır.

Ontolojinin kurucusu olarak kabul edilen kişi, Alman filozof Nicolai Hartmann'dır.

Yönletim felsefesi bağlamında, bir ad ile onun yönlettiği nesne arasındaki ilişkinin, nesneye ilişkin bilgiden ve nesnenin taşıdığı niteliklerden bağımsız olması anlamına gelir. Bu, nesnenin hangi nitelikleri kazanırsa kazansın veya ne gibi değişikliklerden geçerse geçsin, adının onu yönletmeye devam edeceği sonucunu doğurur.

Immanuel Kant, ontolojik kanıta karşı çıkan filozof olarak bilinir.

Varlığı kanıtlama problemi, genellikle Tanrı'nın varlığı bağlamında ele alınır ve iki ana kanıtlama yöntemiyle incelenir: ontolojik ve kozmolojik. 1. Ontolojik Kanıtlama: Tanrı kavramından yola çıkarak onun varlığını kanıtlamaya çalışır. 2. Kozmolojik Kanıtlama: Evrenin ve içindeki her şeyin bir nedeni olduğu fikrine dayanır. Bu problemler, felsefe ve din alanlarında uzun süredir tartışılmakta olup, farklı düşünürler tarafından çeşitli şekillerde ele alınmıştır.

Felsefenin temel kavramları şunlardır: 1. Epistemoloji (Bilgi Felsefesi): Bilginin doğası, kaynağı ve sınırları üzerine sorular sorar. 2. Ontoloji (Varlık Felsefesi): Varlığın ne olduğunu, nelerin var olduğunu inceler. 3. Etik (Ahlak Felsefesi): İnsanların neyin doğru, neyin yanlış olduğuna nasıl karar verdiğini araştırır. 4. Metafizik: Fiziksel dünyanın ötesinde var olan varlıklar ve gerçeklikler üzerine düşünür. 5. Rasyonalizm ve Empirizm: Bilginin kaynağına dair iki düşünce akımıdır; rasyonalizm akıl ve mantık yoluyla bilgi edinmeyi, empirizm ise duyusal deneyimlere dayanmayı savunur. 6. Diyalektik: Felsefi tartışmalarda kullanılan, karşıt düşünceler arasındaki çatışmanın bir senteze ulaşarak yeni bir bilgi oluşturmasını ifade eden yöntemdir. Bu kavramlar, felsefenin görsel bir şekilde anlaşılmasını sağlamak için çeşitli diyagramlar ve şemalarla desteklenebilir.

Monizm, gerçekliğin temelinde tek bir temel prensip veya maddenin bulunduğunu savunan felsefi bir akımdır.

Heidegger ve Deleuze'ün savunduğu temel fikirler şunlardır: Heidegger: - Varlık ve Zaman adlı eserinde, varlığın özünü "ortaya çıkma" veya "olay" olarak tanımlar. - Doğruluk kavramını, "ontolojik açığa çıkarma" anlamında kullanır ve bilimi, bu anlamda doğru olan bir alan olarak görür. - Felsefeyi, metafizikten farklı bir düşünme biçimi olarak ele alır ve onu, dünyanın sıradan algısının ötesine geçen bir etkinlik olarak tanımlar. Deleuze: - Fark ve Tekrar adlı eserinde, farkı, özdeşliğin türevi olarak değil, kendinde fark olarak kavramayı savunur. - Felsefeyi, kavramlar yaratma etkinliği olarak görür, ancak bu kavramların, dışsal bir gönderme düzlemine veya aşkın bir doğruluk mantığına dayanmaksızın ortaya çıkması gerektiğini belirtir. - Bilimi, doğru olma açısından değil, yenilik üretme ve dünyayı dönüştürme potansiyeli açısından değerlendirir.

Felsefenin dört temel ilkesi şunlardır: 1. Özdeşlik İlkesi: "A, A'dır" şeklinde ifade edilir ve bir şeyin kendisiyle aynı olduğunu belirtir. 2. Çelişmezlik İlkesi: Bir şeyin aynı anda hem kendisi hem de başka bir şey olamayacağını ifade eder. 3. Üçüncü Halin İmkansızlığı İlkesi: Bir önermenin ya doğru ya da yanlış olduğunu, ikisinin dışında üçüncü bir olasılığın bulunmadığını öne sürer. 4. Yeterli Neden İlkesi: Her yargının yeterli bir nedeni olmak zorunda olduğunu belirtir.

Ruhun varlığını kanıtlayan filozof olarak Platon kabul edilir. Platon, "Phaidon" diyaloğunda ruhun varlığını ve ölümsüzlüğünü çeşitli argümanlarla savunmuştur.

Noumenon ve numen terimleri aynı kavramı ifade eder: "kendinde olan şey".

Yeni ontolojide ideal varlık, insan, düşünce, sanat, kültür, dil gibi konuları içeren tinsel katman olarak tanımlanır.

Varlık ve var olan kavramları felsefede farklı anlamlar taşır: 1. Varlık: Genel anlamda var olmayı ifade eder ve var olan her şeyi kapsar. 2. Var Olan: Mevcut olan, gerçekliği olan ve somut olarak var olan şeyleri ifade eder.

Ontoloji ve yeni ontoloji arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Kapsam ve Yaklaşım: Ontoloji, genel olarak varlığın ne olduğunu ve onun temel özelliklerini inceleyen bir felsefe dalıdır. 2. Varlık Katmanları: Yeni ontolojide varlık, reel varlık, ideal varlık, öz ve varoluş gibi dört ana katmana ayrılır. Bu katmanlar, varlığın daha ayrıntılı bir şekilde incelenmesini sağlar. 3. Metodoloji: Yeni ontoloji, fenomenolojik yöntemi benimser ve bu yöntemle varlığın temel yasalarını ve farklı katmanlar arasındaki bağlantıları açıklamaya çalışır. 4. Felsefi Temeller: Geleneksel ontoloji, genellikle tümdengelim yoluyla ilerlerken, yeni ontoloji tümevarım yöntemini kullanır.

Varlık ile ilgili elde edilen bilgiler şu şekilde özetlenebilir: 1. Varlık, var olan her şeyi ifade eder ve iki ana kategoriye ayrılır: somut varlıklar (fiziksel varlıklar) ve soyut varlıklar (kavramlar, fikirler). 2. Ontoloji, varlığın doğasını ve temel özelliklerini inceleyen felsefe dalıdır. 3. Bilgi, insanın düşünce ve deneyim yoluyla elde ettiği anlayıştır ve gerçekliği anlama sürecinin bir sonucudur. 4. Varlık ve bilgi ilişkisi: Varlık, bilgiyi mümkün kılar; bir şeyin varlığını bilmeden, o şey hakkında bilgi sahibi olunamaz. 5. Farklı bilgi türleri: Duyusal bilgi, mantıksal bilgi, bilimsel bilgi gibi çeşitli bilgi türleri vardır ve her biri varlıkla doğrudan bağlantılıdır. 6. Varlık felsefesi soruları: Varlığın var olup olmadığı, niceliği, özü gibi temel sorular varlık felsefesinin konusudur.

Hauntoloji, sosyal veya kültürel geçmişteki unsurların hayalet gibi geri dönüşüne veya kalıcılığına atıfta bulunan bir kavramdır. Bu kavram, ilk kez Fransız filozof Jacques Derrida tarafından 1993 tarihli "Marx'ın Hayaletleri" kitabında ortaya atılmıştır. Hauntolojinin anlattığı konular arasında: - Zamansal ve ontolojik uyumsuzluk. - Geçmiş ideolojilerin etkisi. - Hayalet hikayeleri ve etnografik analizler.

Ontik varlık, felsefe bağlamında "var olan her şey" anlamına gelir.

Anselmus, Ortaçağ filozofu olarak aşağıdaki görüşleri savunur: 1. Tanrı'nın Varlığı: Anselmus, Tanrı'nın varlığına dair ontolojik kanıt öne sürmüştür. 2. Tümeller: Anselmus'a göre, tümeller aslolan ve gerçektir, tikeller ise onların yansımasıdır. 3. Ahlak Anlayışı: Anselmus'a göre, irade iyidir ve tanrıdan gelir. 4. Akıl ve İman İlişkisi: Anselmus, aklın Tanrı'yı kavrama sürecinde önemli bir rol oynadığını, ancak inancın akılla temellendirilmesi gerektiğini savunur.