Meşrutiyet

İkinci Meşrutiyet döneminde birçok siyasi parti bulunmaktaydı. Öne çıkan bazı partiler şunlardır: İttihat ve Terakki Fırkası. Ahrar Fırkası. Osmanlı Demokrat Fırkası. Hürriyet ve İtilaf Fırkası. Mutedil Hürriyetperveran Fırkası. Islahat-ı Esasiye Osmaniye Fırkası. Ahali Fırkası. Osmanlı Sosyalist Fırkası. Ayrıca, İttihad-ı Muhammedi Fırkası ve Fedakâran-ı Millet Cemiyeti gibi diğer küçük partiler de bulunmaktaydı.

Osmanlı kadınının özgürleşme süreci, Tanzimat Dönemi ile birlikte başlamıştır. II. Meşrutiyet Dönemi ise kadının özgürleşmesinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Osmanlı kadınının tam anlamıyla özgürleştiğini söylemek mümkün değildir; pratik hayatta pek fazla bir değişim yaşanmamış, kadınlar gündelik yaşamda ikincil sırada olmaya devam etmiştir.

II. Abdülhamid, 1876'da ilan ettiği ilk Meşrutiyet'i 1878'de Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) nedeniyle meclisi tatil edip anayasayı rafa kaldırmıştı. II. Meşrutiyet'i ise 1908'de ilan etme nedenleri: İsyanlar: İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Makedonya'daki askeri isyanı. İç savaşın önlenmesi: İsyanın İstanbul'a sıçraması ve bir iç savaş çıkma endişesi. Dış müdahale: Dış müdahalenin önlenmesi amacı. II. Abdülhamid, bu kararla ülkenin demokratikleşme sürecini desteklemeyi amaçlamış, ancak bu ilan, Osmanlı Devleti için yeni siyasi krizlerin ve toprak kayıplarının da başlangıcı olmuştur.

İstibdat dönemi, II. Abdülhamid Han'ın Osmanlı Devleti'ni 30 yıl boyunca mutlak monarşi ile yönettiği dönemdir. 1878 yılında başlayan istibdat dönemi, 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilan edilmesiyle sona ermiştir. Bu dönemde: Basın sansürü uygulanmış, yönetime karşı çıkan gazeteler kapatılmış ve kitaplar toplatılmıştır. Modernleşme adına birçok yenilik yapılmış, örneğin, İstanbul Darülfünun açılmış ve engelli vatandaşlar için eğitim kurumları kurulmuştur. Panislamizm akımı desteklenmiş, ancak bu akım başarılı olamamıştır.

Mizancı Murad Bey'in II. Meşrutiyet dönemi hatıraları 5 ciltten oluşmaktadır. Bu hatıratların isimleri şu şekildedir: 1. Hürriyet Vadisinde Bir Pençe-i İstibdat (1910). 2. Enkaz-ı İstibdad İçinde Züğürden Tesellisi (1913). 3. Tatlı Emeller, Acı Hakikatler (1914). Marifet Yayınları, bu 5 cildi tek bir kitapta toplayarak yayımlamıştır.

Hürriyet ve İtilaf Fırkası, II. Meşrutiyet döneminde İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne muhalefet etmek amacıyla kurulmuştur. Fırkanın temel görüşleri şunlardır: Liberalizm: Fırka, liberal ekonomi anlayışını benimsemiş ve Prens Sabahaddin Bey'in yerinden yönetim (adem-i merkeziyet) modelini savunmuştur. Siyasi Bütünlük: Azınlıklara yeni haklar verilerek siyasi bütünlüğün sağlanabileceğini savunmuşlardır. Dış Politika: İngiltere ile dostluğu devletin bekası için zorunlu görmüşlerdir. Türkçülük ve İslamcılık Karşıtı: Türkçülük ve İslamcılık politikalarını tehlikeli bulmuşlardır. Fırka, I. Dünya Savaşı'nın ardından da bu görüşleri sürdürerek hayalperestlik eleştirileriyle karşılaşmıştır.

Genç Türkler olarak bilinen Jön Türkler ve Hürriyet Partisi farklı siyasi görüşleri savunmaktadır. Jön Türkler, 1880'li yıllarda II. Abdülhamit iktidarına muhalefet olarak ortaya çıkan, aydın, bürokrat, subay ve askeri okul öğrencilerinden oluşan bir gruptur. Hürriyet Partisi ise kendisini "hürriyetperver ve ulusçu" olarak nitelendirmektedir. Genç Türkler'in devamı olma gibi bir iddiaları olmadığını belirten Hürriyet Partisi, kendilerini herhangi bir siyasi ideoloji altında görmemektedir.

19. yüzyıl ve 1890 yılları arasında Osmanlı Devleti'nde yaşanan bazı siyasi gelişmeler şunlardır: II. Abdülhamid'in Saltanatı: 1876 yılında II. Abdülhamid tahta çıktı ve 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'nı bahane ederek meclisi feshedip anayasayı askıya aldı. II. Meşrutiyet: 1908 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından ilan edildi, bunun sonucunda II. Abdülhamid tahttan indirildi. Toprak Kayıpları: 1829'da Yunanistan, 1878'de Sırbistan, Karadağ ve Romanya, 1908'de Bulgaristan ve 1913'te Arnavutluk Osmanlı'dan ayrıldı. Denge Politikası: Osmanlı, Rusya'ya karşı İngiltere ve Fransa, bu devletlere karşı ise Almanya ile yakınlaştı. Islahatlar: Tanzimat Fermanı (1839), Islahat Fermanı (1856) ve I. Meşrutiyet (1876) ilan edildi. Ayrıca, 1897'de Osmanlı-Yunan Savaşı ve 1896'da Ermeni Taşnak eylemcilerin Osmanlı Bankası Baskını gibi olaylar da gerçekleşti.

III. Ağa Han, 24 Kasım 1923 tarihinde İsmet İnönü'ye halifeliğin kaldırılmaması için bir mektup göndermiştir. Mektupta, halifeliğin kaldırılmasının dünyadaki İslam birliğini sarsacağı ve bu nedenle muhafaza edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Mektup, Londra İslam Cemiyeti Başkanı Emir Ali ile birlikte imzalanmış ve Tanin, Tevhid-i Efkar ve İkdam gazetelerinde yayımlanması için gönderilmiştir.

Alaylı subayların ne zaman terhis edildiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, 31 Mart Olayı'ndan sonra orduda yenileşme çalışmalarına başlandığı ve alaylı subayların ordudan tasfiyesine bu dönemde başlandığı bilinmektedir. 1910 yılında yayımlanan "Devlet-i Aliyye-i Osmaniye Ordusunun Teşkilat-ı Esasiye Nizamnamesi" ile orduda Batı tarzı modern bir yapılanmaya geçilmiştir.

Meşrutiyet ve parlamenter sistem arasındaki temel farklar şunlardır: Devlet Başkanı: Meşrutiyette devlet başkanı bir hükümdardır (kral, imparator, padişah vb.) ve genellikle sembolik bir rol oynar. Hükümetin Kurulması ve Düşürülmesi: Meşrutiyette hükümet başkanı olan başbakan, genellikle hükümdar tarafından atanan veya onaylanan bir kişidir. Meclisi Fesih Yetkisi: Meşrutiyette hükümdarın meclisi feshetme yetkisi olabilir veya olmayabilir. Yasama ve Yürütme İlişkisi: Parlamenter sistemde yasama ve yürütme organları hukuken birbirinden bağımsızdır, ancak aralarında iş birliği ve etkileşim mekanizmaları vardır.

İttihat ve Terakki Cemiyeti, İkinci Meşrutiyet'in ilanında etkili olan cemiyettir. 23 Temmuz 1908'de, padişah II. Abdülhamid'e bir telgraf çekerek Kanun-ı Esasi'nin yürürlüğe konulmasını ve meclisin açılmasını talep etmiştir.

I. Meşrutiyet, 14 Şubat 1878 tarihinde, II. Abdülhamit'in 93 Harbi'ni bahane ederek meclisi kapatmasıyla fiilen sona ermiştir. II. Meşrutiyet ise 31 Mart Vakası'nın ardından, 1909 yılında II. Abdülhamit'in tahttan indirilmesiyle resmen sona ermiştir.

II. Meşrutiyet dönemi basınının önemli olmasının bazı nedenleri: Halkın bilinçlendirilmesi: Basını, İttihat ve Terakki Partisi, meşrutiyetin ilanını ve yeni düzeni halka tanıtmak ve bilinçlendirmek için bir araç olarak kullanmıştır. Kamuoyu oluşturma: Gazeteler, belli konularda düşünce ve kamuoyu oluşturma amacına yönelmiş, bu da dönemin siyasi ve sosyal olaylarının şekillenmesinde etkili olmuştur. Özgürlük ve ifade özgürlüğü: Meşrutiyetin ilanıyla birlikte basın üzerindeki sansür kaldırılmış, bu da basın özgürlüğünü artırmıştır. Toplumsal meşruiyet: Basılı yayınlar, yeni siyasal sisteme toplumsal meşruiyet kazandırma yarışına girmiştir. Haberleşme: Basılı medya, Anadolu ve diğer bölgelerde meydana gelen olayların kısa zamanda duyurulmasını sağlamıştır.

II. Meşrutiyet Dönemi sağlık politikaları şu şekilde özetlenebilir: Sağlık Kurumlarının Modernleştirilmesi: Osmanlı'da sağlık hizmetleri, Batılı anlamda modernleştirilmeye başlanmıştır. Yeni Sağlık Kurumları: Bu dönemde Altıncı Dâire-i Belediyye Mecrûhîn Hastanesi ve Cerrahpaşa Zükûr Hastanesi gibi sivil hastaneler kurulmuştur. Halk Sağlığı: Salgın hastalıklara karşı karantina gibi önlemler alınmış, 1893'teki büyük kolera salgını sırasında tebhîrhâneler kurulmuştur. Eğitim ve Yenilikler: Avrupa'dan çiçek aşısı getirilmiş, aşı için görevli memurlar yetiştirilmiştir. Örgütlenme: 1906'da Meclis-i Maarifi Sıhhiye kurulmuş, 1908'de adı Meclis-i Umuru Tıbbiye-i Umumiye olarak değiştirilmiştir. Ancak, dönemin siyasi ortamı ve ekonomik sıkıntılar nedeniyle sağlık alanında büyük yenilikler gerçekleştirilememiştir.

İkinci Meşrutiyet'in (1908-1912) Birinci Meşrutiyet'e (1876-1878) göre daha demokratik olmasının bazı sebepleri: Farklı fırka ve cemiyetlerin temsil edilmesi. Meclisin padişah karşısında güçlenmesi. Özgürlüklerin ve siyasi partilerin artması. Halkın siyasal karar alma mekanizmalarına etkisinin artması.

Osmanlı Devleti'nde halkın yönetime katılması, I. Meşrutiyet'in ilanıyla gerçekleşmiştir. I. Meşrutiyet, 23 Aralık 1876 tarihinde II. Abdülhamid döneminde ilan edilmiş ve bu ilanla birlikte Türk tarihinde ilk defa millet temsilcilerinden oluşan Meclis-i Mebusan seçimleri yapılmıştır.

Rücu şiirinin yazılma nedeni, bir rivayete göre, dönemin padişahının Sümbülzade Vehbi'ye bir meydan okuma yapmasıdır. Rivayete göre, padişah Vehbi'den şu isteği iletmiştir: "Bana öyle bir beyit söyle ki, ilk satırın sonunda 'cellat' diye bağırırken, ikinci satırın sonunda sana bir kese altın vereyim". Rücu şiiri, mesajın ilk satırda tahmin edilenden çok farklı olduğunu ikinci satırda anlatma sanatıdır.

Mutlakiyetçi yönetim, Osmanlı İmparatorluğu'nda genellikle 17. yüzyılın sonlarından 19. yüzyılın ortalarına kadar olan dönemde hüküm sürmüştür. Mutlakiyetçi yönetim anlayışının bazı padişahlar döneminde uygulanması: Sultan II. Mahmud: Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasından sonra önemli reformlar gerçekleştirmiştir. Sultan Abdülmecid ve Sultan Abdülaziz: Tanzimat döneminde devlet teşkilatında düzenlemeler yapmışlardır. Mutlakiyetçi yönetimin sona ermesi, 19. yüzyılda başlayan reform hareketleriyle, özellikle Tanzimat Fermanı (1839) ve I. Meşrutiyet'in ilanıyla (23 Aralık 1876) gerçekleşmiştir.

Genç Türk (Jön Türk), farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir: Tarih terimi. Siyasi hareket. Genel kullanım. Günümüzde, TGB (Türkiye Gençlik Birliği) gibi bazı örgütler, kendilerini Genç Türk olarak tanımlamaktadır.