İttihatveTerakki

Jön Türklerin tek bir lideri yoktur, çünkü bu hareket homojen ve hareket birlikteliği olan bir grup değildi. Jön Türk hareketinin önde gelen liderlerinden bazıları şunlardır: Ahmet Rıza; Prens Sabahattin; Mizancı Murat; Bahaeddin Şakir; İbrahim Temo; Abdullah Cevdet.

Prens Sabahattin ve İttihat Terakki'nin ayrılmasının başlıca nedenleri şunlardır: İdeolojik farklılıklar: Prens Sabahattin, adem-i merkeziyet ve teşebbüs-i şahsi ilkelerini savunurken, İttihat Terakki daha merkeziyetçi bir yapıyı tercih ediyordu. Yabancı müdahale görüşü: Prens Sabahattin, gerektiğinde yabancı müdahalesine izin veren bir ıslahat anlayışını desteklerken, İttihat Terakki bu görüşe karşı çıkıyordu. Siyasi ayrılıklar: 1902'de düzenlenen I. Jön Türk Kongresi'nde, tahtın nasıl yıkılacağına dair izlenen yöntem konusunda anlaşmazlıklar yaşanmış ve kongre ikiye bölünmüştü. Bu farklılıklar, özellikle 31 Mart Olayı ve Mahmut Şevket Paşa suikastı gibi olaylar sonrasında Prens Sabahattin'in İttihat Terakki ile olan bağlarının kopmasına yol açtı.

Cumhuriyet gazetesinin eski binası, diğer adıyla Pembe Konak, 1890'lı yıllarda inşa edilmiştir. Konağın ilk sahibinin Ragıp Paşa olduğu, 1909-1918’de İttihat ve Terakki Partisi Merkez binası olarak kullanıldığı, 1918-1923 arasında İstanbul İşgal Kuvvetleri Karargah Binası olarak hizmet verdiği ve 1924-1974 yılları arasında Cumhuriyet gazetesinin yönetildiği bilinmektedir.

İttihat ve Terakki bayrağında yer alan hilal ve yıldız, Osmanlı İmparatorluğu'ndan gelen bir mirası temsil eder. Hilal, İslamiyet'in en önemli sembollerinden biridir ve güç, zafer ve kutsallığı ifade eder. Yıldız, geleceğe yönelik umut, aydınlanma ve yenilik anlamını taşır. Bu iki sembolün birleşimi, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Osmanlı Devleti'ni modernleştirme çabasını yansıtır. Ayrıca, bayrakta yer alan "adalet, hürriyet, uhuvvet, müsavat, ittihad" sözleri, cemiyetin ideallerini ve sloganlarını temsil eder.

Dr. Abdullah Cevdet, sürgün edilme nedenleri arasında siyasi faaliyetleri ve padişahın otoritesine karşı çıkması bulunmaktadır. 1895 yılında, İttihat ve Terakki Cemiyeti adına çalışmalar yaptığı için tutuklanmış ve başkentten uzaklaştırılması amacıyla Trablusgarp'a sürgün edilmiştir. 1897 yılında, Fizan’a sürülmesinin kararlaştırıldığını öğrenince, önce Tunus’a kaçmış, oradan da Fransa’ya geçmiştir. 1903 yılında, Avusturya'da kalması için uğraşılmasına rağmen sınır dışı edilmiştir. 1914’te, İttihat ve Terakki yönetimine karşı eleştirel tutumu nedeniyle yayını durdurmak zorunda kalmıştır. Ayrıca, 1925 yılında, yazdığı bir hikaye nedeniyle İstiklal Mahkemesi’nde yargılanmış ve Bodrum’a sürgüne gönderilmiştir.

Hayır, Ahmet Rıza Bey İttihat ve Terakki'yi kurmamıştır. İttihat ve Terakki Cemiyeti, 1889 yılında İstanbul'da kurulmuştur. Cemiyetin adı, 1894 yılında Paris'te yapılan bir toplantı sırasında Ahmet Rıza Bey'in önerisiyle "Nizam ve Terakki"den "İttihat ve Terakki"ye değiştirilmiştir.

İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin kurucuları arasında yer alan bazı isimler şunlardır: Ahmet Rıza Bey; İsmail Hakkı Bey; Mehmed Talaat Bey; İshak Sükuti; Abdullah Cevdet; İbrahim Temo; Hüseyinzade Ali. Cemiyet, 21 Mayıs 1889 tarihinde Askeri Tıbbiye'nin bahçesinde toplanan bir grup genç tarafından, II. Abdülhamid yönetimine karşı bir tepki olarak kurulmuştur.

II. Meşrutiyet'in ilanına neden olan bazı olaylar: Jön Türkler'in faaliyetleri. Makedonya'da ayaklanmalar. Basın sansürü. 93 Harbi. 31 Mart Vakası da II. Meşrutiyet'in ilanından sonra Osmanlı'nın siyasi yapısında yaşanan değişimlere karşı muhafazakar ve rejim karşıtı grupların tepkisi olarak ortaya çıktı.

Enver Paşa, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin kurucularından biri değildir. İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin kurucuları arasında Ahmet Rıza Bey, İsmail Hakkı Bey, Mehmed Talaat Bey, İshak Sükuti ve Abdullah Cevdet gibi isimler yer almaktadır. Enver Paşa, daha sonra İttihat ve Terakki'de etkin bir rol oynamış ve cemiyetin yönetim kadrosunda yer almıştır.

"Ceddin Deden" marşı, 1917 yılında Enver Paşa'nın talimatıyla, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin milliyetçi politikası çerçevesinde İsmail Hakkı Bey tarafından yazılmıştır.

Enver Paşa ve Talat Paşa'nın İttihat ve Terakki'den ayrılma nedenleri, Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'ndaki yenilgisidir. Savaşın kaybedilmesinin ardından, 1918 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti feshedilmiş ve Enver Paşa, Talat Paşa ve Cemal Paşa gibi önde gelen isimler, kendileri ve parti için artan tehlikeleri göz önünde bulundurarak yurt dışına kaçmaya karar vermişlerdir.

Teşkilat-ı Mahsusa'da yer alan bazı kişiler: Kurucu ve liderler: Enver Paşa, Süleyman Askeri, Eşref Sencer Kuşçubaşı, Hüsamettin Ertürk. İdeolojik yapı oluşturanlar: Dr. Bahaeddin Şakir, Doktor Nazım. Önemli isimler: Yakup Cemil, Mithat Şükrü Bleda, Ohrili Eyüb Sabri, Fuat Balkan, Teğmen Hilmi Musallimi, İsmail Canbulat, Piyade Subayı Rüsuhi (Savaşçı) Bey, Filibeli Hilmi Bey, Şerif Burgiba, Arabistan'da İbn-i Reşid, Nuri Killigil Paşa ve Halil Kut Paşa, Ali Fethi Okyar, Hacı Selim Sami, "Kel Ali" lakaplı Ali Çetinkaya, ilk tayyareci şehitlerden Sadık Bey, Çerkes Reşit Bey, Ahmet Fuat Bulca, Nuri Conker, Rauf Orbay. Teşkilat-ı Mahsusa'nın en geniş örgütlendiği zamanda yaklaşık 30 bin üyesi olduğu düşünülmektedir.

İttihat ve Terakki Cemiyeti, Sultan II. Abdülhamid döneminde kurulmuştur. Cemiyet, 21 Mayıs 1889 tarihinde "İttihad-ı Osmani" adıyla gizli bir dernek olarak kurulmuş ve 1908 yılında İkinci Meşrutiyet'in ilanıyla siyasi bir parti haline gelmiştir.

Karakol Cemiyeti'nin amaçları: Millî Mücadele fikrini yaymak ve işgal altındaki İstanbul ile Anadolu'daki direniş arasında istihbarat ve iletişim köprüsü kurmak. Silah ve cephane temin etmek ve halkı örgütlemek. İttihat ve Terakki mensuplarını korumak ve bir arada tutmak. Anadolu'da bir direniş hareketi örgütlemek ve bu amaçla silah ve yetenekli kişileri Anadolu'ya kaçırmak. Karakol Cemiyeti, bu amaçları gerçekleştirmek için başlangıçta gizli bir korunma ve direniş grubu olarak oluşmuş, daha sonra Millî Mücadele'yi destekleyen bir gizli kuruluşa dönüşmüştür.

İttihat ve Terakki, Osmanlı İmparatorluğu'nda 21 Mayıs 1889 tarihinde kurulmuş bir siyasal hareket ve siyasi partidir. İttihat ve Terakki'nin bazı amaçları: Devletin anayasal düzene tekrar kavuşmasını sağlamak. Meclis-i Mebûsan'ın tekrar açılmasını sağlamak. II. Abdülhamit yönetimine ve dönemin baskıcı rejimine son vermek. Osmanlı'nın toprak bütünlüğünü ve siyasi bağımsızlığını korumak. İttihat ve Terakki'nin bazı sloganları: Hürriyet. Müsavat (eşitlik). Uhuvvet (kardeşlik). Adalet. İttihat ve Terakki'nin bazı yöntemleri: Siyasi propaganda. Gazetecilik. Halkı bilinçlendirme faaliyetleri. Örgütlenme çalışmaları. İttihat ve Terakki'nin bazı sonuçları: II. Meşrutiyet'in ilan edilmesi. Osmanlı İmparatorluğu'nda reform ve modernleşme çabalarının hızlanması. I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu'nun mağlubiyeti ve cemiyetin sona ermesi.

İbrahim Temo, İttihat ve Terakki'nin kurucuları arasındadır. 1889 yılında, daha sonra adı İttihat ve Terakki olacak olan gizli İttihad-ı Osmânî Cemiyeti'ni, arkadaşları Diyarbakırlı İshak Sükûtî, Çerkez Mehmed Reşid ve Arapkirli Abdullah Cevdet ile birlikte kurmuştur. Meşrutiyet’in ilanından sonra İstanbul’a döndüğünde, İttihat ve Terakki yönetiminin kuruluş hedefinden uzaklaştığını düşündüğü için Osmanlı Demokrat Fırkası'nı kurarak muhalefete geçmiştir. 1911 yılında bir daha dönmemek üzere Romanya’ya yerleşmiştir.

İttihat ve Terakki'nin üç büyüğü olarak kabul edilen isimler Enver Paşa, Talat Paşa ve Cemal Paşa'dır. Bu üçlü, 1913 yılından itibaren cemiyetin liderliğini yapmıştır.

Jön Türk hareketi hem askeri hem de sivil bir yapıya sahiptir. Askeri boyut: Jön Türk hareketinin önemli bir kısmı, özellikle Harp ve Tıp okullarında eğitim gören subaylardan oluşmaktadır. Sivil boyut: Jön Türkler arasında sadece subaylar değil, aynı zamanda sivil kişiler de bulunmaktadır.

İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin üç büyük kongresi şu şehirlerde yapılmıştır: 1. Birinci Kongre: 4-9 Şubat 1902 tarihleri arasında Paris'te, Fransız Enstitüsü üyelerinden M. Lefévre Pontalis'in evinde gerçekleştirilmiştir. 2. İkinci Kongre: 27-29 Aralık 1907 tarihleri arasında Paris'te, Baron Velorme'un konağında yapılmıştır. 3. Üçüncü Kongre: 18 Ekim – 7 Kasım 1908 tarihleri arasında Selanik'te toplanmıştır. 1908'den 1918'e kadar genellikle Ağustos, Eylül, Ekim ve Kasım aylarında toplanan kongrelerden 1908, 1909, 1910 ve 1911 kongreleri gizli olarak Selanik'te, 1912, 1913, 1916, 1917 ve 1918 kongreleri ise İstanbul'da yapılmıştır.

Feroz Ahmad'ın "İttihat ve Terakki (1908-1914)" adlı kitabının özeti şu şekilde yapılabilir: Kitap, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin 1908-1914 dönemi içindeki yükselişini, iç ve dış politikalarını, iktidar mücadelelerini ve çeşitli reform çabalarını ele almaktadır. Öne çıkan konular: Ordu ve reformlar: 1914 başlarında İttihat ve Terakki, Osmanlı ordusunu idari ıslahatın merkezine almıştır. Ekonomik ideoloji: İttihatçılar, devlet tekeli sistemini savunmuş ve özellikle tütünün devletçe işletilmesi konusunda ısrar etmişlerdir. Adem-i merkeziyetçilik: Arap eyaletlerinde adem-i merkeziyetçi uygulamalara gidilmiş, ancak bu girişimler merkezi otoriteyi sürdürme amacı taşımıştır. Siyasi yapı: Cemiyet, geniş ve homojen olmayan bir sosyal tabana sahipti ve bağımsız gruplara yer vermeyerek meşrutiyetin temelini zayıflatmıştır. Ahmad, İttihat ve Terakki'nin ideolojik bir devrim yerine pragmatik bir yaklaşım benimsediğini ve mevcut yapıyı kendi çıkarları doğrultusunda kullandığını savunmaktadır.