Meşrutiyet

Resneli Niyazi, İttihat ve Terakkî Cemiyeti'nin devrim stratejisi doğrultusunda ve Sultan Abdülhamid'e meşrutiyeti zorla kabul ettirmek amacıyla dağa çıktı. 3 Temmuz 1908 Cuma günü, emrindeki askerlerle Makedonya dağlarına çıkarak II. Meşrutiyet'in ilanına yol açan ayaklanmanın lideri oldu.

II. Meşrutiyet döneminde kuduz aşısı, İstanbul'da bulunan "Da’ül-kelb Tedavihanesi"nde üretildi.

1. ve 2. Meşrutiyeti ilan eden padişahlar farklıdır. 1. Meşrutiyet, 23 Aralık 1876'da II. Abdülhamid tarafından ilan edilmiştir. 2. Meşrutiyet ise 1908 yılında yine II. Abdülhamid tarafından yeniden ilan edilmiştir.

İkinci Meşrutiyet döneminde basın hayatı şu şekildeydi: 1. Sansür ve Özgürlük: 24 Temmuz 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanıyla sansür kaldırıldı ve basın özgürlüğü sağlandı. 2. Siyasi Kutuplaşma: Basın, İttihat ve Terakki ile karşıtları arasında ikiye ayrıldı. 3. Tiraj ve İçerik: Yayınların büyük bir kısmı kısa ömürlü oldu, ancak bazıları yüksek tirajlara ulaştı. 4. Kültürel ve İdeolojik Yayınlar: İslamcılık, Türkçülük, Batıcılık ve Sosyalizm gibi çeşitli düşünce akımlarını benimseyen yayınlar da bu dönemde ortaya çıktı.

Hasan Tahsin Paşa, II. Meşrutiyet'in ilanından sonra İttihatçılar tarafından Serasker Mehmed Rıza Paşa, Râtıb Paşa, Zeki Paşa ve Şehremini Reşid Paşa ile birlikte Sakız Adası'na sürgün edilmiştir.

Pankuş Meclisi'nin bulunması Hititlerde meşrutiyete benzeyen bir yönetim anlayışının olduğunu gösterir.

Osmanlı'da kadın hareketi, II. Meşrutiyet dönemi ile birlikte hız kazanmıştır.

Osmanlı Devleti, Tersane Konferansı'na (İstanbul Konferansı) katılmadı çünkü konferansın toplandığı gün I. Meşrutiyet'i ilan etti. Osmanlı yetkilileri, konferansın Hristiyan tebaanın haklarını koruma bahanesiyle iç işlerine karışılmasına yol açacağını düşünüyordu.

Efruz Bey romanı, Ömer Seyfettin tarafından yazılmış olup, 1908 yılında II. Meşrutiyet'in ilanını ve bu olayın toplum üzerindeki etkilerini konu alır. Eserde anlatılan ana hikaye, Ahmet Bey isimli bir karakterin, Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte kendini bir hürriyet kahramanı olarak göstermeye başlamasıyla gelişir. Roman, aynı zamanda eğitim, felsefe, bilim, sanat, dil gibi çeşitli alanlardaki yanlış batılılaşma ve sahte aydın figürlerini de eleştirir.

Resneli Niyazi Bey, İttihat ve Terakkî Cemiyeti’nin devrim stratejisi doğrultusunda Makedonya’ya bağımsızlık verilmesini önlemek ve Sultan Abdülhamid’e meşrutiyeti zorla kabul ettirmek amacıyla dağa çıktı. 3 Temmuz 1908 Cuma günü, emrindeki askerlerle Ohri yakınındaki dağa çıkarak II. Meşrutiyet’in ilanına yol açan ayaklanmanın lideri oldu.

Osmanlı'da ilk meşrutiyet ve İran'daki meşrutiyet arasındaki bazı farklar şunlardır: 1. Yapı ve Bürokrasi: Osmanlı İmparatorluğu, Tanzimat Dönemi reformları sayesinde daha merkezî bir bürokrasi kurabilmişken, İran'da yürütme Şah ve Saray etrafında toplanmıştı. 2. Mali Durum: Osmanlı maliyesi, reformları gerçekleştirmek için gereken kaynağı bulmada daha başarılı olmuştu. 3. Eğitim ve Orta Sınıf: Osmanlı'da modern okullardan yetişen, meşrutiyete sahip çıkan ve eğitimli bir orta sınıf vardı. 4. Ulema'nın Tutumu: Osmanlı uleması, genellikle devlete bağlı ve meşrutiyeti destekleyen bir tutum sergilerken, İran'da ulema başlangıçta meşrutiyete destek vermiş ancak daha sonra muhalefete geçmişti. 5. Devrim Süreci: Osmanlı'da meşrutiyet, Jön Türklerin uzun süreli planlaması ve kararlılığıyla ilan edilirken, İran'da devrim daha ani ve beklenmedik bir şekilde gelişmişti.

II. Meşrutiyet döneminde şiirde iki ana akım etkili olmuştur: 1. Fecr-i Ati: Servet-i Fünûn etrafında toplanan bu nesil, daha sade bir dil kullanmış ve sembolizm, empresyonizm gibi akımları eserlerine uygulamıştır. 2. Milli Edebiyat: 1911-1923 yılları arasında dilde yalınlık, hece ölçüsü, halk edebiyatı şiir biçimlerinden yararlanma ve milli kaynaklara yönelme ilkelerini benimsemiştir. Ayrıca, bu dönemde Türkçülük, İslamcılık ve Batıcılık gibi düşünce akımlarının da şiir üzerinde etkisi olmuştur.

1876 yılında yaşanan bazı önemli olaylar şunlardır: 14 Şubat: Alexander Graham Bell, telefon patenti için başvurdu. 7 Mart: Alexander Graham Bell, telefon patentini aldı (patent no: 174,464). 10 Mart: Alexander Graham Bell ile yardımcısı Watson, ilk telefon görüşmesini yaptılar. 30 Mayıs: Padişah Abdülaziz tahttan indirildi, yerine V. Murat getirildi. 31 Ağustos: Akıl sağlığı yerinde olmayan V. Murat tahttan indirildi, yerine II. Abdülhamit padişah oldu. 23 Aralık: İlk Osmanlı anayasası olan Kanun-i Esasi ilan edildi ve I. Meşrutiyet ilan edildi.

1908'de İngiltere ile Rusya arasında Reval Görüşmesi'nin yapılması, 2. Meşrutiyet'in ilan edilme nedenlerinden biri değildir.

II. Abdülhamit'in meşrutiyete karşı tutumu iktidarını kaybetme korkusu nedeniyle baskıcı ve dirençli olmuştur. Meşrutiyetin ilanını engellemek için İttihatçı subaylara karşı baskıcı bir siyaset izlemiş, onları takip etmiş ve yayınlarını engellemiştir. Ancak, dış baskıların artması ve İttihatçıların gücü karşısında II. Abdülhamit, 23 Temmuz 1908'de meşrutiyeti yeniden ilan etmek zorunda kalmıştır.

II. Meşrutiyet döneminde öne çıkan bazı gazeteler şunlardır: 1. İkdam: Ahmet Cevdet tarafından çıkarılan, meşrutiyeti ve özgürlüğü öven bir gazeteydi. 2. Tercüman-ı Hakikat: Ahmet Mithat Efendi tarafından kurulan, başlangıçta bağımsız görünen ancak daha sonra İttihat ve Terakki Partisi'ne karşı muhalefet yapan bir gazeteydi. 3. Sabah: Mihran Efendi'nin çıkardığı, tarafsız kalan bir gazeteydi. 4. Saadet: Mehmet Efendi ile oğlu Fethi'nin yayınladığı, tarafsız bir başka gazeteydi. 5. Tanin: İttihatçılara karşı yayın yapan bir gazeteydi. 6. Volkan: Derviş Vahdeti'nin çıkardığı, şeriat yanlısı siyasi propaganda yapan bir gazeteydi.

Meşrutiyet dönemi toplum yapısı, 1908-1922 yılları arasındaki II. Meşrutiyet döneminde önemli değişiklikler göstermiştir. Bu dönemin temel özellikleri şunlardır: 1. Örgütlü Toplum: Kanun-i Esasî'de yapılan değişiklikle her türlü cemiyet kurma ve gösteri hakkı teminat altına alınmıştır. 2. Siyasal Katılım: Meclis-i Mebusan ve Meclis-i Ayan'ın oluşturulmasıyla halkın yönetimdeki temsil değeri artmıştır. 3. Fikir Akımları: Batıcılık, Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük, Sosyalizm gibi çeşitli ideolojiler toplumda tartışılmıştır. 4. Kadın Hakları: Kadın derneklerinin kurulması ve kadın haklarının savunulması bu dönemde öne çıkan sosyal gelişmelerden biridir. 5. Ekonomik Canlılık: Yerli üretimi geliştirme fikrine dayalı iktisat derneklerinin kurulması ve ticari faaliyetlerin artması dikkat çekicidir.

1876 yılında meşrutiyetin ilan edilmesiyle Osmanlı Devleti meşruti monarşi yönetim biçimine geçmiştir.

Jön Türklerin hedefledikleri yönetim şekli "meşrutiyet"tir.

Monarşi ve meşrutiyet arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Monarşi: Devlet yönetimini, kanun yapma ve yürütme yetkisini bir sultanın, genellikle ömrü boyunca sürdürdüğü rejimdir. 2. Meşrutiyet: Hükümdarın yetkilerinin anayasa ve seçilmiş bir meclis tarafından sınırlandırıldığı yönetim biçimidir.