Tanzimat

Tanzimat Fermanı, 3 Kasım 1839'da Sultan Abdülmecid döneminde Hariciye Nazırı Mustafa Reşid Paşa tarafından Gülhane Parkı'nda ilan edilen bir padişah buyruğudur. Kısaca özeti: - Amaç: Devlet düzenini iyileştirmek, gayrimüslim azınlıkların devlete bağlılığını sağlamak ve Avrupa devletlerinin Osmanlı iç işlerine karışmalarını engellemek. - Yenilikler: Can, mal ve namus güvenliği, adil yargılama, vergi ve askerlikte adalet, özel mülkiyetin güvence altına alınması gibi ilkeler getirilmiştir. - Önemi: Osmanlı tarihinde anayasal düzene geçişte ilk önemli gelişmedir.

Tanzimat Fermanı'nın maddeleri şunlardır: 1. Can, mal ve namus güvenliği: Osmanlı Devleti'ndeki tüm vatandaşlara can, mal ve namus güvenliği sağlanacak. 2. Vergi düzenlemesi: Vergiler, herkesin gelirine göre belirlenecek ve keyfi vergiler kaldırılacak. 3. Askerlik süresi: Askerlik süresi belirli bir zaman dilimiyle sınırlandırılacak ve bu süre herkes için aynı olacak. 4. Mahkemelerin adil olması: Mahkemeler daha adil, tarafsız ve açık bir şekilde işleyecek. 5. Rüşvet ve yolsuzluğun önlenmesi: Devlet görevlileri halka adil ve eşit davranacak, rüşvet almayacak ve görevlerini layıkıyla yerine getirecek. 6. Özel mülkiyet hakkı: Herkesin mal ve mülke sahip olması ve bunu miras olarak bırakabilmesi sağlanacak.

Tanzimat Fermanı'nın dört temel ilkesi şunlardır: 1. Hukukun Üstünlüğü: Herkesin hukuk önünde eşit olması ve mahkemelerin adaleti sağlama görevi. 2. Eşitlik ve Özgürlük: Din, mezhep, etnik köken veya diğer ayrımcılık unsurlarına bakılmaksızın tüm vatandaşların eşit haklara sahip olması. 3. Mülkiyet Hakları: Mülkiyet hakkının güvence altına alınması ve her bireyin mülkiyetini koruma ve kullanma hakkına sahip olması. 4. Yargı Reformları: Yargının bağımsızlığının ve tarafsızlığının artırılması, yargılamaların açık ve adil bir şekilde yapılması.

Tanzimat Devri, Sultan Abdülmecid döneminde, Hariciye Nazırı Mustafa Reşid Paşa tarafından başlatılan reform hareketiyle başlamıştır.

Mustafa Necati Sepetçioğlu, Tanzimat Dönemi edebiyat akımına mensuptur.

Düyûnu Umûmiye İdaresi'nin Osmanlı'yı etkileme biçimleri: 1. Ekonomik Bunalımın Derinleşmesi: Osmanlı'nın dış borçlara başvurması ve Düyûnu Umûmiye'nin kurulması, ekonomik bunalımı daha da kötüleştirdi. 2. Mali Denetim ve Bağımlılık: İdare, Osmanlı maliyesi üzerinde denetim kurarak, vergi gelirlerinin bir kısmını Avrupalı alacaklılara aktardı. Bu durum, Osmanlı'nın mali bağımsızlığını kısıtladı. 3. Dışa Bağımlılığın Artması: Düyûnu Umûmiye, Osmanlı'yı batılı devletlerin pazarı durumuna getirdi ve ekonominin dışa bağımlılığını artırdı. 4. Islahatların Etkisi: Tanzimat dönemi ıslahatları da dışa bağımlılığı ve ekonomik bunalımı artırıcı bir rol oynadı. 5. Memur Kadrosu ve Yönetim: İdare, geniş bir kadro yapılanması oluşturdu ve bu kadrolar aracılığıyla Osmanlı'nın iç işlerine müdahale etti.

Mustafa Reşid Paşa'nın Tanzimat Fermanı'nı ilan etme amacı, Osmanlı İmparatorluğu'nun yönetim sisteminde köklü değişiklikler yaparak devleti çağdaşlaştırmak ve vatandaşların haklarını güvence altına almak idi. Ayrıca, fermanın ilan edilme nedenleri arasında şunlar da yer almaktadır: - Avrupa devletlerinin diplomatik baskıları; - Merkezi otoritenin güçlendirilmesi ihtiyacı; - Uluslararası arenada prestij kazanma çabası; - Azınlıkların devlete bağlılıklarını artırma gerekliliği.

Jandarma, 14 Haziran 1839 tarihinde, Tanzimat Fermanı'nın ilanını takip eden yıllarda yayımlanan tatbik kararnamelerinde "Jandarma" teriminin ilk defa kullanılması nedeniyle kurulmuştur.

Enver Ziya Karal'ın "Osmanlı Tarihi V. Cilt", Nizam-ı Cedid ve Tanzimat devirlerini (1789-1856) ele almaktadır. Bu eserde anlatılan konular arasında: - İmparatorluğun iç ve dış politikalarındaki değişimler. - Ekonomik yapıdaki gelişmeler ve toplumsal dönüşümler. - Osmanlı toplumunun modernleşme çabaları ve hukukî reformlar. - Entelektüel hareketler ve dönemin önemli olayları ve figürleri.

Hürriyet Kasidesi'nin konusu, Tanzimat dönemi yazarı Namık Kemal tarafından işlenen hürriyet, özgürlük, vatan ve millet gibi olgulardır. Şiirde ayrıca adalet, hak, eşitlik gibi evrensel temalar da ele alınmıştır.

Bilecik, Osmanlı idaresinde Sultanönü Sancağı'na bağlı bir kaza olarak kabul edilmekteydi. Daha sonra Tanzimat'tan sonra Hüdavendigâr eyaletine bağlı bir sancak oldu.

1864 yılında kurulan Divan-ı Muhasebat hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, 29 Mayıs 1862 tarihinde Sultan Abdülaziz Han'ın "İrade-i Seniyye"si ile kurulan Divan-ı Muhasebat, günümüz Sayıştay'ının kurumsal altyapısını oluşturan yüksek denetim kurumudur. Divan-ı Muhasebat, 1865 yılında "Divan-ı Muhasebatın Suret-i Teşkil ve Vezaifi Umumiyesine Dair Nizamname" ile yeniden düzenlenmiş ve 1876 Anayasası'nda (Kanûn-ı Esâsi) yer alarak anayasal bir kurum hâline gelmiştir.

Hürriyet Kasidesi, Tanzimat Dönemi'nde romantizm akımının etkisi altında yazılmıştır.

Islahat Fermanı'nın Amacı: 1. Azınlık İsyanlarını Önlemek: Özellikle Balkan coğrafyasında yaşayan azınlıkların isyanlarını sonlandırmak ve bu azınlıkların devlete olan bağlılıklarını yeniden tesis etmek. 2. Avrupalı Devletlerin Müdahalesini Engellemek: Fransız İhtilali sonrası yayılan milliyetçilik akımının etkisiyle, Avrupalı devletlerin Osmanlı iç siyasetine karışmasını önlemek. 3. Tanzimat Fermanı'nı Tamamlamak: 1839'da ilan edilen Tanzimat Fermanı'nın hükümlerini daha da geliştirmek ve genişletmek. Islahat Fermanı'nın Sonuçları: 1. Geniş Haklar: Gayrimüslimlere ve yabancılara geniş haklar tanınması, toplumun Müslüman kesimi tarafından büyük bir rahatsızlıkla karşılandı. 2. Hukuk İkiliği: Hukuk alanında ikilik ortaya çıktı ve farklı dinlere mensup olanların davaları karma mahkemelerde görülmeye başlandı. 3. Misyonerlik Faaliyetleri: Gayrimüslim ve azınlıklar tarafından açılan okullar vasıtasıyla Osmanlı sınırları içinde misyonerlik faaliyetleri hızlandı. 4. Devletin Çöküşü: Ferman, beklenen etkiyi yaratamadı ve Osmanlı'nın yıkılış sürecini hızlandırdı.

Enver Ziya Karal'ın "Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri" adlı eseri 5 cilt olarak yayımlanmıştır.

Muallim Naci'nin edebi kişiliği şu özelliklerle tanımlanabilir: 1. Döneminin Önemli Şair ve Yazarlarından Biri: Tanzimat edebiyatının 2. kuşak şair ve yazarlarındandır. 2. Klasik Edebiyata Bağlılık: Klasik edebiyata bağlı bir şair olmakla birlikte yenileşmeye de karşı değildir. 3. Şiirlerinde Farklı Temalar: Şiirlerinde yalnızlık, gurbet, doğa, karamsarlık ve milli duyguları işlemiştir. 4. Aruz Kullanımı: Aruzu Türkçeye ustalıkla uygulamış, bu alanda Tevfik Fikret, Nabizade Nazım, Mehmet Akif Ersoy ve Yahya Kemal'e örnek olmuştur. 5. Eleştirel Yaklaşım: Recaizade Mahmut Ekrem'in Zemzeme adlı eserine karşılık Demdeme adlı eleştiriyi kaleme almıştır. 6. Diğer Eserleri: Ayrıca hatıra, sözlük, araştırma ve oyun türlerinde de eserler vermiştir.

Ziya Paşa, Tanzimat Edebiyatı akımına mensuptur. Başlıca eserleri: 1. Terkib-i Bent: Toplumsal sorunları, bireysel acıları ve adalet kavramını işlediği ünlü eseri. 2. Zafername: Sadrazam Ali Paşa'yı eleştirdiği hiciv eseri. 3. Harabat: Divan edebiyatını yücelten antoloji. 4. Rüya: Edebi bir diyalog şeklinde Osmanlı'nın sorunlarını ele aldığı nesir eseri. 5. Eşar-ı Ziya: Divan şiiri tarzında yazılmış şiirleri içeren kitap.

Osmanlı İmparatorluğu'nda mutasarrıf, Tanzimat'tan sonra sancakların en büyük idare amiri olarak adlandırılan kişiye denir.

Zaptiyeler, Osmanlı Devleti'nde Tanzimat döneminde, 1869 yılında kurulan nizamnâme ile Sultan Abdülaziz döneminde kurulmuştur.

Yuvarlak Türk bayrağı, mevcut şekliyle ilk olarak 1844 yılında Abdülmecid dönemindeki Tanzimat sürecinde kabul edilmiştir.