Meşrutiyet

Jön Türkler, Osmanlı Devleti'nde isyan etme nedenleri olarak şu unsurları öne çıkarmışlardır: 1. Meşrutiyet Talebi: Jön Türkler, Tanzimat hareketlerini yeterli görmeyip, devletin mevcut sisteminin değiştirilerek meşrutî sisteme geçilmesini istemişlerdir. 2. Yönetim Eleştirisi: Sultan II. Abdülhamid'in sıkı politikalarını ve istibdad yönetimini eleştirmişler, bir alt meclis kurularak halkın tamamının temsil edilmesini talep etmişlerdir. 3. Batı Etkisi: Batı'daki gelişmeleri takip ederek, hürriyet ve milliyetçilik gibi fikirlerin etkisiyle Osmanlı'da modernleşme ve reform arayışlarına girmişlerdir. 4. Gizli Cemiyetler: Yurt içinde ve dışında çeşitli gizli cemiyetler kurarak, sultan II. Abdülhamid'e karşı propaganda faaliyetleri yürütmüşlerdir.

Teşkilat-ı Mahsusa, II. Meşrutiyet döneminde, Sultan Reşad (Mehmet Reşat) döneminde 1913 yılında kurulmuştur.

Meşrutiyetin ilan edilme amacı, Osmanlı Devleti'nde yönetim şeklini değiştirerek padişahın yetkilerini sınırlamak ve halkın yönetimde söz sahibi olmasını sağlamak idi. Bu amaçla, Genç Osmanlılar (Jön Türkler) tarafından, devletin dağılmasını engellemek için meşrutiyet sistemi önerilmiş ve Sultan II. Abdülhamit'in 23 Aralık 1876'da meşrutiyeti ilan etmesiyle bu hedef kısmen gerçekleştirilmiştir.

Vatan ve Hürriyet Cemiyeti'nin amacı, 20. yüzyılın başlarında Osmanlı İmparatorluğu'nda Osmanlı devlet sistemini meşrutiyete dönüştürmek ve Sarayı bir anayasa ilanına zorlamak idi. Diğer amaçlar arasında vatanın parçalanmasını önlemek ve hürriyeti yeniden sağlamak da yer alıyordu.

1. ve 2. Meşrutiyet arasındaki temel farklar şunlardır: Hükümdarın Rolü: 1. Meşrutiyet'te padişahın yetkileri daha genişti, meclisi feshetme yetkisi vardı. Meclisin Yapısı: 1. Meşrutiyet'te meclis iki kanattan (Ayan ve Mebusan) oluşurken, 2. Meşrutiyet'te tek bir kanattan (Millet Meclisi) oluşuyordu. Siyasi Partiler: 1. Meşrutiyet'te siyasi partiler tam olarak gelişmemişti, 2. Meşrutiyet'te ise çok sayıda siyasi parti kuruldu. Seçim Sistemi: 1. Meşrutiyet'te seçim sistemi daha kısıtlıydı, 2. Meşrutiyet'te daha geniş bir seçmen kitlesini kapsayacak şekilde genişletildi. Basın Özgürlüğü: 1. Meşrutiyet'te basın üzerinde sıkı bir kontrol vardı, 2. Meşrutiyet'te ise basın özgürlüğü önemli ölçüde arttı. Eğitim: 2. Meşrutiyet döneminde eğitime daha fazla önem verildi ve okulların ve üniversitelerin sayısı arttı. Dış Politika: 2. Meşrutiyet döneminde dış politika daha bağımsız bir çizgi takip etti.

I. Meşrutiyet döneminde padişahın yetkileri şunlardır: Savaş ve barış yapma yetkisi. Meclisi açma ve kapama yetkisi. İstediği zaman meclisi kapatma ve yeniden seçimlere götürme yetkisi. "Kamu yararı için" polis soruşturması sonucunda kişileri sürgün etme yetkisi. Yasaları meclise gitmeden önce denetleme yetkisi. Bu dönemde padişah, yürütme yetkisini elinde tutmaya devam etmiş ve sadrazam ile vekilleri (bakanları) istediği gibi atayıp görevden alabilmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu'nda Meşrutiyet Dönemi iki farklı zaman diliminde gerçekleşmiştir: 1. Birinci Meşrutiyet: 23 Aralık 1876'da II. Abdülhamid tarafından ilan edilmiş ve 1878 yılına kadar sürmüştür. 2. İkinci Meşrutiyet: 1908 yılında ilan edilmiş ve 1920 yılına kadar devam etmiştir.

İkinci Meşrutiyet'in en önemli sonuçlarından bazıları şunlardır: Anayasal düzenin geri dönüşü. Siyasi partilerin kurulması. Parlamenter sistemin başlaması. Temel hak ve özgürlüklerin tanınması. Genel af ilanı. Ancak İkinci Meşrutiyet, Osmanlı Devleti'nin dağılma sürecini durduramamış ve imparatorluğun çözülme sürecini hızlandırmıştır.

İkinci Meşrutiyet'e giden süreç şu şekilde özetlenebilir: Jön Türkler ve İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin faaliyetleri. 31 Mart Vakası. Siyasi değişiklikler. İkinci Meşrutiyet, 1908 yılında ilan edilerek Osmanlı Devleti'nde anayasal monarşinin yeniden devreye girmesini sağladı.

II. Meşrutiyet'in ilanına neden olan olaylar şunlardır: 1. Reval Konferansı: İngiltere ve Rusya'nın Reval'de bir araya gelerek Makedonya ve Boğazlar konusunda yaptıkları görüşmeler, İttihat ve Terakki Cemiyeti üyelerini tedirgin etti. 2. Makedonya'da Ayaklanma: Cemiyet üyeleri, yeni bir savaşın yaklaştığını düşünerek Makedonya'da ayaklandılar. 3. Gizli Cemiyet Faaliyetleri: İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin gizli faaliyetleri ve padişahın yönetimine karşı artan muhalefet, Meşrutiyet'in ilanında etkili oldu. Bu olaylar, Osmanlı Devleti'nde demokratikleşme ve özgürlük taleplerinin artmasına yol açtı.

II. Abdülhamid'in hayatı kısaca şu şekilde özetlenebilir: Doğum ve Aile: 21 Eylül 1842'de İstanbul'da doğdu. Babası Sultan Abdülmecid, annesi Tirimüjgan Kadınefendi'dir. Eğitim: İslami ilimler, tarih, edebiyat, devlet yönetimi ve askeri konularda eğitim aldı. Arapça ve Farsça öğrendi. Tahta Çıkışı: 31 Ağustos 1876'da tahta çıktı. Yönetim: 33 yıl boyunca imparatorluğu yönetti. Eğitim, sağlık, ulaşım ve sanayi alanlarında reformlar yaptı. Önemli Gelişmeler: İlk Osmanlı anayasası olan Kanuni Esasi'yi ilan etti, Darülaceze'yi kurdu, Hicaz ve Bağdat demiryollarını inşa ettirdi. Tahttan İndirilmesi: 27 Nisan 1909'da tahttan indirildi. Ölüm: 10 Şubat 1918'de vefat etti.

Salih Zeki Bey, II. Meşrutiyet döneminde yaşamıştır.

İkinci Meşrutiyet döneminde (1908-1920) Osmanlı İmparatorluğu'nda var olan bazı siyasi partiler: İttihat ve Terakki Fırkası. Ahrar Fırkası. Osmanlı Demokrat Fırkası. İttihad-ı Muhammedi Fırkası. Mutedil Hürriyetperveran Fırkası. Islahat-ı Esasiye Osmaniye Fırkası. Ahali Fırkası. Osmanlı Sosyalist Fırkası. Hürriyet ve İtilaf Fırkası. Milli Meşrutiyet Fırkası.

Abide-i Hürriyet Anıtı, 31 Mart Vakası'nda (1909) hayatını kaybeden 71 askerin anısını yaşatmak amacıyla inşa edilmiştir. Anıt, aynı zamanda Osmanlı'daki özgürlük hareketinin bir sembolü olarak kabul edilir. Daha sonraki yıllarda, İttihat ve Terakki hareketinin önde gelen isimlerinden bazıları da buraya defnedilmiştir.

İkinci Meşrutiyet, herhangi bir antlaşma ile ilan edilmemiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nda 30 yıldır askıda olan anayasal ve parlamenter monarşi, 23 Temmuz 1908'de Sultan II. Abdülhamid'in yayımladığı resmi tebliğ ile yeniden başlamış ve İkinci Meşrutiyet ilan edilmiştir. Bu karar, imparatorluğun dört bir yanında büyük bir sevinç ve coşkuyla karşılanmış, ertesi gün gazetelerde yayımlanan resmi bildiriyle resmen ilan edilmiştir.

Vatan ve Hürriyet Cemiyeti, İttihat ve Terakki ile birleşti çünkü her iki cemiyet de benzer amaçlara sahipti ve güçlerini birleştirerek daha etkili olmayı hedeflediler. Bu birleşmenin temel nedenleri: - Meşrutiyetin İlanı: Her iki cemiyet de II. Abdülhamit'in otokratik yönetimine karşı olup, meşrutiyeti yeniden ilan etmeyi amaçlamaktaydı. - Askeri ve Siyasi İşler: İttihat ve Terakki'nin askeri işler ile siyasi işleri birbirine karıştırması, Mustafa Kemal'in bu cemiyetten ayrılmasına yol açmış, ardından Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ile birleşmesine neden olmuştur.

Genç Türk veya Jön Türk, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde ortaya çıkan, meşrutiyetçi ve II. Abdülhamid döneminde muhalif olan "genç ve aydın" kuşağa verilen isimdir.

I. Meşrutiyet, 23 Aralık 1876'da II. Abdülhamid tarafından ilan edilmiştir. Bu kararın alınmasında, Genç Osmanlılar olarak bilinen ve Mithat Paşa, Namık Kemal ve Ziya Paşa gibi aydınların önderlik ettiği grubun etkisi olmuştur.

Yeni Türkler, 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devleti'nde batı tarzı idare ve fikirlerin gelişmesi için çalışanlara verilen isimdir. Bu grup, "Jön Türkler" veya "Genç Osmanlılar" olarak da bilinir ve ilk defa Mısırlı Mustafa Fazıl Paşa tarafından kullanılan "Jeunes Turcs" tabirinden türetilmiştir. Yeni Türklerin amaçları arasında Osmanlı Devleti'ne meşrutiyet idaresinin getirilmesi ve azınlıklara Avrupa tarzında hak ve hürriyet verilmesi yer alıyordu.

Adem-i merkeziyetçi yönetim anlayışının hangi padişah döneminde olduğuna dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, Osmanlı Devleti'nde adem-i merkeziyetçilik düşüncesinin savunucuları arasında Prens Sabahattin ve onun liderliğini yaptığı Ahrar Fırkası bulunmaktadır. Prens Sabahattin, 1906'da kurduğu Teşebbüs-i Şahsî ve Adem-i Merkeziyet Cemiyeti'nin programında, siyasi ıslahatların bütün tebaaya yaygın merkeziyetçilik esasına göre uygulanacağını savunmuştur. Adem-i merkeziyetçilik tartışmaları, I. Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte tekrar gündeme gelmiş ve II. Meşrutiyet sonrası, Prens Sabahattin’in temsil ettiği “adem-i merkeziyetçilik” ile Hüseyin Cahid (Yalçın)’ın temsil ettiği “merkeziyetçilik” etrafında şekillenmiştir.