Kuram

Gecikmiş tatmin kuramı, uzun vadede daha önemli bir ödül elde etmek için anlık bir zevkin cazibesine direnme yeteneğini ifade eder. Gecikmiş tatmin kuramının bazı alanları: - Akademik başarı: Hazzı erteleyebilen bireylerin eğitimde daha iyi sonuçlar elde ettiği gözlemlenmiştir. - Fiziksel sağlık: Obez kişilerin, yiyecekle karşılaştıklarında aşırı yeme dürtülerini kontrol etmekte zorluk çektikleri düşünülmektedir. - Sosyal yeterlilik: Gecikmiş tatmin, daha iyi ilişkiler kurma ve sosyal açıdan daha başarılı olma ile ilişkilidir. Bu kavram, psikolog Walter Mischel tarafından yürütülen ve çocuklara anında bir ödülü erteleme imkanı sunan "Marshmallow deneyi" ile de desteklenmiştir.

İşlevci kuramın önde gelen kuramcıları şunlardır: 1. Herbert Spencer. 2. Emile Durkheim. 3. Talcott Parsons. 4. Robert K. Merton. 5. Bronislaw Malinowski ve Alfred Radcliffe-Brown.

Albert Bandura'nın sosyal öğrenme kuramının temel ilkeleri şunlardır: 1. Karşılıklı Belirleyicilik: Öğrenme; birey, çevre ve davranış olmak üzere üç temel faktörden oluşur. 2. Sembolleştirme Kapasitesi: İnsanlar, dünyada gördüklerini zihinlerinde sembolleştirirler. 3. Öngörü Kapasitesi: Bireyler, geçmişte yaşadıklarını düşünce ve sembollerle zihinlerine kodlayarak ileriye dönük planlar yaparlar. 4. Dolaylı Öğrenme Kapasitesi: Bireyler, başkalarının davranışlarını ve bu davranışların sonuçlarını gözlemleyerek öğrenirler. 5. Kendini Düzenleme Kapasitesi: Bireyler, kendilerini biçimlendirme ve davranışlarını kontrol etme potansiyeline sahiptirler. 6. Kendini Yargılama Kapasitesi: Bireyler, kendi fikir ve düşüncelerini uyguladıktan sonra sonuçları değerlendirir ve kendilerini yargılayabilirler.

Ünlem kuramı, dilin doğuşunu insanın duygusal yapısıyla ilişkilendirir. İlkel insan, coşkusunu bir takım davranışlarla dışa vururken, bu davranışların coşkusunu anlatmaya yetmediği yerde sesler çıkartmaya başlamıştır.

Durumsal liderlik kuramının temel varsayımları şunlardır: 1. Esneklik ve Uyum: Liderin, duruma göre farklı liderlik stilleri benimsemesi ve esneklik göstermesi gereklidir. 2. Ekip Üyelerinin Farklı İhtiyaçları: Lider, ekip üyelerinin deneyim seviyesi, motivasyonu ve görev bilgisine göre yönlendirme yapmalıdır. 3. Dört Temel Liderlik Tarzı: Direktif, koçluk, destekleyici ve yetki devreden liderlik stilleri, farklı durumlarda en uygun şekilde kullanılmalıdır. 4. İletişim ve Durumsal Farkındalık: Lider, mevcut koşulları analiz ederek en etkili liderlik tarzını belirlemelidir. 5. Bireysel Gelişim: Çalışanların yeteneklerini geliştirmelerine ve daha fazla sorumluluk almalarına olanak tanır.

Kelly'nin Kişisel Yapılar Kuramı, bireylerin dünyayı nasıl algıladıklarını ve bu algıların davranışlarını nasıl şekillendirdiğini açıklamaya çalışan bir psikolojik yaklaşımdır. Kuramın temel ilkeleri: - Kişisel yapılar: Bireyler, deneyimlerini ve gözlemlerini kullanarak dünyayı anlamak için mental yapılar geliştirirler. - Hipotez testi: Bireyler, yaşamlarına ilişkin hipotezler geliştirir ve bunları deneyimler aracılığıyla test ederler. - Amaç: Belirsizliği azaltmak ve geleceğe ilişkin kestirimlerde bulunmaktır. Bu kuram, psikoterapi, eğitim ve iş dünyası gibi çeşitli alanlarda uygulanmakta ve bireylerin düşünce süreçlerini, karar alma mekanizmalarını ve sosyal etkileşimlerini anlamak için kullanılmaktadır.

İki benlik kuramı, Amerikalı psikolog William James'e aittir.

Türk müziğinde kuramsal yapı, makam, usul ve teorik bilgilerin bütünü olarak tanımlanabilir. Başlıca kuramsal özellikler: - Makam: Türk müziğinde ezginin ana karakterini belirler ve bir dizi ile seyir (sesler arasındaki ilişki) kurallarını içerir. - Usul: Çeşitli uzunluktaki kuvvetli ve zayıf vuruşların belli bir düzen içinde sıralanmasıyla oluşan ritim kalıplarıdır. - Ses sistemi: Türk müziğinde frekans uzayının farklı şekillerde bölünmesiyle oluşturulan ses sistemleri bulunur (53, 106, 159 eşit parça gibi). - Matematiksel temeller: Batı müziğinden farklı olarak, Türk müziği kuramı belirli matematiksel temellere dayanmaz ve farklı okullar tarafından tanımlanmaya çalışılmıştır.

"Ölümlülük, Ölümsüzlük ve Diğer Hayat Stratejileri" kitabı, Zygmunt Bauman'ın sosyolojik kuramına aittir.

ERG kuramının kurucusu Amerikalı psikolog Clayton Alderfer'dir.

Psikososyal yaklaşımın kurucusu Erik Erikson'dur.

İtme ve çekme kuramı, bilim insanı Everett Lee tarafından 1966 yılında ortaya atılmıştır.

Çerçeveleme kuramının temel ilkeleri şunlardır: 1. Seçim ve Dikkat Çekme: Çerçeveleme, belirli bir konunun diğer konulara göre daha fazla yer tutması ve dikkat çekmesi anlamına gelir. 2. Yorumlama Çerçevesi: Gazetecilerin ve iletişimcilerin, haberleri ve olayları yorumlamak için kullandıkları yapılardır. 3. Problem Tanımı ve Nedensellik: Çerçeveler, sorunları tanımlar, nedenlerini belirler ve ahlaki değerlendirmeler yapar. 4. Çözüm Önerileri: Uygun çözüm önerilerini içerir ve kamuoyunun bu sorunlara nasıl yaklaşması gerektiğini belirler. 5. Kültürel ve Toplumsal Bağlam: Çerçeveler, kültürel yapı ve toplumsal söylemlerle yakından ilişkilidir ve bu bağlamlarda inşa edilir.

Tarihsel ve kuramsal açıdan çeviri edimi, çevirinin insanlık tarihi kadar eski olan sürecini ve gelişimini ele alır. Bu bağlamda, çevirinin: Kuramsal gelişimi, Antik dönemden başlayarak yirminci yüzyılda Çeviribilimin doğuşuna kadar incelenir. Çeviri ediminin kavramları, kalıplaşmış anlamlarının dışında eleştirel bir gözle okunarak yeni bakış açıları kazandırılmaya çalışılır. Ayrıca, çevirinin toplumlar arasındaki fikir ve kültür alışverişindeki rolü, ideolojik yaklaşımlar ve çevirmenlerin karar alma süreçleri gibi konular da bu çerçevede değerlendirilir.

Guilford Zeka Kuramı, zekanın üç ana boyutta kategorize edildiğini öne sürer: içerik, işlemler ve ürünler. Bu boyutlar şu şekilde açıklanır: 1. İçerik: Bilginin algılandığı duyusal modları içerir ve beş kategoriye ayrılır: görsel, işitsel, kinestetik, sembolik ve semantik. 2. İşlemler: Zihinsel süreçlerin türlerini kapsar ve altı kategoriye ayrılır: biliş, bellek, diverjant üretim, konverjant üretim, değerlendirme. 3. Ürünler: Belirli işlemlerin belirli öğeler üzerinde uygulanmasının sonuçlarını temsil eder ve altı kategoriye ayrılır: birimler, sınıflar, ilişkiler, sistemler, dönüşümler ve çıkarımlar. Guilford'un kuramı, zekanın 120 farklı zihinsel yetenekten oluştuğunu ve bu yeteneklerin faktör analizi ile incelenebileceğini savunur.

Habermas'ın iletişimsel eylem kuramı, toplumsal etkileşimi yalnızca çıkar çatışmaları veya stratejik hesaplarla değil, karşılıklı anlayışa dayalı iletişimle açıklamayı amaçlar. Temel ilkeleri: 1. Stratejik eylem - iletişimsel eylem ayrımı: Stratejik eylem, bireylerin kendi çıkarlarını maksimize etmeye yönelik eylemleridir; iletişimsel eylem ise rasyonel biçimde ortak bir anlayışa ulaşmak için yapılan eylemdir. 2. İdeal konuşma durumu: Herkesin eşit haklara sahip olduğu, baskıdan arındırılmış, herkesin açıkça konuşabileceği ve sadece en iyi argümanın kabul gördüğü bir ortamdır. 3. Aklın rolü: Akıl, sadece teknik başarı ve araçsal sonuçlar üretme değil, aynı zamanda etik, estetik ve iletişimsel uzlaşı kurma yetisidir. Habermas'a göre, modern toplumda iletişimsel eylemin ortaya çıkmasına engel olan en önemli faktörlerden biri, katılımcılar arasındaki iktidar farklılığıdır.

Bağlamsal psikoloji, bağlaşımcılık kuramına dayanır.

Eğitim sosyolojisi, beş temel kurama dayanır: 1. Yapısal İşlevselcilik: Eğitimi, toplumun ihtiyaçlarını karşılayan bir sosyal kurum olarak görür. 2. Çatışmacılık: Eğitimdeki eşitsizliklere ve bölünmelere odaklanır, toplumdaki mücadele ve çatışmayı vurgular. 3. Yorumculuk: Eğitimle ilgili etkileşimlere, okulda ve sınıfta meydana gelen ilişki ve süreçlere yoğunlaşır. 4. Feminizm: Eğitime kadın bakışından yaklaşır, toplumsal cinsiyet eşitsizliğini inceler. 5. Postmodernizm: Eğitimde ademi merkeziyeti ve çok kültürcülüğü savunur, göreceli bilgiyi öne çıkarır.

Algoritma ve anlamlandırma kuramı, iki farklı bağlamda ele alınabilir: 1. Algoritma Kuramı: Bu kuram, evrensel algoritmik modellerin üç türünü ele alır: - Birinci tür: Algoritma kavramını matematiksel kavramlarla ilişkilendirir ve özyinelemeli fonksiyonları içerir. - İkinci tür: Algoritmanın, her ayrık zamanda çok basit işlemleri yapan bir belirlenimlilik makinesiyle bağdaştırılmasıdır. - Üçüncü tür: Herhangi bir alfabede sözcüklerin değiştirilmesine dayalı kelime işlemcileridir. 2. Algoritma: Belirli bir problemi çözmek veya belirli bir görevi gerçekleştirmek için adım adım yönergeler içeren bir bilgisayar programlama terimidir.

Carl Rogers'ın kuramının temel ilkeleri şunlardır: 1. Kendini Gerçekleştirme: Bireylerin doğuştan gelen bir potansiyele sahip olduğu ve bu potansiyeli gerçekleştirme eğilimi gösterdiği inancı. 2. Unconditional Positive Regard (Koşulsuz Olumlu Kabul): Bireylerin, yargılanmadan ve eleştirilmeden kabul edilmesi gerekliliği. 3. Empati: Terapistin, danışanın duygularını ve perspektiflerini anlamaya çalışması. 4. Congruence (Uyum): Terapistin, danışanla olan ilişkisinde samimi ve şeffaf olması. 5. Organismic Valuing Process (Organizmik Değerleme Süreci): Bireylerin, deneyimlerini içsel bir rehberle değerlendirerek kendi gelişimlerini yönlendirmesi. 6. The Fully Functioning Person (Tam İşlevde Bulunan Birey): Kendi benliğini kabul eden, duygularına açık olan ve yaşamını kendi değerleri doğrultusunda yönlendiren birey.