Kuram

Gestalt kuramı, 20. yüzyılın başlarında Almanya’da Max Wertheimer, Wolfgang Köhler ve Kurt Koffka gibi bilim insanları tarafından geliştirilmiştir.

Ramsey kuramı, iki farklı alanda kullanılan bir terimdir: 1. Ekonomi ve Vergilendirme: Ramsey optimum vergi kuralı olarak da bilinen bu kuram, tüketime yönelik mallara uygulanan vergi oranlarının, talep esneklikleriyle ters orantılı olması gerektiğini öne sürer. 2. Matematik: Ramsey teorisi, kombinatoryal nesnelerde düzen ve örüntü bulmakla ilgilenen bir matematik dalıdır.

Gestalt kuramı, psikoloji ve bilişsel bilim alanında öne çıkan bir teoridir. Kuramın temel ilkeleri şunlardır: 1. Bütünlük İlkesi: İnsanlar deneyimleri parçalar halinde değil, bütün olarak algılarlar. 2. Algısal Organizasyon: Benzer özelliklere sahip unsurlar bir araya gelerek gruplar oluşturur. 3. İleriye Doğru Tamamlama: İnsanlar eksik veya kesik bilgileri otomatik olarak tamamlama eğilimindedir. 4. Yaratıcılık: Problem çözme ve yaratıcılıkta önceki deneyimler bir araya getirilerek yeni kombinasyonlar oluşturulur. 5. Düşünce ve Algı İlişkisi: Düşünce ve algı ayrılamaz, insan düşüncesi bütünsel ve organizasyonludur. Gestalt kuramı, algı, öğrenme, problem çözme ve yaratıcılık gibi alanlarda etkili olmuştur.

Holografik evren kuramı, evrenin üç boyutlu gibi görünmesine rağmen aslında iki boyutlu bir yüzeyde kodlanmış bilgilerden oluştuğunu öne sürer. Bu teoriye göre: 1. Tüm evren bilgisi, iki boyutlu bu yüzeyde saklanırken, biz üç boyutlu bir gerçeklik algısı yaşarız. 2. Kara deliklerin olay ufkunda bilginin saklanabilmesi, bu teorinin temel taşlarından biridir ve kara deliklerin içindeki bilgilerin kaybolmadığını açıklar. 3. Gerçeklik, algılarımızın ötesinde farklı bir biçimde var olabilir ve bu, fizik yasalarının yeniden yorumlanmasını gerektirir. Bu kuram, ilk olarak 1990'larda fizikçiler Gerard 't Hooft ve Leonard Susskind tarafından geliştirilmiştir.

Piaget'in bilişsel gelişim kuramının temel ilkeleri şunlardır: 1. Şema (Schema) Kavramı: Şemalar, bireyin çevresiyle etkileşime girerken kullandığı zihinsel yapı ve kalıplardır. 2. Özümleme (Assimilation) ve Uyumsama (Accommodation): Özümleme, yeni bilgilerin mevcut şemalarla bütünleştirilmesi sürecidir. 3. Dengeleme (Equilibration): Dengeleme, bilişsel uyumsama ve özümleme süreçlerinin dengede tutulması durumudur. 4. Gelişim Aşamaları: Piaget'e göre çocuklar bilişsel gelişim sürecinde dört ana aşamadan geçerler: - Duyu-Motor Evresi (0-2 yaş): Çocuklar, duyusal ve motor yeteneklerini kullanarak çevrelerini keşfederler. - İşlem Öncesi Evre (2-7 yaş): Çocuklar, sembolik düşünme ve dil gelişimi ile dünyayı anlamlandırırlar. - Somut İşlemler Evresi (7-11 yaş): Çocuklar, mantıklı düşünme ve problem çözme yeteneklerini geliştirirler. - Soyut İşlemler Evresi (11 yaş ve üzeri): Bireyler, soyut düşünme ve karmaşık problem çözme yeteneklerini kazanırlar.

Gestalt öğrenme kuramı, Max Wertheimer, Wolfgang Köhler ve Kurt Koffka gibi bilim insanlarına aittir.

Kuramın temel amacı, bir olguyu veya olayı açıklamak ve anlamak için bilimsel veriler ve mantık çerçevesinde bir düşünce sistemi sunmaktır. Ayrıca kuramlar, yeni bilgiler üretmek, farklı fikirler doğurmak ve araştırmalara yön vermek gibi işlevlere de sahiptir.

Kuramlar önemlidir çünkü: 1. Bilgiyi Organize Eder: Karmaşık verileri düzenler ve anlamlandırır. 2. Yeni Keşifler ve İnovasyon Sağlar: Yeni fikirler ve keşifler için temel oluşturur. 3. Eğitim ve Öğretimde Kullanılır: Öğrenme süreçlerini yönlendirir ve öğrencilerin derinlemesine anlamalarına yardımcı olur. 4. Bilimsel İlerlemeye Katkı Sağlar: Bilimsel araştırmaların temelini oluşturur ve ilerlemeyi destekler. 5. Tahmin ve Sınama İmkanı Sunar: Gelecekteki olayları veya durumları öngörmeye yardımcı olur ve gözlemlerle desteklenir.

Teorik kelimesi, kurama dayanan, kuramsal ve nazarî anlamlarına gelir.

Hemşirelikte kuramlar önemlidir çünkü: 1. Uygulamaların standardını belirler: Hemşirelik uygulamalarının kalitesini ve tutarlılığını artırır. 2. Hedefleri açıklar: Hemşirelik müdahalelerinin amaçlarını ve beklenen sonuçları tanımlar. 3. Problem çözme becerisi kazandırır: Hemşirelerin eleştirel düşünme yeteneklerini kullanarak klinik problemleri çözmelerine yardımcı olur. 4. Bilgi entegrasyonunu sağlar: Farklı bilgi parçalarını bir araya getirerek hemşirelik bilgisinin daha kolay öğrenilmesini ve entegre edilmesini mümkün kılar. 5. Otonom hemşirelik uygulamalarını destekler: Hemşirelerin kendi rollerini benimsemelerini ve bireyleri bütüncül değerlendirebilmelerini sağlar.

Profesyonelliği sorgulayan kuramcılardan biri Marksist kuramcılardır. Ayrıca, profesyonelliği eleştiren ve bu olgunun gelişimini analiz eden diğer kuramcılar arasında Light ve Freidson da bulunmaktadır.

Devlet kuramı dersinde genellikle aşağıdaki konular işlenir: 1. Devletin Doğası ve Kuramları: Mutlakıyetçi, anayasal, sınıf ve çoğulcu devlet kuramları, devletin siyasi ve ekonomik rolü. 2. Devletin Tarihi ve Oluşumu: Batı ve diğer bölgelerdeki modern millet devletlerin oluşumu, demokratik siyaset sistemlerinin yükselişi. 3. Devlet-Toplum İlişkileri: Devletin siyasi hayat, özel-kamusal ilişkiler ve küresel dünyadaki geleceği. 4. Devlet Teorilerinin Gelişimi: Antik Yunan, Roma, Ortaçağ ve modern devlet teorilerinin gelişimi, Machiavelli, Bodin, Hobbes, Locke ve Rousseau gibi düşünürlerin eserleri. 5. 20. Yüzyıl Devlet Kuramı: Weimar dönemi ve Schmitt, Kelsen, Heller gibi kuramcıların çalışmaları. 6. Güncel Konular: Küreselleşme, devlet ve güvenlik gibi güncel konular.

Hazzı erteleme kuramı, Walter Mischel'e aittir.

Erek odaklı çeviri kuramı, çeviriyi tamamen hedef odaklı bir süreç olarak ele alan bir yaklaşımdır. Temel ilkeleri: - Çeviri, erek kültürün normlarına ve beklentilerine göre yapılır. - Eşdeğerlilik açısından çeviri metni, ya kaynak metnin normlarına (yeterli çeviri) ya da erek metnin normlarına (kabul edilebilir çeviri) yakın olarak değerlendirilir. - Çeviri süreci, çevirmenin aldığı kararları ve bu kararların metne yansımalarını içerir. Bu kuram, farklı metin türlerinin çevirisinde gözlemlenebilir ve özel alan metinleri arasında felsefe metinlerinin çevirisinde de uygulanabilir.

Kaçış Kuramı Baumeister tarafından 1990 yılında geliştirilmiş ve intiharı, kişinin baş edemediği yaşam olayları ve duygulardan kaçış olarak seçtiği bir yöntem olarak tanımlamıştır. Bu kurama göre intihar fikri altı aşamada ortaya çıkar: 1. Kişi, mevcut koşulların kendi ve çevresindeki insanların standartlarını karşılayamadığı inancındadır. 2. Kişi, yüksek beklentilerine ulaşamamasının veya yaşadığı stresli yaşam olaylarının nedeni olarak kendini görür ve kendini suçlar. 3. Kişi, kendini yetersiz ve suçlu olarak algılar ve bu da olumsuz bir öz farkındalığa yol açar. 4. Olumsuz benlik algısı, kaygı ve depresyon gibi olumsuz duyguların ortaya çıkmasına neden olur. 5. Kişi, iç dünyasındaki anlamlılık ve bütüncüllüğün zayıflaması nedeniyle bilişsel bir yıkıma uğrar. 6. Bu yıkım, kişinin intihar etmesine yol açan dört sonucu doğurur: içsel yasakların ortadan kalkması, kendini çaresiz hissetme, hissizlik ve irrasyonel bilişler.

Wundt, yapısalcılık (structuralism) kuramını savunur. Bu kurama göre, psikolojinin konusu bilinç ve onu oluşturan zihinsel olaylardır.

Eşik Bekçiliği Kuramı, David Manning White'a aittir.

Kubilay Aktulum, metinlerarasılık kuramını savunur.

Özkul Çobanoğlu'nun halkbilimi kuramı, halkbilimi alanında ortaya çıkmış ve iz bırakmış kuramların temel kavramlarını, modellerini ve bunlara getirilen eleştirileri ele alır. Bu bağlamda, Çobanoğlu'nun çalışmasında yer alan bazı halkbilimi kuramları şunlardır: Yapısalcı kuram: Halk edebiyatında (özellikle masallarda) yapısalcı yaklaşımın nasıl uygulandığını inceler. Gelişme kuramı: Farklı toplumlarda benzer kültürel yaratmaların nasıl ortaya çıktığını açıklar. Psikoanalitik kuram: Halk edebiyatı yaratmalarının psikolojik temellerini araştırır. İdeolojik kuram: Halkbilimi verilerinin politik yaklaşımların aracı olarak kullanılmasını ele alır.

Bilimsel yöntemde olgu ve kuram şu şekilde tanımlanır: 1. Olgu: Doğrudan veya dolaylı ortak gözleme konu olan ve doğada yer alan bir oluşumdur. 2. Kuram (Teori): Belirli bir fenomeni veya fenomenleri açıklamaya çalışan değişebilir ilkeler bütünüdür.