Kapitalizm

İsmet Özel'in "kiri" ifadesi, kapitalizme cepheden saldırı olarak yorumlanmaktadır. Ayrıca, Özel'in şiirlerinde "kirli kazanç" ifadesi, aritilmemiş, temizlenme safhası geçirmemiş gelir anlamında kullanılmaktadır.

Yaratıcı yıkım kavramı, kapitalist ekonomik sistemde görülür.

"Güneşli Pazartesiler" (Los lunes al sol) filmi, işsizlik ve kapitalist düzenin insanlar üzerindeki etkilerini anlatmaktadır. Filmin konusu, İspanya'nın liman kenti Vigo'da, çalıştıkları tersane kapatıldıktan sonra işsiz kalan birkaç arkadaşın hayatlarından kesitler sunmaktadır. Filmde, karakterlerin farklı bakış açılarıyla, işsizin umutsuzluğu, kendine acıması, karısının kendisini terk edeceğinden korkması gibi temalar işlenmektedir.

Feroz Ahmad'a göre, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin (İTC) ideolojisi, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde kapitalist bir devlet yaratma ve Batılılaşmayı devletin ekonomik ve siyasi denetiminden kurtararak bağımsızlaştırma çabası üzerine kuruluydu. Ahmad, İTC'nin pragmatik bir yaklaşım benimsediğini ve mevcut yapıyı kendi çıkarları doğrultusunda kullanmayı tercih ettiğini belirtir.

James Burnham'ın "Managerial Revolution" (Yönetsel Devrim) kitabı, modern sanayi toplumlarında yöneticilerin ve teknokratların yükselişini ve geleneksel kapitalist sınıfın yerini almasını ele alır. Kitapta öne çıkan konular: - Yönetici Sınıfın Yükselişi: Burnham, yöneticilerin, üretim süreçlerinin teknik yönlendirilmesi ve koordinasyonundan sorumlu bireyler olarak tanımladığı yeni bir sınıfın, kapitalist sınıfı aşacağını savunur. - Teknolojik ve Örgütsel Değişimler: Modern ekonominin karmaşıklığı ve büyüklüğü, geleneksel kapitalistlerin tüm gerekli görevleri yerine getirememesine yol açmış, bu da yöneticilerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. - Devletin Rolü: Burnham'a göre, yöneticilerin kontrolü ele geçirmesi, devlet tarafından üretimin sahiplenilmesini ve yönetilmesini gerektirir. - Gelecek Tahminleri: Kitap, bu değişimlerin dünya çapında gerçekleşeceğini ve otoriter yapıların yükselişine neden olacağını öngörür.

"Vaatler Ülkesi" (Ziemia Obiecana), 1975 yapımı Polonya filmi, 20. yüzyılın başında Polonya'nın sanayi şehri Lodz'da geçen bir hikayeyi anlatır. Filmde, farklı milletlerden üç genç arkadaşın (Polonyalı, Alman ve Yahudi) sermayelerini birleştirerek ortak bir tekstil fabrikası kurma çabaları ve sonrasında servet peşinde koşmaları konu edilir. Ayrıca, film boyunca Polonya toplumunun tarih boyunca çektiği acılar destansı bir dille anlatılır.

Liberal ve kapitalist filozoflar arasında öne çıkanlar şunlardır: 1. Adam Smith: Kapitalist düşüncenin babası olarak kabul edilir ve "Ulusların Serveti" adlı eseriyle tanınır. 2. David Ricardo: Klasik iktisatçılardan olup, "Ekonomi Politik ve Vergi Prensipleri" adlı eseriyle bilinir. 3. John Stuart Mill: Liberal olmasına rağmen devletin ekonomiye müdahalesini kabul etmiş ve ücretli işçiliğin kaldırılmasını savunmuştur. 4. Jean-Jacques Rousseau: Liberal ve demokratik düşüncenin temel taşlarından biri olarak, insanların doğuştan eşit olduğunu ve genel iradeye dayalı bir yönetim sistemi kurulması gerektiğini savunmuştur. 5. Karl Marx: Kapitalist toplumu eleştirmiş ve sınıfsız bir toplum için proletaryanın burjuvaziye karşı sömürüyü sona erdirip üretim araçlarını kamulaştırması gerektiğini savunmuştur.

Anamalcı, üretim araçlarını özel mülkiyetinde bulunduran, anamal sahibi, sermayedar, sermayeci ve kapitalist anlamlarına gelir. Ayrıca, anamalcılık düzenini benimsemiş kişi olarak da tanımlanabilir.

Cemile romanı, toplumsal bir olay olarak kabul edilir çünkü eserde, dönemin sosyal ve ekonomik yapısına dair önemli eleştiriler ve yansımalar bulunmaktadır. Romanda, işçi sınıfının yaşadığı zorluklar, yoksulluk, sınıf ayrımları ve aile içi ilişkiler gibi konular işlenerek, toplumun genel sorunlarına dikkat çekilmektedir. Bu nedenle, Cemile romanı, sadece bireysel bir aşk öyküsü olmanın ötesinde, toplumun geniş kesimlerini ilgilendiren ve etkileyen bir toplumsal olgu olarak değerlendirilebilir.

İz Yayıncılık'tan çıkan "Piyasa Düşmanı Kapitalizm" kitabı 262 sayfadan oluşmaktadır.

ABD ve SSCB'nin savaşmasının nedeni, ideolojik ve stratejik çatışmalardır. İdeolojik çatışmalar: Kapitalizm vs. Komünizm. Stratejik çatışmalar: Yayılmacı politikalar. Bu çatışmalar, 1947 ile 1991 yılları arasında süren Soğuk Savaş dönemine yol açtı.

"Kod Adı Hummingbird" filminde, iki kuzen Vincent ve Anton'un fiber optik kablo ağı döşeme projesi ile mali piyasalarda avantajlı bir konum elde etme çabaları anlatılmaktadır. Filmin sonunda, bu teknoloji ve hız yarışının altında yatan asıl nedenin kapitalist sistemin doymak bilmez kâr hırsı olduğu, Afrikalı çiftçilerin hikayesi ile deşifre edilir.

"Bir, İki, Üç" (1961) filmi, Batı Berlin'de bir kola firmasında çalışan bir adamın hikayesini anlatır. Bu adam, patronunun kızını bir komünistle evlenmekten vazgeçiremezse işinden kovulacaktır. Film, bu süreçte gelişen olayları ve adamın yaşadığı zorlukları konu alır. Ayrıca, komünizm-kapitalizm zıtlığını ve Soğuk Savaş dönemini de ele alır.

Soğuk Savaş döneminde iki kutuplu dünyada kapitalizm ve komünizm ideolojileri vardı. - Kapitalizm, ABD ve Batılı müttefikleri tarafından temsil ediliyordu ve serbest piyasa ekonomisi ile liberalizmi savunuyordu. - Komünizm, Sovyetler Birliği ve müttefikleri tarafından savunuluyordu ve kumanda ekonomisine ve Marksist prensiplere dayanıyordu.

Ali Akay'ın "Kapitalizm ve Pop Kültür" kitabı, kapitalizmin işleyişini ve popüler kültürle olan ilişkisini ele alır. Kitapta işlenen bazı konular: Kapitalizmin popüler kültüre dayanması. Kültürel alanın belirleyiciliği. Devlet ve savaş makinesi arasındaki ilişki. Batı kapitalizminin Doğu'yu tahakküm altına alması. Sosyal ilişkilerin direnme modelleri. Eser, yazarın "Armağan" ve "Minör Politika" kitaplarının bir devamı niteliğindedir.

Finansallaşma, küresel kapitalizmin geleceğinde üretimden ziyade kişisel gelirden kâr elde etmeyi ifade eder. Küresel kapitalizmin geleceği açısından finansallaşmanın şu etkileri olabilir: 1. Krizlerin Kaynağı: Finans, krizlerin merkezi haline gelir ve dev ekonomik krizlere yol açabilir. 2. Gelir Eşitsizliği: Finans sisteminin büyümesi, zengin ile yoksul arasındaki gelir farklarını artırabilir. 3. Devlet Müdahalesi: Finans sektörünün düzenlenmesi ve denetlenmesi için devlet müdahalesinin artması beklenir. 4. Yeni Birikim Kanalı: Neoliberal politikalar ve küreselleşme ile birlikte finansallaşmanın, kapitalizmin ana birikim kanallarından biri olması öngörülür.

Kapitalizmde duygular önemlidir çünkü bireylerin davranışlarını, tüketim alışkanlıklarını ve piyasa dinamiklerini şekillendirirler. Duyguların kapitalizmdeki bazı işlevleri: - Tüketim ve mutluluk bağımlılığı: Tüketim, bireyin mutluluk ve başarı göstergesi olarak sunulur, bu da geçici haz peşinde koşma eğilimini artırır. - Yabancılaşma ve anlam arayışı: İş hayatında kazanç elde etmek adına bireyler, kendi değerlerine ve ilgi alanlarına yabancılaşabilirler, bu da kişisel tatmin eksikliğine yol açar. - Rekabet psikolojisi: Sosyal statü ve rekabet, bireyler arasında kıskançlık, yetersizlik ve düşük özgüven gibi duyguları tetikleyebilir. - Pazarlama ve reklam: Duyguların araçsallaştırılması, şirketlerin pazarlama stratejilerinin temelini oluşturur ve tüketicilerin duygusal tepkilerini manipüle eder.

Küresel kapitalizmin başlangıcı, 16. ve 18. yüzyıllar arasında Avrupa'da merkantilist uygulamaların yaygınlaşmasıyla ilişkilendirilir. Ancak, kapitalizmin temelleri daha da geriye, 14. yüzyıla kadar uzanır ve üç farklı tarihsel çağda gelişmiştir.

Gözetleme Kapitalizmi Çağı, Harvard Üniversitesi’nden sosyal psikolog Shoshana Zuboff tarafından 2019 yılında tanımlanan bir terimdir. Bu kavram, teknoloji şirketlerinin kullanıcıların dijital davranışlarını toplayarak, bu verileri makine öğrenimi ile işleyip öngörü modelleri haline getirmesi ve bu modelleri reklamcılara, siyasi kampanyacılara ve diğer çıkar gruplarına satması anlamına gelir. Zuboff’a göre, bu yeni kapitalizm formunda sermaye, artık üretimden değil; veriden ve davranış biçiminden gelmektedir.

Kapitalizmin krizi, bireysel girişimciliği ve pazarın serbestliğini esas alan ekonomik sistemin doğasından kaynaklanmaktadır. Krizin temel nedenleri şunlardır: 1. Geniş halk yığınlarının yoksullaşması: Kapitalist sistem, yaşam kaynaklarının toplumun küçük bir azınlığının elinde birikmesine yol açar. 2. Sermayenin sürekli büyümesi: Büyük kapitalist şirketler daha da büyümek ve sermaye temerküzünü artırmak ister, bu da krizleri kaçınılmaz hale getirir. 3. Üretim maliyetlerinin düşürülmesi: Bu çaba, alıcı artışını sürekli olarak önler ve yeni pazar olanaklarına ihtiyaç duyulmasına neden olur. 4. Kar oranındaki düşüş: Emek üretkenliğindeki artış, kar oranlarının düşmesine yol açar ve bu durum krizleri tetikler. Ayrıca, finansal yatırımların kârlılığı için yapılan düzenlemeler de krizlerin bir diğer kaynağıdır.