SosyalTemalar

İranlı yönetmen Saeed Roustayi'nin "Leyla'nın Kardeşleri" filmi, yoksul bir ailenin yoksulluktan kurtulma çabalarını ve bu süreçte yaşanan toplumsal sorunları ele alır. Filmde anlatılan bazı konular: Ekonomik çöküş ve belirsizlikler. Sınıf mücadelesi. Şeriat toplum yapısında erkek temsili ve kadın statüsü. Geleneklerin baskısı. Öğrenilmiş çaresizlik ve umutsuzluk. Hikaye, bu sorunları beş kardeşli bir aile üzerinden anlatır.

Milli Edebiyat döneminde işlenen bazı konular: Halkın sorunları ve yerli yaşam: Eserlerde halkın çektiği acılar, Anadolu'nun gerçeklikleri ve halkın günlük hayatı işlenmiştir. Milli tarih ve milliyetçilik: Türk kültürü ve tarihi bir hazine olarak görülmüş, milli tarih ve milliyetçilik duygusu ön planda tutulmuştur. Toplumsal konular: Realizm ve natüralizm akımlarının etkisiyle toplumsal konular işlenmiş, özellikle İstanbul dışına çıkılarak köy ve kasabalar edebiyata dahil edilmiştir. Milli ölçüler ve dil: Hece ölçüsü ve halkın konuşma dili kullanılmıştır. Milli duygular: Beş Hececiler, ulusal duyguları uyandıran şiirler yazma eğilimi göstermiştir. Dönemin önemli yazarları arasında Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul, Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Reşat Nuri Güntekin bulunmaktadır.

Atlas Silkindi, Ayn Rand'ın 1957 tarihli romanı, bireyin toplum içindeki rolünü ve ekonomik özgürlüğün önemini vurgular. Romanın temel temaları: Akıl ve varoluş: İnsan aklının toplumdaki rolü ve bilginin önemi. Kapitalizm ve devlet müdahalesi: Serbest piyasanın savunusu ve devlet baskısının olumsuz etkileri. Bireysel başarı ve toplumsal kısıtlamalar: Bireysel başarının önündeki engellerin sonuçları. Hikaye, özel işletmelerin artan düzenlemeler altında ezildiği distopik bir Amerika'da geçer. Rand, bu eserde rasyonel kişisel çıkarların değerine ışık tutmayı amaçlar.

Marmoulak (Kertenkele) filmi, hırsızlıktan cezaevine giren Rıza'nın, molla kılığına girerek kaçmasını ve kendini bir köyde imam olarak bulmasını konu alır. Film, İran toplumunu, din adamlarını ve genel olarak hayatı hicveder. Filmin hikayesi, We're No Angels ve The Pilgrim filmlerinin uyarlamasıdır.

Cesur Yeni Dünya kitabı, bazı açılardan gerçekçi olarak değerlendirilebilir. Yazar Aldous Huxley, kitabında distopik bir gelecek tasviri yapmış ve bu tasvirde günümüzle benzer çizgiler bulmuştur. Gerçekçi olarak değerlendirilebilecek bazı unsurlar: Tek tipleştirici dünya düzeni. Tüketim odaklı toplum. Uyuşturucu kullanımı. Ancak, kitabın tamamı için gerçekçi bir eser demek mümkün değildir. Çünkü tasvir edilen dünya, aile, sanat, edebiyat ve felsefenin yok edildiği, insanların duygu ve bireysellikten uzak tutulduğu bir yerdir.

2016 yapımı "The Student" (Öğrenci) filmi, radikal din ve bilim çatışmasını öğrenci-öğretmen ekseni üzerinden anlatıyor. Filmin konusu: Veniamin Yuzhin, ebeveynlerinin boşanması ve babasının kaybolmasının ardından zor bir dönemden geçen bir lise öğrencisidir. İncil'den seçici ve yoğun bir şekilde alıntılar yaparak rehberlik ve teselli arar. Okulda, özellikle kız öğrencilerin bikinili olması ve güvenli cinsellikle ilgili dersler onu rahatsız eder. İncil'den alıntılar yaparak sınıfta rahatsızlık yaratır ve sürekli ahlaki vaazlar verir. Biyoloji öğretmeninin güvenli cinselliği havuç ve prezervatif kullanarak anlatması onu öfkelendirir ve sınıfta soyunarak protesto eder. Film, Vladimir Putin'in ultra-muhafazakar dini rejimini de eleştirir.

Demir Ökçe, Amerikalı yazar Jack London tarafından 1908 yılında yazılmış bir distopya romanıdır. Eserde anlatılan bazı konular: Oligarşik tiranlık ve faşizm: Birleşik Devletler'de oligarşik yönetimin yükselişi ve faşist yapılanmanın dünyayı nasıl vahşete sürükleyeceği anlatılır. İşçi sömürüsü ve sınıf çatışması: İşçi sınıfının, burjuva yöneticiler ve askeri güç tarafından ezilişi tasvir edilir. Sosyal adalet ve devrim: Sosyal adaletsizlik ve sınıf ayrımcılığına karşı devrim mücadelesi işlenir. Kapitalizm eleştirisi: Kapitalist sistemin savunucuları eleştirilir ve sistemin ezici gücü vurgulanır. Roman, Jack London'ın sosyalist görüşlerinin en açık şekilde sergilendiği eserlerden biridir.

Çocuk Kalbi, İtalyan yazar Edmondo De Amicis tarafından 1886 yılında yazılmış, ilkokul çağındaki bir İtalyan çocuğun ağzından okul ve sosyal yaşamını anlatan bir çocuk romanıdır. Kitabın özeti: Enrico ikinci sınıftan üçüncü sınıfa geçer ve yeni öğretmeniyle tanışır. Okulun ilk gününde müdür, Calabria’lı bir öğrenciyi sınıfa getirir ve öğrencilere iyi davranmalarını öğütler. Enrico, Garrone adlı öğrenciyi çok sever. Enrico, arkadaşlarını evine davet eder ve bir gün alkolik bir babası olan Stardi’yi de çağırır. Enrico, iyi kalpli bir çocuk olduğunu çeşitli davranışlarıyla kanıtlar. Kitap, özveri, yardımlaşma, dürüstlük, iyilik ve yurt sevgisi gibi konuları işler.

Atlanta dizisi, kendileri ve ailelerine daha iyi bir hayat sağlamak için Atlanta rap piyasasında isim yapmaya çalışan iki kuzenin başından geçen olayları konu alır. Dizinin ana karakterleri: Earnest "Earn" Marks (Donald Glover). Alfred "Paper Boi" Miles (Brian Tyree Henry). Darius (Keith Stanfield). Vanessa "Van" Keefer (Zazie Beetz). Dizi, ırk, sınıf, kimlik, Amerikan Rüyası, varoluşçuluk ve modern Afrikalı-Amerikalı kültürü gibi temaları işler.

Ziya Gökalp şiirlerinde çeşitli konuları işlemiştir, bunlardan bazıları şunlardır: Turancılık. Türkiyecilik. Köy ve köylü. Batı medeniyeti. Kadın, aile ve feminizm. Yurtseverlik ve vatan sevgisi. Halk masalları.

"Zootropolis: Hayvanlar Şehri" (Zootopia), medenileşmiş ve teknoloji kullanabilen hayvanların bir arada yaşadığı bir şehirde geçen bir polisiye öyküsünü anlatır. Filmin konusu: Judy Hopps, polis teşkilatına yeni yazılmış iyimser bir tavşandır. Nick Wilde, küçük dolandırıcılık işleri yapan konuşkan bir tilkidir. Nick, işlemediği bir suçla itham edilir. Judy, davayı çözmek için Nick ile ortak olmak zorunda kalır. Film, ırkçılık ve önyargı temalarını işler.

Fight Club'ın popüler olmasının bazı nedenleri: Kapitalizm eleştirisi: Film, kapitalizmin birey ve toplum üzerindeki olumsuz etkilerini ve tüketim çılgınlığını eleştiriyor. Seyirciye ayna tutması: Filmdeki dünya, izleyicilerin kendi dünyalarıyla örtüşüyor; herkes bir tür ızdırap içinde. Konfor alanından çıkarma: Film, izleyicileri konfor alanlarından çıkmaya davet ediyor. Sembolizm ve metaforlar: Sabun, yağ ve dişler gibi semboller kullanarak kapitalizmi ve toplumsal çürümeyi eleştiriyor. Kural karşıtlığı ve şiddet: Şiddeti bir özgürleşme biçimi olarak sorguluyor. Erkeklik incelemesi: Erkekliğin geleneksel tanımlarını inceleyerek erkeklerin zayıflıklarını ve bastırılmış öfkesini ortaya koyuyor. Akademisyenlerin ilgisi: Film üzerine yapılan akademik araştırmalar, popülerliğini artırmış. Etkileyici dövüş sahneleri: Filmdeki dövüş sahneleri, izleyicilerin ilgisini çekiyor.

Kürkçü Dükkanı, Yusuf Ziya Ortaç tarafından yazılmış bir romandır ve bir insanın kendine yenilişini anlatır. Konu özeti: Süheylâ, para ve mal varlığıyla mutluluğu elde edeceğine inanan bir genç kadındır. Hırslı bir anne ve babasının etkisiyle yanlış seçimler yapar. Zengin kumarbaz Adnan, taşralı Ekrem ve sabırlı âşık Cemal Münir adlı üç erkeğin arasında kalır ve hayatı zorlaşır. Roman, 20. yüzyılın başlarında, sınıf çatışmalarının başladığı bir dönemde, evlilik, aşk ve intikam ekseninde şekillenen toplumsal ilişkileri işler. Ayrıca, "Kürkçü Dükkanı" ifadesi, bir atasözü olarak da kullanılır.

"Happy as Lazzaro", Alice Rohrwacher tarafından yönetilen ve 2018 yılında vizyona giren bir filmdir. İlk bölümde, Lazzaro adlı saf ve iyi kalpli bir işçinin, zengin bir kadının oğlu olan Tancredi ile arkadaşlığı ve onun sahte kaçırılma planının bir parçası olması anlatılmaktadır. İkinci bölümde, yıllar geçmiş olmasına rağmen yaşlanmayan Lazzaro, terk edilmiş İnviolata köyüne döner. Film, ilerlemenin sahte vaadi ve kolektif mutluluğun elusive olasılığı gibi temaları işler.

2014 yapımı Mucize filmi, 1960 yılında Mahir isimli öğretmenin İzmir'den doğu illerinden birine tayini ve sonrasında yaşadıklarını anlatmaktadır. Filmin asıl anlatmak istediği konu ise engelli insanlara, engelli adayı insanların nasıl baktığı ve davrandığıdır. Ayrıca, filmde aşkın gücü de farklı bir şekilde işlenip gösterilmiştir. Mucize filmi, aynı zamanda darbe sürecinin etkisini de beyazperdeye taşımaktadır. Filmin konusu şu şekilde özetlenebilir: Fakirliğin hüküm sürdüğü yıllarda, okumayı bekleyen yüzbinlerce çocuğun ve öğretmenlerin hikayesi anlatılmaktadır. Egeli bir öğretmen, Anadolu'nun ücra bir köşesine sürgüne gider. Bu köyde okuma yazma bilen olmadığı gibi okul da yoktur. İdealist öğretmenin teşviki, ilgisi ve sevgisi sayesinde, köyün muhtarının doğuştan fiziksel engelli, konuşamayan, bakıma muhtaç oğlu Aziz okuma yazma öğrenir. Muhtar ve karısının, oğullarını evlendirmeye çalışırken uyguladıkları gelenek ve görenekler beyaz perdeye aktarılır. Fiziksel engelli genç, dünya güzeli bir kızla evlendirilir ve olaylar farklı bir şekilde gelişmeye başlar. Aziz'in söylediği “Ben karıma aşık oldum baba!” cümlesi hafızalara çakılır.

Açlık Oyunları'nın popüler olmasının bazı nedenleri: Sosyal ilgi: Hikaye, hayatta kalma, adaletsizlik ve direniş gibi temalar üzerine kuruludur. Güçlü kadın karakter: Katniss Everdeen, cesaret, sadakat ve özveri gibi özellikleriyle güçlü ve bağ kurulabilir bir kadın kahraman olarak öne çıkar. Macera ve dram: Kitap ve film uyarlamaları, aksiyon dolu bir hikaye sunar. Kültürel fenomen: Seri, sadece bir kitap ve film serisi olmanın ötesinde, geniş bir kültürel fenomen haline gelmiştir. Parodiler ve mizahi yaklaşımlar: Açlıktan Ölme Oyunları gibi parodiler, serinin ciddi atmosferine karşı mizahi bir yaklaşım sergiler. Ayrıca, Açlık Oyunları temalı ürünler ve kampanyalar, tüketicilerin ilgisini çekerek satışları artırmaya yardımcı olur.

Adı Vasfiye filmi, Ege kasabalarında erkekler arasında el değiştirerek sürüklenen Vasfiye adlı taşralı bir kadının hikayesini anlatıyor. Filmde Vasfiye’nin hikayesi, onu tanıyan dört farklı anlatıcı tarafından farklı bakış açılarıyla anlatılıyor. Hangi hikayenin gerçek olduğu bilinmemektedir. Filmin bazı ödülleri: 1986, İstanbul Uluslararası Film Festivali, En İyi Türk Filmi Ödülü (Züğürt Ağa ve Amansız Yol ile birlikte). 1986, 23. Antalya Film Festivali, En İyi Üçüncü Film Ödülü. Filmin bazı oyuncuları: Müjde Ar (Vasfiye); Aytaç Arman (Emin); Macit Koper (Rüstem); Yılmaz Zafer (Fuat).

"Pal Sokağı Çocukları", 20. yüzyılın başında Budapeşte'de, yoksul bir semtte yaşayan çocukların, Kızıl Gömlekliler adı verilen zengin çocuklardan oyun sahalarını korumaya çalışmalarını anlatır. Kitapta ele alınan bazı konular: Arkadaşlık ve dostluk. İhanet. Savaş ve vatan sevgisi. Ayrıca, eserde sosyokültürel ayrışmalar ve çocukların büyüme sürecinde karşılaştıkları zorluklar gibi evrensel temalar da işlenir.

Selam film serisi, yurt dışındaki Türk okullarının hikayesini ve bu okullarda görev yapan öğretmenlerin idealleri uğruna yaptıkları fedakarlıkları anlatır. Selam (2013) filminin konusu: Harun, Zehra ve Adem, idealleri için sevdiklerinden ayrılarak üç farklı kıtaya doğru yola çıkarlar. Adem, hamile eşini geride bırakıp Bosna Hersek'e gider. Zehra, aşık olduğu Harun'un sevgisini yüreğine gömerek Afganistan'a gider. Harun, geçmişi bir kenara bırakarak fakir Senegal'e barış ve dostluk götürmeye çalışır. Bu öğretmenler, gittikleri ülkelerde eğitimci olmanın yanı sıra anne, baba, dost ve arkadaş olarak yardım eli uzatırlar.

"The Wave" (Tehlikeli Oyun) filmi, 1967 yılında Kaliforniya'da yaşanmış gerçek bir olayı günümüz Almanya'sına uyarlayarak, bir toplumda, özellikle de toplumun dinamiğini oluşturan ergenler üzerinde, her zaman otokratik bir sosyal grubun yaratılabileceğini göstermektedir. Filmde, Almanya'da bir okulda öğretmen olan Rainer Wenger, öğrencilerine otokrasi üzerine bir ders vermek için onları bir sosyal gruba dönüştürür. "We Are the Wave" (Biz Dalgayız) adlı dizi ise, toplumsal eşitsizliğe karşı kendi aralarında bir topluluk kuran ve bu topluluk yayılarak bir fenomen haline gelen idealist ve isyankar gençlerin hikayesini anlatır.