Gazel

Gazeli diğer nazım biçimlerinden ayıran özellikler şunlardır: 1. Konuları: Gazeller genellikle aşk, sevgi, doğa, güzellik ve din gibi konuları ele alır. 2. Beyit Sayısı: Gazeller en az 5, en fazla 15 beyitten oluşur. 3. Kafiye Şeması: Kafiye düzeni "aa / ba / ca / da / ea" şeklindedir. İlk beyit kendi içinde kafiyelidir, sonraki beyitlerin ikinci dizeleri ilk beyitle kafiyelidir. 4. Ölçü: Aruz ölçüsünün her kalıbıyla yazılabilir. 5. İlk ve Son Beyit: İlk beyite "matla", son beyite "makta" denir. 6. En Güzel Beyit: Gazelin en güzel beytine "beyt-ül-gazel" veya "şah beyit" denir. 7. Şairin Mahlası: Son beyitte şairin mahlası yer alır.

Gazelde 5 dörtlük kuralı, beyit sayısının genellikle 5 ile 15 arasında değişmesi anlamına gelir.

Şirazi, özellikle gazel türündeki şiirleriyle meşhurdur. En önemli eserleri arasında şunlar öne çıkar: "Divan-ı Şirazi": Şirazi'nin en kapsamlı şiir derlemesi olup, gazel, kaside ve rubaileri içerir. "Gazelname": Aşkın ve doğanın en güzel imgeleriyle dolu bir eserdir. Ayrıca, "Bostan" ve "Gülistan" adlı didaktik eserleri de Şirazi'nin tanınmış eserlerindendir.

Nedim, gazel ve şarkı türlerinde şarkılar yazmıştır.

Şiir ve gazel, farklı temalar ve yapılarla ele alınan iki önemli edebi türdür. Şiir, genel olarak duygu, düşünce ve hayallerin ritmik ve ahenkli bir dille ifade edildiği bir sanat eseridir. Gazel ise, özellikle Divan Edebiyatında yaygın olan ve aşk temalı şiirlerin yazıldığı bir nazım biçimidir.

Oyunlarda "rindane olmak" ifadesi, içki, yaşama boş verme, yaşamdan zevk alma ve eğlence gibi konuları işleyen bir gazel türünü ifade edebilir.

Gazelin ilk beyti, kendi arasında kafiyeli olarak yazılır çünkü bu, divan şiirinin temel kafiye düzenidir.

Divan edebiyatında en çok kullanılan gazel türü "âşıkane gazel"dir.

Gazelin en güzel beyti, "beytü’l-gazel" veya "şah beyit" olarak adlandırılır.

Ziya Paşa'nın en ünlü gazellerinden biri "Diyar-ı Küfrü Gezdim" adlı gazelidir.

Baki, özellikle gazel türündeki şiirleri ile meşhurdur. Diğer meşhur şiirleri arasında ise "Sümbül Kasidesi" ve Kanuni Sultan Süleyman'ın ölümü üzerine yazdığı "Kanuni Mersiyesi" yer alır.

Nâbî'nin "Görmüşüz" redifli gazeli, yüksek mevkilere gelen kişilerin gururlanmamaları gerektiğini ve her yükselmenin bir de inişi bulunduğunu anlatır. Gazelde işlenen ana düşünceler şunlardır: - Dünya geçicidir: Şair, hem güzel günler hem de sıkıntılı günler gördüğünü belirterek, dünyanın değişkenliğini vurgular. - Haksızlıkların bedeli: Gururlu davrananlar, haksızlık ettikleri kişilerin "ah ve beddualarıyla" günün birinde her şeylerini kaybedebilirler. - Adil ve alçakgönüllü olmak: Güç ve iktidar sahipleri, her şeyden önce adil ve mütevazı olmalıdır.

Mesnevi ve gazelin kafiye şemaları farklıdır. Gazelin kafiye şeması: aa, ba, ca, da, ea şeklindedir. Mesnevin kafiye şeması: ise aa, bb, cc, dd, ee, ff... şeklinde her beyit kendi içinde kafiyelidir.

Gazel ve kaside nazım biçimleri arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Konu ve Amaç: Gazel, aşk, doğa, şarap gibi bireysel ve lirik konuları işlerken; kaside övgü ve yergi amacı taşır, din ve devlet büyüklerini övmek için yazılır. 2. Beyit Sayısı: Gazel genellikle 5-15 beyitten oluşurken, kaside 33-99 beyit arasında değişir. 3. Kafiye Düzeni: Her iki nazım biçiminde de kafiye düzeni "aa, ba, ca, da..." şeklindedir. 4. Bölümler: Gazel, matla ve makta gibi bölümlerden oluşurken, kaside nesib, girizgâh, methiye, fahriye ve dua gibi bölümlere ayrılır. 5. Redif Kullanımı: Gazellerde ahenk sağlamak için redif sıkça kullanılırken, kasidelerde daha çok sanatlı söyleyiş ve uzunluk ön plandadır.

Yek-ahenk ve yek-avaz terimleri edebiyatta şu anlamlara gelir: 1. Yek-ahenk: Beyitleri arasında konu bütünlüğü olan gazellere verilen addır. 2. Yek-avaz: Bir gazelin bütün beyitlerinin aynı etkileyicilikte ve kalitede söylenmiş olması durumudur.

Makta ve matla Divan edebiyatında şiirin beyitleriyle ilgili terimlerdir. Makta, bir gazel veya kasidenin son beytine verilen addır. Matla ise bir şiirin ilk beytine denir.

Kaside ve gazel, farklı amaçlarla ve konularda yazıldığı için farklıdır. Kaside genellikle din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılan uzun şiirlerdir. Gazel ise aşk, kadın, şarap gibi bireysel ve lirik konuları işler.

Makta beyit, edebiyatta gazel ve kasidenin son beyti anlamına gelir.

Âşıkane gazel, aşkı ve sevgilinin güzelliğini anlatan gazel türüdür.

Gazel nazım biçiminin beş kuralı şunlardır: 1. Beyit Sayısı: Gazelde beyit sayısı 5 ile 15 arasında değişir. 2. Kafiye Düzeni: İlk beyit kendi arasında kafiyelidir ve kafiye düzeni "aa, ba, ca, da, ea" şeklindedir. 3. İlk Beyit (Matla): Gazelin ilk beytine "matla" denir. 4. Son Beyit (Makta): Gazelin son beytine "makta" denir. 5. Mahlas Kullanımı: Şairin mahlası genellikle makta beytinde yer alır.