NazımŞekilleri

Koşma, halk edebiyatında en çok kullanılan nazım şeklidir. Koşma, 11'li hece ölçüsü ile söylenir ve en az 3, en fazla 12 dörtlükten oluşur. Divan edebiyatında ise gazel en çok kullanılan nazım şekillerinden biridir.

4'lü ve 5'li nazım şekilleri şunlardır: Murabba (Dörtlü). Şarkı. Muhammes (Beşli). Tahmis (Beşleme). Ayrıca, terkib-i bent ve terci-i bent gibi bentlerle kurulan nazım şekilleri de 5'li olarak değerlendirilebilir.

Serbest müstezat, 19. yüzyıl sonlarında özellikle Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati şairleri tarafından geliştirilen, klasik müstezat nazım biçiminin daha özgür bir yorumudur. Özellikleri: Ölçü ve uyak: Hem aruz hem de hecenin çeşitli kalıplarıyla yazılabilir. Mısra düzeni: Uzun ve kısa mısralar belirli bir düzen içinde veya düzensiz olarak kullanılabilir. Kafiye: Kafiye örgüsünün düzenlenişi şairin isteğine bağlıdır. Ahenk: Şiirin bütününde ahenk unsuru korunur, ancak belirli kalıplara uyma zorunluluğu yoktur. Örnekler: Ahmet Haşim'in "O Belde" şiiri. Mehmet Akif Ersoy'un "Süleymaniye Kürsüsünde" adlı eserinde serbest müstezat ile yazılmış bölümler. Serbest müstezat, geleneksel şiir kurallarından sıyrılarak modern serbest şiirin öncüsü olmuştur.

9. sınıf edebiyatta ele alınan nazım şekilleri şunlardır: Halk edebiyatı nazım şekilleri: Anonim halk edebiyatı. Aşık edebiyatı. Tekke ve tasavvuf edebiyatı. Divan edebiyatı nazım şekilleri. Batı edebiyatından alınan nazım şekilleri.

Müstezatlı gazel, müstezat nazım şekliyle yazılmış gazel demektir. Müstezat, Divan edebiyatında gazel formundan türetilmiş bir nazım şeklidir. Müstezat nazım şekli, en çok "gazel müstezat" şeklinde yazılmıştır. Müstezat gazellerde aşk, şarap, güzellik ve aşkın verdiği acılar gibi konular işlenir.

Sone, iki dörtlük ve iki üçlükten oluşan 14 dizelik bir nazım şeklidir. Özellikleri: Konu: Genellikle lirik konular ve aşk işlenir, ancak her türlü konu işlenebilir. Kafiye Düzeni: En yaygın kafiye düzenleri abba, ccd, ede ve abab, cdcd, eff, egg şeklindedir. Sarmal Kafiye: Dörtlükler genellikle sarmal kafiye ile yazılır. Duygu Yoğunluğu: Son dize, duygu yönünden en baskın dizedir. Kullanıldığı Edebiyatlar: İlk olarak İtalyan edebiyatında kullanılmış, ardından Fransız ve diğer Avrupa edebiyatlarına geçmiştir. Türk Edebiyatında Kullanımı: Türk edebiyatında ilk olarak Servet-i Fünun döneminde kullanılmıştır.

Divan edebiyatında on iki ana nazım şekli bulunmaktadır. Bunlar: 1. Gazel. 2. Kaside. 3. Mesnevi. 4. Kıt’a. 5. Müstezat. 6. Rubai. 7. Tuyuğ. 8. Murabba. 9. Şarkı. 10. Terkib-i Bent. 11. Terci-i Bent. 12. Musammatlar (Terkib-i Bent, Terci-i Bent, Muhammes vb.).

Rubailerde genellikle mahlas kullanılmaz, çünkü rubainin temel özelliklerinden biri, kısa ve özlü bir şekilde derin düşünceleri ifade etmektir. İstisnai olarak, Azmizade Haleti ve Feyzî gibi bazı şairler rubailerinde mahlas kullanmışlardır.

Aruz ölçüsüyle yazılan şiirlerde 24 farklı nazım şekli bulunmaktadır. Bazı aruz nazım şekilleri şunlardır: Divan. Selis. Semaî. Kalenderi.

Ahmet Haşim'in "Bir Günün Sonunda Arzu" şiirinin nazım şekli serbest müstezattır.

Batı edebiyatından alınan nazım şekilleri şunlardır: Sone. Terza-rima. Triyole. Ayrıca, serbest müstezat da Batı edebiyatından alınan nazım şekilleri arasında yer alır.

Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Hatırlama" şiiri, mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır.

Tuyuğ ve rubai arasındaki temel farklar şunlardır: Dize Sayısı: Rubailer dört dizeden oluşurken, tuyuğlar iki dizeden oluşur. Kafiye Şeması: Rubailerde ilk, ikinci ve dördüncü dizeler kafiyeliyken, üçüncü dize kafiyesizdir. Temalar: Rubailer genellikle felsefi veya genel temaları işlerken, tuyuğlar daha duygusal temalara odaklanır. Ölçü: Rubailer farklı aruz kalıplarıyla yazılırken, tuyuğlar sadece "fâ i lâ tün / fâ i lâ tün / fâ i lün" kalıbıyla yazılır. Cinaslı Kafiye: Tuyuğlarda cinaslı kafiye kullanılırken, rubailerde tam ve zengin kafiye kullanılır.

ABCB kafiye şeması, koşma nazım şekline aittir. Koşma nazım şeklinin uyak düzeni şu şekillerde olabilir: aaab / cccb / dddb; abab / cccb / dddb; abcb / dddb / eeeb.

Ali Çelik'e göre mani, "bir giz küpü"dür. Çelik, manilerin belirli kuralları olan, nesilden nesile aktarılarak günümüze ulaşmış bir gelenek olduğunu belirtir.

Murabba, hemen her konuda yazılabilir. Murabba nazım şeklinin en fazla kullanıldığı türler şunlardır: dini ve didaktik konular; övgü; yergi; manzum mektup; mersiye. Ayrıca, bazı divan şairleri dünyevi aşkı ve ayrılık acısını konu edinen murabbalar da yazmıştır.

Âşık tarzı şiirin bazı özellikleri: Nazım Biçimleri: Koşma, semai, varsağı, destan gibi nazım şekilleri kullanılır. Hece Ölçüsü: Genellikle 7'li, 8'li ve 11'li hece ölçüleri tercih edilir. Kafiye: Göz kafiyesi yerine kulak kafiyesi kullanılır; p/b, ç/ş, t/d, l/n gibi seslerle de kafiye yapılabilir. Konu: Aşk, tabiat, gurbet, ayrılık, ölüm, özlem, yiğitlik, toplumun sorunları gibi temalar işlenir. Dil: Sade ve doğal bir dil kullanılır, halkın konuştuğu günlük kelimeler ön plandadır. İcra: Şiirler genellikle hazırlıksız, içe doğduğu gibi söylenir ve saz eşliğinde icra edilir. Türün Çeşitleri: Güzelleme: İnsana ve doğaya ait güzellikleri konu alır. Koçaklama: Kahramanlık ve yiğitlik konularını işler. Taşlama: Toplumsal aksaklıkları eleştirir. Ağıt: Ölüm ve toplumsal felaketleri anlatır.

Selis şiir, halk şairlerinin aruzun "feilâtün (fâilâtün) feilâtün feilâtün feilün" kalıbıyla yazdıkları gazellere denir. Selislerin özellikleri: Biçim: Gazel, murabba, muhammes, müseddes gibi farklı biçimlerde yazılabilir. Ezgi: Farklı bir ezgiyle söylenir. Hece ölçüsü: On beşli hece ölçüsü kalıbına da uyabilir. Kafiye düzeni: Divan, semai ve kalenderi nazım şekilleriyle aynıdır.

Koşma, halk edebiyatı nazım şekillerinden biridir. Koşmanın girdiği nazım şekilleri: Düz koşma. Yedekli koşma. Musammat koşma. Ayaklı koşma. Zincirleme koşma. Koşma şarkı. Tecnis koşma.

Serbest müstezat ve triyole, nazım biçimleridir. Serbest müstezat, hem hece hem de aruzun çeşitli kalıplarıyla yazılan, kısa ve uzun dizelerin düzenli veya düzensiz sıralanabildiği, kafiye düzeninin şairin isteğine bağlı olduğu bir nazım biçimidir. Triyole, on mısralı bir nazım biçimidir. Serbest müstezat ve triyole, Batı uygarlığı çevresinde gelişen Türk edebiyatı nazım biçimleri arasında yer alır.