Filozoflar

Kadercilik (fatalizm) akımının bazı önemli temsilcileri şunlardır: 1. Herakleitos (M.Ö. 535-475): Kaderin doğa yasalarına ve evrendeki sürekli değişime bağlı olduğunu savunmuştur. 2. Stoacılar (M.Ö. 3. yüzyıl): Evrenin bir akıl veya tanrısal düzen tarafından yönetildiğini ve insanların kaderlerini kabul etmeleri gerektiğini savunmuşlardır. 3. Aristoteles (M.Ö. 384-322): Kadercilik fikrini tartışmış, ancak doğrudan savunmamıştır. 4. David Hume (1711-1776): Deterministik bir anlayışla kaderciliği ele almış, olayların neden-sonuç ilişkileriyle belirlendiğini savunmuştur. 5. Friedrich Nietzsche (1844-1900): "Amor fati" (kaderi sevme) kavramıyla kadercilik anlayışını yeniden yorumlamıştır. 6. Cehm bin Safvan: Kaderciliğin kurucusu olarak kabul edilir.

"Babamın Defterleri" kitabı, Yılmaz Murat Bilican tarafından yazılmış bir kurgu felsefe romanıdır. Kitapta anlatılan konu özetle şöyledir: Ege, babasının eski defterlerini bulur ve bu defterler aracılığıyla çağlar öncesi bir yolculuğa çıkarak aklına gelen soruların peşine düşer.

Bazı önemli felsefe tarihçileri şunlardır: 1. Platon (M.Ö 428-348): Antik Yunan filozofu, batı dünyasındaki ilk yüksek öğretim kurumu olan Atina Akademisinin kurucusu. 2. Aristoteles (M.Ö 384–322): Fizik, gökbilim, mantık, siyaset ve biyoloji gibi konularda eserler vermiş, edebi eleştiri alanında ilk teorisyen. 3. Immanuel Kant (1724-1804): Alman filozof, bilgi kuramını ön plana çıkarmış ve modern felsefenin temellerini oluşturmuştur. 4. Hegel (1770-1831): Felsefe tarihinin en etkili düşünürlerinden biri, tarih ve yapının felsefede önemli olduğunu ileri sürmüştür. 5. Friedrich Nietzsche (1844-1900): Alman filolog ve düşünür, güç istenci ve Üstinsan gibi kilit fikirlerle tanınır. 6. Edmund Husserl (1859-1938): Fenomenoloji hareketinin kurucusu, felsefeye yeni bir yön verme çabasında olmuştur. 7. Martin Heidegger (1889-1976): Varoluşçu felsefenin önde gelen isimlerinden biri, kaygı ve ölüm gibi terimleri felsefe düzlemine taşımıştır. 8. Jean-Paul Sartre (1905-1980): Ünlü Fransız yazar ve düşünür. 9. Macit Gökberk: Felsefe tarihi ve dil üzerine çalışmalar yapmış, sade bir Türkçe kullanarak felsefenin anlaşılır olması için çaba sarf etmiştir.

Empirizmin (Deneyciliğin) kurucusu olarak kabul edilen filozof John Locke'dur.

Evet, Aristo bir filozoftur. Aristo, Antik Yunanistan'da klasik dönem aralığında yaşamış ve Yunan filozof, polimat ve bilge olarak kabul edilir.

"Şüphe tek gerçektir" sözü, Descartes'e atfedilir.

Ruhun ölümsüzlüğü fikrini savunan filozoflardan biri Farabi'dir. Ayrıca, Platon da ruhun ölümsüz olduğunu ileri süren önemli filozoflardan biridir.

Materyalist felsefenin başlıca türleri şunlardır: 1. Antik Materyalizm: Antik Yunan filozofları Demokritos, Anaksagoras ve Lukretius gibi isimler tarafından geliştirilmiştir. 2. Diyalektik Materyalizm: Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından ortaya konmuştur. 3. Analitik Felsefe Materyalizmi: Daniel Dennett, Willard Van Orman Quine, Donald Davidson ve Jerry Fodor gibi çağdaş filozoflar tarafından savunulmuştur. 4. Yeni Materyalizm: Gilles Deleuze ve Manuel DeLanda gibi filozoflar tarafından temsil edilmektedir.

"Kainatta tesadüfe tesadüf edilmez" sözünü söyleyen filozof, Sokrates'tir.

"Palyatif Toplum" kavramı, Byung-Chul Han adlı filozof ve kültür kuramcısı tarafından ortaya atılmıştır.

"Varoluş özden önce gelir" sözü, Fransız filozof Jean-Paul Sartre'a aittir.

Arkhe'nin temel ilkeleri, Antik Çağ filozofları tarafından farklı şekillerde tanımlanmıştır: 1. Thales: Arkhe'yi "su" olarak kabul etmiştir. 2. Anaksimandros: Arkhe'nin "apeiron" (sınırsız, sonsuz olan) olduğunu öne sürmüştür. 3. Anaksimenes: Arkhe'yi "hava" olarak belirlemiştir. 4. Empedokles: Arkhe'yi dört ana madde olan "toprak, hava, su ve ateş" olarak kabul etmiştir. 5. Pisagor: Arkhe'nin "sayılar" olduğunu savunmuştur. 6. Herakleitos: Arkhe'nin "ateş" olduğunu iddia etmiştir.

Özgür iradenin olmadığını savunan bazı filozoflar şunlardır: 1. Spinoza: Deterministik bir evren görüşüne sahip olan Spinoza, her olayın önceden belirlenmiş nedenlere dayandığını ve özgür iradenin bir yanılsama olduğunu savunmuştur. 2. Leukippos ve Demokritos: Atomculuk felsefesiyle tanınan bu antik Yunan filozofları, tüm olayların atomların mekanik hareketleri sonucu gerçekleştiğini ve özgür iradenin mümkün olmadığını ileri sürmüşlerdir. 3. Stoacılar: Stoacılara göre, insanın karar ve davranışları da dahil olmak üzere evrende gerçekleşen her şey belirlenmiştir ve özgür irade reddedilmiştir. 4. Cebriyye Akımı: 8. yüzyılda ortaya çıkan bu akım, insanların eylemleri üzerinde söz sahibi olmadığını ve özgür iradenin varlığını reddetmiştir. 5. Arthur Schopenhauer: "Hür İrade Üzerine" adlı makalesinde, insanların sadece öncül sebeplere tepki veren varlıklar olduğunu ve özgür iradenin olmadığını iddia etmiştir.

Yunan felsefe tarihinde insana odaklanan filozof olarak Protagoras gösterilebilir. Protagoras'ın en ünlü önermesi "Her şeyin ölçüsü insandır" ifadesidir.

Plotinus ve Platon farklı kişilerdir. Plotinus, MS 3. yüzyılda yaşamış bir Yunan filozofudur ve Neoplatonizm okulunun kurucusu olarak kabul edilir.

Aristo'nun eserlerini tercüme eden filozoflar arasında şunlar bulunmaktadır: 1. İbnü'n-Nedîm: Aristo'nun hayatı, eserleri ve felsefe sistemi hakkında doğru bilgiye ulaşmak için "Kemmiyyetü kütübi Aristotâlîs" adlı eseri yazmıştır. 2. El-Kindi: Aristo'nun ve diğer Yunan filozoflarının eserlerini tercüme eden bir filozoftur. 3. Fârâbî: Aristo'nun eserlerini kapsamlı bir şekilde eleştirerek yorumlamıştır. 4. Abdullah b. Mukaffa: Aristo'nun Organon adlı eserinin bazı bölümlerini Farsça'dan Arapça'ya çevirmiştir. 5. Huneyn bin İshak: Halife Memun ve Mütevekkil dönemlerinde Yunan eserlerini Arapça'ya çevirmiştir. Ayrıca, Endülüs'te de Aristo'nun eserleri Müslüman bilim insanları tarafından tercüme edilmiştir.

Bilginin özüne ulaşmak için paranteze alma yöntemini kullanan filozof Edmund Husserl'dir.

18-19. yüzyıl felsefesinde varlığın problemine yönelik filozofların verdiği cevaplar şu şekildedir: 1. Descartes: Varlığın problemini akılcılık (rasyonalizm) çerçevesinde ele almış, doğru bilginin kaynağının akıl olduğunu savunmuştur. 2. John Locke: Deneycilik (empirizm) akımının öncüsü olarak, insanın duyu organları vasıtasıyla dış dünyadan izlenimleri deneyimlediğini ve bu izlenimlerden oluşan fikirleri zihinde tasarlayarak bilgi edindiğini ileri sürmüştür. 3. Immanuel Kant: Hem akıl hem de deneyin bilgiye ulaşmada önemli olduğunu savunarak, eleştiricilik (kritizim) görüşünü ortaya koymuştur. 4. Hegel: Varlığın tek bir özden bir yasa dâhilinde var olduğunu söylemiş, diyalektik süreçle (tez, antitez, sentez) varlığın oluşumunu açıklamıştır. 5. Karl Marx: Varlığın oluşumunu, maddenin çelişme ve çatışmalardan geçerek varlıkları ortaya çıkarması olarak görmüş, diyalektik materyalizm kavramını geliştirmiştir.

David West'in "Kıta Avrupası Felsefesine Giriş" kitabı, Kıta felsefesi geleneği hakkında kapsamlı bir giriş sunmaktadır. Kitapta ele alınan konular arasında şunlar yer almaktadır: Aydınlanma ve eleştirileri. Kant'ın eleştirel felsefesi. Hermenötik, tarihselcilik, varoluşçuluk. Ayrıca, Rousseau, Kant, Hegel ve Schopenhauer'dan Feuerbach, Marx, Kierkegaard, Dilthey ve Nietzsche gibi önemli filozofların düşünceleri de incelenmektedir. Kitap, hem derslerde kaynak olarak kullanılmaya hem de Kıta felsefesinin etkisi altında kalmış disiplinlerde faaliyet gösteren akademisyenler ve öğrenciler için bir başvuru kaynağı olmaya uygundur.

Klasik Alman felsefesi, 18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl başlarında belirgin bir ağırlık kazanan, Alman felsefe geleneğini ifade eder. Bu felsefe, farklı felsefi eğilimlere sahip Alman filozofların bütünlüğünü kapsar ve bu nedenle belirli bir düşünce geleneğine ya da filozof grubuna indirgenemez. Ana temsilcileri arasında yer alan bazı filozoflar ve temsil ettikleri eğilimler şunlardır: - Immanuel Kant ve Georg Wilhelm Friedrich Hegel: Klasik Alman idealizminin önemli isimleridir. - Ludwig Andreas Feuerbach: Klasik materyalizmin temsilcisidir. - Arthur Schopenhauer ve Friedrich Nietzsche: İrrasyonalist düşünürlerdir. Ayrıca, 20. yüzyılda fenomenoloji ve varoluşçu felsefenin temsilcileri Edmund Husserl ve Martin Heidegger de Klasik Alman felsefesinin önemli isimlerindendir.