Efsane

Suzan Suzi türküsünün hikayesi, Diyarbakır'da geçen gerçek bir aşk efsanesine dayanır. Hikayenin özeti şu şekildedir: Osmanlı zamanında, varlıklı bir Süryani ailenin çocuğu olmaz. Suzan Suzi ve komşularının oğlu Adil birbirlerine aşık olurlar. Suzan'ın doğum gününde, annesi onu kurban kesmek için Kırklar Ziyareti'ne gönderir. Kırklar Ziyareti bu beraberliği affetmez ve Suzan, On Gözlü Köprü'de Dicle Nehri'ne düşerek ölür. Sevdiğinin ölümüne dayanamayan Adil de aynı yerden atlayarak hayatını kaybeder. Bu hikaye, Diyarbakır'ın kültürel zenginliklerinden biri olarak türkü haline gelmiştir.

İnci çiçeğinin hikayesi, cennetten kovulan Havva'nın gözyaşlarının toprağa dökülmesiyle ortaya çıktığına dair bir inanca dayanır. Bu hikaye net olarak bilinmemekle birlikte, dilden dile farklılık gösteren rivayetlerden biridir.

Malabadi Köprüsü'nün en bilinen hikayesi, Bad adlı bir genç ile karşı kıyıda yaşayan sevgilisi arasında geçen trajik bir aşkı anlatır. Aşkın Başlangıcı: Bad, nehrin karşı kıyısında yaşayan bir kıza aşık olur. Kavuşamama: Kız, sevgilisine ulaşmak için nehre atlar ancak suya kapılır ve boğulur. Köprünün İnşası: Bad, Silvan Bey'inden bir köprü inşa etmesini ister. İddia ve Sonuç: Silvan Bey, köprünün yarısını inşa eder ve geri kalanını Bad'ın tamamlamasını ister. Bu olayın anısına köprüye "Malabadi" adı verilir; "Malabadi", Kürtçede "Bad'ın evi" anlamına gelir.

Kibele'nin hikayelerinden bazıları şunlardır: Doğumu. Attis ile ilişkisi. Amazonların ortaya çıkışı. Kibele'nin hikayesi, farklı mitolojik anlatılarda da yer alır ve bu hikayeler, Anadolu'dan Roma'ya kadar geniş bir inanç zincirinin parçası olarak çeşitli medeniyetler arasında yayılmıştır.

Meriç Nehri'nin en bilinen hikayesi, Yunan mitolojisindeki Orpheus ve Eurydike efsanesidir. Hikayeye göre: Orpheus, Trakya Kralı Oiagros ile İbe Dokuz Sanat perilerinden Kalliope’nin oğludur. Meriç boyunda gezerken çaldığı lir ile doğanın tüm canlılarını kendine hayran bırakırmış. Su perisi Eurydike ile tanışıp evlenirler. Eurydike, bir engerek yılanı tarafından sokularak ölür. Orpheus, Eurydike’yi geri getirmek için Hades’in huzuruna gider ancak yeryüzüne çıkarken arkasına dönüp Eurydike’ye baktığı için onu sonsuza dek kaybeder. Bu olayın ardından Orpheus, kederle çalmaya devam eder ancak her eserinde hüzün ve elem vardır. Orpheus’a tutkun Trakyalı kadınlar, ona saldırıp Orpheus’u parçalar ve başını, lirini Meriç Nehri’ne atarlar. Orpheus’un kesik başı ve lir, son türkülerini söyleyerek Meriç Nehri ile birlikte akıp Enez’de Ege Denizi’ne dökülür. Meriç Nehri, aynı zamanda Osmanlı tarihi açısından da önemlidir. Meriç Nehri, doğal bir sınır olarak da işlev görür.

Ters lale, farklı hikayelerle çevrili, hüznün sembolü olarak kabul edilen bir çiçektir. İşte bazı ters lale hikayeleri: Ferhat ile Şirin: Rivayete göre, Şirin ve Ferhat'ın kavuşamaması, ters lalenin ters bir yapıya bürünmesine ve kırmızı renge dönmesine neden olmuştur. Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin: Müslüman efsanelerine göre, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin'in Kerbela'da şehit olması, ters lalenin boynu bükük ve kırmızı olmasına yol açmıştır. Ağlayan gelin: Ters lale, boynu bükük yapısı nedeniyle ağlayan bir kişiye benzetilir ve ağlayan gelin olarak anılır. Mimar Sinan: Selimiye Camii'nin yapımında, caminin müezzinler mahfilindeki mermer ayağa ters lale motifi işlenmiştir. Hz. İsa: Mitolojik bir hikayeye göre, Hz. İsa'nın çarmıha gerilmesi sonrası ters laleler üzüntüden boyunlarını büküp baş aşağı açmış ve çiçeklerinden gözyaşı gibi damlalar akıtmaya başlamıştır. Ters lale, Türkiye, İran ve Irak gibi birkaç bölgede yetişir ve Osmanlı döneminde de önemli bir yere sahipti.

Ağrı Dağı Efsanesi gerçek bir hikaye değildir; bu, Yaşar Kemal tarafından 1970 yılında kaleme alınmış kurgusal bir romanın adıdır. Roman, halk edebiyatının motiflerinden geniş ölçüde yararlanır ve masal, destan gibi öğelerle harmanlanmış, karakterlerin içsel çatışmaları ile toplumsal değerlerin çatıştığı bir eserdir.

Leyla ile Mecnun'daki Leyla ve Aşk karakterleri, Arap efsanesine dayanan klasik bir aşk hikayesine aittir. Leyla: Necid’de (Hicaz’ın doğusunda çölleriyle meşhur bölge) bulunan Benî Âmir kabilesine mensuptur. Kays (Mecnun’un asıl adı) ile ilkokul yıllarında aşık olmuşlardır. Kocasından uzak durmak için bir hikaye uydurmuş, kocası bir süre sonra ölmüştür. Mecnun'un ona olan aşkını anlayınca evine dönmüş ve bir süre sonra vefat etmiştir. Aşk: Mecnun'un aşkı, onu deli (mecnun) olarak anılmaya sevk etmiştir. Kainat artık Leyla'dan ibaret olduğu için Mecnun, dünyadan soyutlanarak sadece ruhuyla yaşamaya başlamıştır.

Ferhat ile Şirin'in gerçek hikayesi bilinmemektedir, çünkü bu hikaye, farklı kültürlerde ve coğrafyalarda çeşitli versiyonlarla anlatılan bir efsanedir. Hikayenin genel özeti: Ferhat, Amasya Sultanı Mehmene Banu'nun kız kardeşi Şirin'e aşık olur. Mehmene Banu, kardeşini vermek istemez ve Ferhat'a imkansız bir görev verir: Şehre su getirmek. Ferhat, dağı delip suyu şehre getirir, ancak Mehmene Banu, Ferhat'ın Şirin'le evlenmesine izin vermez. Bunun üzerine Ferhat, Şirin'in öldüğü yalanına inanır, kederinden kendini öldürür. Şirin de Ferhat'ın öldüğünü duyunca kendini kayalardan aşağı atar. Hikaye, İran, Azerbaycan, Türkiye ve Orta Asya'da farklı versiyonlarla anlatılmıştır.

Hayır, Şahmeran efsanesi gerçek değildir. Farsça kökenli bir efsane olan Şahmeran, hem Türk kültüründe hem de dünyanın birçok kültüründe uzun yıllar anlatılan kültürel bir hikayedir. Efsane, genellikle ihaneti konu alır ve yarı yılan yarı insan olan Şahmeran'ın yeraltında yılanlarla yaşayan bir canlı olduğu anlatılır.

Troya'nın gerçek hikayesi, mitolojik ve tarihsel unsurların bir karışımını içerir. Mitolojik hikayeye göre: Troya, Zeus tarafından Olympus'tan atılan tanrıça Ate'nin ilk düştüğü yere, Tros'un oğlu İlios tarafından kurulur. Tarihsel olarak: Troya, MÖ 4800'lere kadar uzanan bir geçmişe sahiptir ve 9 kez yeniden kurulmuştur. Ünlü Truva Savaşı, Paris'in, dünyanın en güzel kadını Helen'i kaçırmasıyla başlamış ve Troya'nın yıkılmasına yol açmıştır. Troya, 1998'den beri UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer almakta olup, hem arkeolojik zenginliği hem de mitolojik önemiyle ziyaretçilerini cezbetmektedir.

Canca Kalesi'nin hikayelerinden biri şöyledir: Canca Kalesi komutanı, Gümüş Dağ'da gümüş bir sarayda yaşarmış. Canca Kalesi'nin bir diğer hikayesi ise şöyledir: Erken Orta Çağ'da inşa edilen kalenin, Bizans İmparatoru I. Justinianus'a bağlı ve bölgeye hakim olan Tzanlar tarafından yaptırıldığı düşünülmektedir. Evliya Çelebi'ye göre, İskender'e bağlı Philikos'un bölgede gümüş madenleri bulmasıyla beraber kale onarılmış ve Gümüşhane'nin önemi artmıştır. 1461’de kalenin Osmanlı hakimiyetine geçmesiyle kaleye yeniçeri kethüdası ve askerler yerleşmiştir.

Keloğlan'ın en sevdiği kız, Balkız'dır. Balkız, sarı saçlı, zeki bir kızdır ve Keloğlan'ın aşık olduğu arkadaşıdır.

Haliç'in hikayesi şu şekilde özetlenebilir: Antik Yunan Mitolojisi: Efsaneye göre, Zeus'un İo'ya aşık olması ve Hera'nın kıskançlığı sonucu İo'nun ineğe dönüştürülmesi ve boğazı yüzerek geçmesi, derin vadi sularının dolmasıyla Boğaz'ın oluşmasına ve İo'nun Haliç'e yerleşmesine yol açar. Tarihsel Gelişim: Antik çağlardan beri Altın Boynuz (Hrisokeras) olarak anılmıştır. Çevre Projeleri: 1980'li yıllara kadar endüstriyel atıkların döküldüğü bir yer olan Haliç, 2000'li yıllarda "Haliç Çevre Projesi" ile temizlenmiştir. Haliç, aynı zamanda İstanbul'un fethinin gerçekleştiği yer olarak da tarihi bir öneme sahiptir.

Mavi gülün hikayesi şu şekilde özetlenebilir: Doğada nadirlik ve imkansızlık: Mavi gül, doğada doğal olarak bulunmayan bir çiçektir ve bu nedenle nadirliği, gizemi ve imkansızın mümkün hale gelmesini simgeler. Keşif ve merak: Mavi renk, bilinmeyeni ve keşfedilmemiş olanı temsil eder; mavi gül de keşfedilmeyi bekleyen bir sır olarak kabul edilir. Romantizm ve derin arzular: Mavi gül, romantik ilişkilerde derin arzuları ve yoğun duyguları ifade eder. Manevi yolculuk: Mavi rengin ruhsal derinlikleri temsil etmesi, mavi gülü manevi arayışların ve içsel yolculukların bir sembolü yapar. Mitolojik ve kültürel inançlar: Slav mitolojisinde, mavi gül getirenin dileklerinin gerçekleşeceğine inanılır. Ayrıca, bir hikayeye göre, bir padişah kızının mavi gül istemesi üzerine, aşk, iyilik ve doğa meleklerinin yardımıyla bir gül fidanı mavi güle dönüştürülmüştür. Mavi güller, genellikle genetik mühendislik veya boyama teknikleri ile elde edilir.

Hayır, Hayalet Süvari gerçek bir hikaye değildir. Theodor W. Storm'un "Hayalet Süvari", 180 sayfalık uzun bir öyküdür ve gerçek bir olaya dayanmaz. Tim Burton'ın 1999 yapımı filmi "Hayalet Süvari", Amerikalı yazar Washington Irving'in 19. yüzyılın başlarında yayınlanan "The Legend of Sleepy Hollow" adlı klasik öyküsüne dayanır.

Leprechaun: Origins, dört Amerikalı üniversite arkadaşının İrlanda kırsalında bir kasabaya gitmeleri ve burada yerel halkın her yıl insan kurban etmek zorunda kaldığı bir leprechaun ile karşılaşmalarını konu alan bir korku filmidir. Filmin özeti şu şekildedir: Genç bir çift olan Catherine ve Francois, bir figür tarafından yakalanır ve Francois öldürülür. Sophie, Ben, Jeni ve David adlı dört Amerikalı arkadaş, Sophie'nin isteği üzerine İrlanda kırsalında bir kasabaya gider. Grup, ormanın kenarındaki eski bir kulübeye gider ancak kısa süre sonra İrlanda'nın en ünlü efsanelerinden biriyle karşılaşırlar. Bir monolit sembolü gören Sophie, yerel bir barda tanıştıkları Hamish'ten kasabanın geçmişini öğrenir. Köy, eskiden yakınlardaki bir mağaradan elde edilen altın için bir madencilik merkeziymiş ancak altın bittiğinde nüfus azalmış. Dört arkadaş, mağaraya gitmek için bir kulübeye yerleşir ancak Hamish ve oğlu Sean tarafından kilitlenirler. Jeni, dışarıda bir figür görür ve diğerleri, Hamish ve Sean tarafından kilitlenir. Bir figür, eve girer ve Jeni'nin altın küpesini zorla alır. David'in bacağı canavar tarafından ısırılır ve dört arkadaş kaçmayı başarır. Köy salonunda saklanırken Sophie, leprechaun'un altın için olan tutkusunu ve bir sembolle geri püskürtülebileceğini öğrenir. Hamish, turistlerin her yıl kurban edildiğini ve Sean'ın bu duruma karşı çıktığını söyler. Sean, dört arkadaşın kaçmasına izin verir ancak Hamish, Ian'ı bir tarım aletine saplayarak öldürür. Sophie, Hamish'in kamyonuna biner ancak leprechaun'dan kaçarken kaza yapar. Yürüerek kaçmaya devam eder ve leprechaun onu bulduğunda, Francois'in bıçağıyla onu öldürür.

Harput Kalesi'nin hikayesine dair bazı efsaneler şunlardır: Sütle Karılan Harç Efsanesi. Dehlizlerdeki Kız Efsanesi. Harput Kalesi, MÖ 8. yüzyılda Urartular tarafından inşa edilmiştir.

Adana Taşköprü'nün hikayesine dair iki farklı efsane bulunmaktadır: 1. Kral Kızı Efsanesi: Bir büyücü, Adania Kralı'nın güzeller güzeli kızının bir yılan tarafından öldürüleceğini kehanet eder. Kral, kızını korumak için onu nehrin ortasındaki bir adaya gönderir, ancak yılan adaya ulaşır ve kızı sokar. Kral, kızının anısına nehrin iki yakasını birleştiren Taşköprü'yü yaptırır. 2. Hitit Efsanesi: Hitit Kralı I. Arnuwanda, Adana ile olan savaşını anlatırken, şehrin önünden bir ırmak aktığını ve üzerinde bir köprü bulunduğunu belirtir. Taşköprü, Roma İmparatoru Hadrianus döneminde yaptırılmış olup, Roma İmparatoru I. Justinianus zamanında ciddi şekilde onarılmıştır.

Kral Midas'ın iki ana efsanesi vardır: 1. Eşek Kulakları Efsanesi: - Kral Midas, Apollon ve Pan arasında yapılan bir müzik yarışmasında Pan'ı tercih ettiği için Apollon tarafından cezalandırılır. - Apollon, Midas'ın kulaklarını eşek kulaklarına dönüştürür. - Midas, kulaklarını gizlemek için şapka takar, ancak berberi sırrı bir kuyuya söyler ve bu sır yayılır. 2. Dokunduğu Her Şeyi Altına Çevirme Efsanesi: - Midas, Dionysos'un bir dileğini yerine getirmesi karşılığında, dokunduğu her şeyin altına dönüşmesini ister. - Bu yetenek, Midas'ın yiyecek ve içecek gibi temel ihtiyaçlarını karşılamasını engeller ve bir lanete dönüşür. - Midas, Dionysos'a tekrar başvurarak Paktalos Irmağı'nda yıkanmasını önerir ve bu sayede eski haline döner. Midas, Frigya'nın Polatlı'daki başkenti Gordion'da yaşamış efsanevi bir kraldır.