Frigya

Gordion Antik Kenti'nin önemli olmasının bazı nedenleri: Tarihî ve mitolojik önem: Gordion, tarihte ve mitolojide Kral Midas ile ilişkilendirilir. Yerleşim süresi: Yaklaşık MÖ 2500'den günümüze kadar yerleşim görmüş olması, Gordion'u dünyanın en uzun süre yerleşimin görüldüğü nadir alanlardan biri yapar. Stratejik konum: Doğu ve batı büyük imparatorlukların kesişme noktasında, önemli ticaret yolları üzerinde yer almıştır. Mimari ve kültürel zenginlik: Antik kentte uzmanlık derecesinde marangozluk işleri, dünyanın en eski ahşap binası, taş mozaikler, iyi korunmuş ahşap mobilyalar ve tekstil ürünleri gibi önemli kültürel kalıntılar bulunur. UNESCO Dünya Mirası Listesi: 2023 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir.

Frigleri yok eden topluluk Kimmerlerdir. M.Ö. 714 civarında Urartuları mağlup eden Kimmerler, Doğu Anadolu’ya saldırmış ve Orta Anadolu’da Friglerle karşılaşarak Frig kralı Midas’ı yenmişlerdir.

Hierapolis Antik Kenti, Roma ve Bizans uygarlıklarına aittir. Ancak, kentin kuruluşu Helenistik döneme tarihlenmektedir. Hierapolis, Roma döneminde bir termal sağlık merkezi olarak gelişmiş ve Hristiyanlık açısından da kutsal bir yerleşim yeri olmuştur. 14. yüzyıl depreminden sonra terk edilen kent, günümüzde UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer almakta ve her yıl milyonlarca turist çekmektedir.

Gordion'un önemi şu şekilde özetlenebilir: Tarihî ve arkeolojik değer: Gordion, 4500 yıllık tarihiyle Anadolu'nun en önemli arkeolojik alanlarından biridir. Frig uygarlığının merkezi: Frigya Krallığı'nın başkenti olarak, özellikle Kral Midas döneminde büyük bir gelişme göstermiştir. Mitolojik ve tarihî olaylar: Gordion Düğümü efsanesi gibi mitolojik hikayelerle ve Büyük İskender'in Gordion'u fethi gibi tarihî olaylarla anılır. UNESCO Dünya Mirası: 2023 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir. Tümülüsler: Çevresinde 85'e yakın tümülüs bulunur; bu tümülüsler, önemli kişilere ait mezarlardır.

Kibele'nin hikayelerinden bazıları şunlardır: Doğumu. Attis ile ilişkisi. Amazonların ortaya çıkışı. Kibele'nin hikayesi, farklı mitolojik anlatılarda da yer alır ve bu hikayeler, Anadolu'dan Roma'ya kadar geniş bir inanç zincirinin parçası olarak çeşitli medeniyetler arasında yayılmıştır.

Midas Anıtı'nın hikayesine dair bazı bilgiler şunlardır: Keşfi. Adı. Tarihi. Mimari özellikleri. Efsaneler. Ayrıca, Midas Anıtı'nın Ana Tanrıça Matar'a adanmış büyük bir açık hava kült kompleksinin parçası olduğu düşünülmektedir.

Midas Anıtı'nın kim tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Anıt, MÖ 600'lerde Antik Frigya döneminde inşa edilmiştir. Midas Anıtı, Eskişehir'in Han ilçesindeki Yazılıkaya Mahallesi'nde yer almaktadır ve diğer adıyla Yazılı Kaya olarak da bilinir.

Gordion Antik Kenti, Trak yerleşimciler tarafından MÖ 12. yüzyılda kurulmuştur. Kentin adının kökeni, Frigce'de "şehir" anlamına gelen "Gordum" kelimesinden gelmektedir. Gordion, özellikle Kral Midas’ın hüküm sürdüğü dönemde büyük bir gelişme göstermiştir. Gordion’un kurucusu olarak ise çiftçi kökenli Kral Gordios kabul edilir.

Midas Anıtı'nın önemli olmasının bazı nedenleri: Kültürel miras: Frig toplumu hakkında bilgi sunar ve Frigya medeniyetinin önemli bir sembolüdür. Tarihi değer: M.Ö. 8. yüzyıla kadar uzanan bir tarihe sahiptir. Turistik değer: Türkiye'nin tarihi turizm değerlerini artırır. Efsanelerle özdeşleşme: Kral Midas ile özdeşleşen anıt, birçok efsaneye konu olmuştur. Mimari özellik: Frig kaya fasadlarının en görkemli örneğidir. Kült merkezi: Ana Tanrıça Matar'a adanmış büyük bir açık hava kült kompleksi olarak kabul edilir.

Gordion'un hikayesinin temelinde, adını aldığı Kral Gordios ve Kral Midas yer alır. Kral Gordios: Gordios, çiftçi kökenlidir ve bir kehanet sonucu kral seçilmiştir. Tarlasını sürerken üzerine konan kartal, onun ileride büyük bir kral olacağının işareti olarak yorumlanmıştır. Kral seçildikten sonra, arabasını bir armağan olarak bir tapınağa sunmuş ve bu arabaya kuvvetli bir düğüm atmıştır. Kral Midas: Gordios'un oğludur. Dokunduğu her şeyi altına çevirme yeteneğine sahip olmasıyla bilinir. Gordion, özellikle Kral Midas’ın hüküm sürdüğü dönemde büyük bir gelişme göstermiştir. Gordion Düğümü, Büyük İskender'in efsanesiyle de ilişkilidir. Gordion'un tarihi, MÖ 1100 ila 900 yılları arasına, Erken Demir Çağı'na kadar uzanır.

Midas Anıtı'nda üç yazı bulunmasının sebebi, anıtın farklı bölümlerinde yer alan üç ayrı yazıtın olmasıdır. Bu yazıtlar: Birinci yazıt. İkinci yazıt. Üçüncü yazıt. Yazıtların tam olarak neyi anlattığı henüz bilinmemektedir.

Frigya'da bulunan bazı heykeller şunlardır: Kybele Başı: M.Ö. 6. yüzyıla ait, kumtaşından yapılmış bir heykeldir. Aresyastis Anıtı: Ana kaya üzerine oyulmuş, üzerinde eski Frigce yazıtlar bulunan bir anıttır. Midas Heykeli: Gordion'daki Midas Tümülüsü'nde, Midas'ın tahtında otururken tasvir edilen büyük boyutlu bir taş heykeldir. Boğazköy Kybele Heykeli: Frigya heykel sanatının en güzel örneklerinden biri olup, tanrıçanın iki yanına müzik aleti çalan iki erkek figürü yerleştirilmiştir. Ayrıca, Frigler tanrıça Kybele'yi heykel ve kabartmalarına sıkça konu etmişlerdir.

Afyonkarahisar'da bulunan bazı Frig eserleri şunlardır: Göynüş Vadisi'ndeki kaya anıtları: Aslantaş, Yılantaş, Maltaş ve Kumcaboğaz. Diğer önemli anıtlar: Aslankaya Anıtı, Memeç Kaya Kilisesi. Kaya mezar odaları: Avdalaz Kalesi gibi Roma ve Bizans dönemlerine ait aile ve tek kişilik kaya mezar odaları. Peri bacaları: Bayramaliler Köyü civarında. Afyonkarahisar'daki Frig eserlerini görmek için İhsaniye ilçesi, Ayazini köyü, Göynüş Vadisi ve Emre Gölü çevresi ziyaret edilebilir.

Yazılıkaya'nın bazı özellikleri: Konumu: Çorum iline bağlı Boğazköy'de, Hattuşaş (Boğazköy) antik yerleşkesinin 2 km kuzeydoğusunda yer alır. Yapısı: Doğal kayalar arasına yapılmış bir Hitit açık hava tapınağıdır. Kullanım Amacı: İlkbaharda yapılan yeni yıl kutlamaları için kullanıldığı düşünülmektedir. Kabartmalar: A Odası'nda tanrılar, B Odası'nda ise tanrıçalar kabartmayla işlenmiştir. Tarihçe: Tapınak, MÖ 16. yüzyıldan beri kullanılmış olup, MÖ 13. yüzyılda tanrı ve kral kabartmalarının eklenmesiyle son şeklini almıştır.

En eski tümülüsü kimin yaptığı kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, tümülüs yapma geleneğinin bilinen ilk örnekleri Avrasya steplerinde, MÖ 4. binyılın başlarına aittir. Frigler, Anadolu'da daha çok toprak yığma ile yapılan tümülüsleri tercih etmişlerdir. Lidyalılar da tümülüs yapımında önemli bir rol oynamıştır. Tümülüsler, genellikle krallar, aileleri ve soylular için yapılmıştır.

Midas ve Gordios'un önemli olmasının bazı nedenleri: Midas: Kral Midas, Frigya'nın başkenti Gordion'u yönetmiş, zenginliği ve "dokunduğu her şeyi altına çevirme" yeteneğiyle tanınmış efsanevi bir hükümdardır. Bu yeteneğin bir lanet olduğunu fark ettiğinde, Dionysos'a yalvararak bu yeteneği geri almış ve Paktalos Irmağı'nda yıkanarak lanetinden kurtulmuştur. Midas'ın adı, çözülmesi imkansız görülen ve Büyük İskender tarafından kılıcıyla kesilen Gordion Düğümü efsanesiyle de anılır. Gordios: Gordios, çiftçi kökenli olup bir kehanet sonucu kral seçilmiş ve Gordion'u kurmuştur. Gordion, adını efsanevi Frig Kralı Gordios'tan alır. Gordios'un, Zeus'a adadığı ve üzerine karmaşık bir düğümle bağladığı arabası, Gordion Düğümü efsanesinin bir parçası haline gelmiştir.

Friglerin tarım ve hayvancılıkla uğraştığını gösteren resimler bulunmaktadır. Bu resimlere örnek olarak, Midas Tümülüsü'nde yer alan taş heykeller ve kabartmalar gösterilebilir. Friglerin tarım ve hayvancılıkla uğraştığını gösteren diğer görseller için Frig Vadisi'ndeki kaya anıtları ve mezar taşları da incelenebilir. Bu tür görsellere ulaşmak için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: mitoloji.org.tr; tr.wikipedia.org; academia.edu.

Dorylaion Antik Kenti, Frigya (Phrygia) uygarlığına aittir. Kent, MÖ 12. yüzyıldan itibaren Phrygler tarafından yerleşim görmüştür. Dorylaion, aynı zamanda Roma, Bizans, Osmanlı, Pers ve Makedon İmparatorluğu gibi çeşitli uygarlıkların da hâkimiyetinde bulunmuştur.

Frigya'nın en önemli sembolü, Frig başlığıdır. Yumuşak, kırmızı renkli, tepesi öne kıvrımlı, koni biçiminde olan bu başlık, Antik Çağ'da bağımsızlık ve özgürlük savaşımının simgesi olarak kullanılmıştır. Frig başlığı, farklı kültürlerde "tiara", "pileus", "bonnet rouge" ve "bonnet phrygian" gibi isimlerle de anılmaktadır. Ayrıca, Ana Tanrıça Matar Kubileya'nın kültü de Frigya'nın önemli sembollerinden biridir.

Kral Midas, adını dokunduğu her şeyi altına dönüştürebilme yeteneğinden dolayı almıştır. Ancak, bu yetenek bir lanete dönüşmüştür çünkü Midas, dokunduğu her şeyi altına dönüştürdüğü için yemek yiyemez hale gelmiştir. Midas'ın adını alma hikayesiyle ilgili bir diğer efsane ise eşek kulaklarına sahip olmasıdır.