EdebiSanatlar

Orhan Veli Kanık'ın "Sevdaya mı Tutuldum?" şiirinde teşbih (benzetme) edebi sanatı bulunmaktadır.

İncitme şiirinde tariz (iğneleme) edebi sanatı bulunmaktadır.

Türk Dili ve Edebiyatı dersinde edebi sanatlar kapsamında üç ana kazanım bulunmaktadır: 1. Sözle İlgili Sanatlar: Cinas, aliterasyon, seci gibi sözcük yapısına, söylenme ve yazılma şekline göre yapılan edebi sanatlar. 2. Anlamla İlgili Sanatlar: Tenasüp, tevriye, hüsn-i talil gibi birbiriyle anlam ilişkisi bulunan sözcüklerle yapılan edebi sanatlar. 3. Mecazlarla İlgili Söz Sanatları: Cinas, mübalağa gibi mecazi ifadeler içeren edebi sanatlar.

Davet şiirinde Nazım Hikmet tarafından kullanılan bazı edebi sanatlar şunlardır: 1. Teşbih (Benzetme): "Bir kısrak başı gibi uzanan memleket" ve "ipek halıya benzeyen toprak" gibi ifadelerle benzetme yapılmıştır. 2. İstiare: "Bu cennet, bu cehennem" ifadelerinde cennet ve cehennem kavramları gerçek anlamlarından uzaklaştırılarak kullanılmıştır. 3. Tekrar: "Bu davet bizim" ifadesinin tekrarlanması, şiire ahenk ve tema birliği katmaktadır.

Mehmet Akif Ersoy'un "Yeis" adlı şiirinde istifham (soru sorma) edebi sanatı bulunmaktadır.

İktibas, bir şairin dizesinin, ayetin ya da hadisin düşüncelerin pekiştirme amacıyla şiirin içinde kullanılmasıdır ve anlamaya dayalı söz sanatları arasında yer alır. İktibas, tam ve yarım olmak üzere iki şekilde olabilir: Tam iktibas, ayet ya da hadisin tamamının kullanılmasıdır. Yarım iktibas, ayet ya da hadisin bir kısmının kullanılmasıdır.

"Forsa" hikayesinde aşağıdaki edebi sanatlar bulunmaktadır: 1. İlahi Bakış Açısı: Hikayede anlatıcı, olayları ve karakterlerin iç dünyalarını bilen bir varlıktır. 2. Betimleme: Hikayede mekan ve karakterlerin detaylı tasvirleri yapılmıştır. 3. Benzetme: Anlatım sırasında benzetmeler kullanılmıştır. 4. Diyalog: Hikayede karakterlerin konuşmaları yer almaktadır. 5. Dil ve Anlatım: Açık, anlaşılır ve sade bir dil kullanılmıştır.

Mehmet Akif Ersoy'un "Küfe" şiirinde başvurduğu edebi sanatlar şunlardır: 1. Tezat: Şiirde zıt anlamlı ifadeler kullanılarak tezat sanatı yapılmıştır. 2. Kapalı İstiare: Bazı ifadelerin mecazi anlamda kullanılması kapalı istiare olarak adlandırılmıştır. 3. Telmih: Geçmişteki olaylara veya kişilere dolaylı olarak gönderme yapma sanatı kullanılmıştır. Ayrıca, şiirde halk söyleyişi ve nazım nesre yaklaştırılmış bir dil kullanımı da dikkat çekmektedir.

Fars edebiyatında kullanılan bazı edebi sanatlar şunlardır: 1. Teşbih (Benzetme): İki kavram arasında benzerlik ilişkisi kurarak anlamı güçlendirmek amacıyla kullanılır. 2. İstiare (Eğretileme): Sadece benzeyen veya kendisine benzetilen unsurun kullanıldığı benzetme sanatıdır. 3. Mecaz (Değişmece): Bir kelimenin gerçek anlamı dışında, çağrışım veya benzetme yoluyla farklı bir anlamda kullanılmasıdır. 4. Kinaye (Değinmece): Bir şeyin dolaylı olarak ifade edilmesi sanatıdır. 5. Tariz (Tersini Söyleme): Bir kişinin veya durumun eleştirilmesi amacıyla, söylenen sözün tam tersini kastetme sanatıdır. 6. Teşhis (Kişileştirme): İnsan dışındaki varlık ve kavramlara insana ait duyuş ve davranış özellikleri yükleme sanatıdır. 7. İntak (Konuşturma): İnsan dışındaki varlıkları konuşturarak onların duygu ve düşüncelerini ifade etme sanatıdır. 8. Hüsn-i Talil (Güzel Sebebe Bağlama): Bir olayın gerçek nedenini bırakıp, hayali ve estetik bir sebebe bağlama sanatıdır. 9. Mübalağa (Abartma): Bir durumu veya olayı olduğundan çok büyük ya da küçük göstererek anlatımı güçlendirme sanatıdır.

Namık Kemal'in "Hürriyet Kasidesi"nde çeşitli edebi sanatlar bulunmaktadır: 1. "Taç beyit" olarak adlandırılan ve kasidenin en güzel beyti, hürriyetin sihirli bir kavram olduğunu ifade eden beyitte nida sanatı kullanılmıştır. 2. "Tenasüp sanatı" sıdk, selamet ve izzet, ikbal kelimeleri arasında anlam ilgisi kurarak yapılmıştır. 3. "Kapalı istiare" hürriyeti güzel yüzlü bir insan olarak tasvir ederken kullanılmıştır. 4. "Tezat sanatı" evc-i rif'at "doruk, en yüksek nokta" ve yerde kalmış ifadeleri arasında yer almaktadır. 5. "İrsalimesel sanatı" "Yere düşmekle cevher, sâkıt olmaz kadr-ü kıymetten" beytinde "cevher" kelimesi ile simgelenmiş Türk milletinin şanlı geçmişini ifade ederken kullanılmıştır.

Yahya Kemal Beyatlı'nın "Akıncılar" şiirinde birçok edebi sanat bulunmaktadır: Mecazlar ve semboller. Tekrarlar ve vurgular. Epik üslup. Formel sayılar. Ayrıca, şiirde aruz ölçüsü kullanılmış ve hece ölçüsüyle oluşturulmuş izlenimi veren bir ustalık sergilenmiştir.

Sone-53'te William Shakespeare tarafından kullanılan edebi sanatlar şunlardır: 1. Metafor: Şiirde "gölge" metaforu, genç adamın varlığının özünü ve güzelliğini tanımlamak için kullanılır. 2. Neoplatonizm: Şiir, sevilen kişinin güzelliğin kaynağı olduğu ve diğer tüm güzel şeylerin ondan türediği Neoplatonik teoriye dayanır. 3. Klasik İmalar: Adonis ve Helen gibi klasik figürlere yapılan göndermeler, genç adamın ideal güzelliğini vurgulamak için kullanılır.

Beyaz Gemi romanında çeşitli edebi sanatlar kullanılmıştır: 1. Halk Edebiyatı Motifleri: Romanda masallar, halk hikâyeleri ve efsaneler gibi halk edebiyatı unsurları yer almaktadır. 2. Sembolizm: Beyaz gemi, umut, hayal kırıklığı ve arayışın sembolü olarak kullanılmıştır. 3. Doğa Betimlemeleri: Issık Göl'ün güzelliği ve doğanın diğer unsurları şiirsel bir dille betimlenmiştir. 4. Karşıtlıklar: İyi-kötü, doğru-yanlış gibi zıtlıklar karakterler üzerinden işlenmiştir.

"Gün Olur" şiirinde aşağıdaki edebi sanatlar bulunmaktadır: 1. Kişileştirme: "Hele martılar, hele martılar, Her bir tüylerinde ayrı telaş!" dizesinde martılar telaşlı insanlar gibi anlatılmıştır. 2. Benzetme: "Gün olur, deli gibi..." ifadesinde gün, deli gibi davranan bir insana benzetilmiştir. Ayrıca, şiirde ses olayları ve ahenk unsurları da yer almaktadır.

Mecaza dayalı edebi sanatlar şunlardır: 1. Mecaz (Değişmece): Bir kelimenin gerçek anlamından saparak başka bir anlamda kullanılmasıdır. 2. Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması): Bir kelimenin, gerçek anlamından saparak ilişkili olduğu bir başka anlamda kullanılmasıdır. 3. Teşbih (Benzetme): Bir şeyi başka bir şeye benzetmektir. 4. İstiare (Eğretileme): Bir kelimenin yalnızca bir öğesinin gerçek anlamıyla değil, diğer öğesi gizli bir şekilde kullanılarak yapılan benzetmedir. 5. Teşhis (Kişileştirme): Cansız varlıklara ya da soyut kavramlara insana ait özellikler verme sanatıdır. 6. İntak (Konuşturma): Cansız varlıkları, hayvanları ya da soyut kavramları konuşturma sanatıdır. 7. Kinaye (Değinmece): Bir kelimenin ya da ifadenin dolaylı anlamlarla anlatılmasıdır.

Sezai Karakoç'un "Anneler ve Çocuklar" şiirinde mecaz-ı mürsel, betimleme ve benzetme gibi edebi sanatlar kullanılmıştır. Mecaz-ı mürsel: Şiirde "bahçe" kelimesi, hayat olarak kullanılmıştır. Betimleme: Çocuğun "elinde siyah bir çubuk" ve "ağzında küçük bir leke" ile "bahçenin en yalnız köşesinde" durması, çocuğun matemli ve üzgün olduğunu betimler. Benzetme: Çocuğun ölümünden sonra annenin, "güneş" gibi sevgisi tarif edilmez bir varlığın aydınlığında, simsiyah bir dünyaya hapsolması benzetmesi yapılmıştır. Ayrıca şiir, "zorun kolay anlatımı" olarak tanımlanan bir edebi sanatı da örneklendirir.

"Uzun İnce Bir Yoldayım" şiirinde çeşitli edebi sanatlar bulunmaktadır: 1. Benzetme (Teşbih): Şiirde hayat yola, yaşam da yolculuğa benzetilmiştir. 2. Tezat (Zıtlık): "Gâh ağlaya gâhî güle" dizesinde gülmek ve ağlamak bir arada kullanılarak tezat sanatı yapılmıştır. 3. Tekrir (Tekrar): "Gidiyorum gündüz gece" dizesinin tekrarıyla tekrir sanatı oluşturulmuştur. 4. İstiare: Dünyayı iki kapılı bir han olarak düşünmek, istiare sanatına örnektir.

"Eleğimsağma" hikayesinde aşağıdaki edebi sanatlar bulunmaktadır: 1. Tenasüp: Anlam olarak birbirine uygun ve ilişkili sözcüklerin bir arada kullanılması. 2. Hüsn-i Talil: Herhangi bir olayın normal seyrindeyken ona güzel bir neden bulmak. 3. Tezat: Zıt olma anlamına gelen, birbiriyle karşı anlama gelen kelimelerin kullanılması. 4. Aliterasyon: Ses ve hece yinelemesi. 5. Cinas: Yazılışları aynı, anlamları farklı kelimelerin bir arada kullanılması.

"Yaşamak" şiirinde iki edebi sanat bulunmaktadır: 1. Teşbih (Benzetme): "Bir sincap gibi" ifadesi ile yaşam, sincapın hayatına benzetilmiştir. 2. Tekrir (Tekrar): Dize başlarında tekrarlanan "yani" ve "hem de" sözcükleri ile ahenk sağlanmıştır.

Didem Madak'ın "Ah'lar Ağacı" şiirinde kullanılan bazı edebi sanatlar: İroni ve sarkastik dil: Şair, acı olayları hafifleten bir mizah anlayışıyla, kendiyle ve olaylarla alay eder. Kelime oyunu: "Ah" ve "ahlat" kelimeleri arasında bir benzerlik kurulmuş, bu da dilsel bir meydan okuma olarak değerlendirilebilir. Telmih: Şiirde, ayetlere ve mitolojik figürlere göndermeler yapılmıştır. Metafor: Ahlat ağacı, kaderi veya evreni sembolize eder. Gündelik dil kullanımı: Şiirde, günlük dildeki kelimeler ve kavramlar yer alır.