EdebiSanatlar

Şiirde anlam, doğrudan bilgi verme şeklinde değil, şairin sezdirdikleri, çağrıştırdıkları, hissettirdikleri ile verilir. Şiirdeki anlamın bazı özellikleri: Çok anlamlılık. Gerçekliğin dönüşümü. Çağrışım. Sanatsal işlev. Şiirde anlam, her şeyden önce sadece söz konusu şiirin kendisindedir ve kendisine aittir.

Faruk Nafiz Çamlıbel'in "Gönülden Gönüle" şiirinde hangi edebi sanatların olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, şairin şiirlerinde kullandığı bazı edebi sanatlar şunlardır: Telmih: Halk masallarından, destanlardan ve efsanelerden alınan unsurlar şiirde kullanılır. Deyim: Şiirlerde halk dilinin ifadesi için deyimler yer alır. Nazım şekli: Hece ve aruz vezinleri bir arada kullanılmıştır. Halk edebiyatı nazım şekilleri: Koşma, mani ve türkü gibi şekiller kullanılmıştır.

Mezar taşı şiirlerinde hangi edebi sanatın olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, mezar taşı kitabelerinin edebi bir değere sahip olduğu bilinmektedir. Ayrıca, Doç. Dr. Mehmet Samsakçı'nın "Ölüme Açılan Estetik Kapı Türk Mezar Taşı Edebiyatı" adlı kitabında, mezar taşı kitabelerindeki edebi metinler ve bu metinlerdeki dönemsel değişimler ele alınmaktadır. Örnek mezar taşı şiirleri için dogankaya.com sitesindeki "Mezar Taşı Şiirleri" dosyası incelenebilir.

Aşık Veysel'in "Sevgisi İçimde" şiirinde hangi edebi sanatın olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, Aşık Veysel'in şiirlerinde sıkça kullanılan bazı edebi sanatlar şunlardır: Tezat (Karşıtlık). Teşhis (Kişileştirme). Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması). Kinaye. İntak (Konuşturma).

Ahmet Haşim'in "O Belde" şiirinde birçok edebi sanat bulunmaktadır: Mecaz-ı mürsel. Kapalı istiare. Telmih. Tezat. İsim ve sıfat tamlamaları. Fiiller. Ayrıca, şiirde serbest müstezad nazım şekli kullanılmıştır.

Sezai Karakoç'un "Leyla ile Mecnun" eserinde hangi edebi sanatların olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, Sezai Karakoç'un şiirlerinde imgeler, serbest ölçü, lirik, anlatımcı ve destansı anlatımlar gibi unsurlar bulunduğu bilinmektedir. Ayrıca, Sezai Karakoç'un "Leyla ile Mecnun" adlı uzun şiiri, medeniyet tasavvurunun anahtarı olan "diriliş" imajı etrafında ele alınmalıdır. Edebi sanatlar ve özellikler hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: researchgate.net; dergipark.org.tr.

Ahmet Haşim'in "Merdiven" şiirinin tahlili şu şekilde yapılabilir: Tema: Şiirin teması "ölüm, hayat ve insanın kendini sorgulaması"dır. Semboller: Şiirde "merdiven", "güneş rengi yaprak", "yüzün perde perde soluşu", "kızıl havalar", "alev gibi dallar", "kanlı bülbüller" gibi semboller kullanılmıştır. Edebi Akımlar: Şiir, empresyonizm (izlenimcilik) akımının özelliklerini taşır. Ahenk Unsurları: Şiir, aruz ölçüsüyle yazılmıştır ve "r" sesi aliterasyonu ile müzikal bir yapı oluşturulmuştur. Söz Sanatları: Açık istiare, tecahülüarif, tenasüp ve teşbih gibi söz sanatları kullanılmıştır. Yorum: Şiirde anlam açık bir şekilde verilmemiş, gizli bir dil ve ahenk üzerinden ruh hali aktarılmıştır.

Cenap Şahabettin'in "Temâşâ-yı Hazân" şiirinde kullanılan bazı edebi sanatlar: Tezat (Contrast). Benzetme (Simile). Kişileştirme (Personification). Sembolizm. Ayrıca, şiirde ahenk, müzikalite ve ritmin şiirsel gücü de önemli bir yer tutar.

Ayna şiirinde kullanılan bazı edebi sanatlar: Metafor. Kişileştirme. Paralellik ve tekerleme. Ayrıca, Asaf Hâlet Çelebi'nin "Ayna" şiirinde kafiye yapısı dikkat çeker. Edebi sanatların kullanımı, şiirin temasına ve şairin üslubuna göre değişiklik gösterebilir.

Zeki Ömer Defne'nin "Selam Olsun" şiirinde hangi edebi sanatın olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, Defne'nin şiirlerinde sıkça kullanılan bazı edebi sanatlar şunlardır: Halk şiiri gelenekleri ve motifleri. Hece ve aruz vezni. Günlük hayat ve eşyalara gönderme. Yurt güzellemeleri.

İstiklal Marşı'nda birçok edebi sanat bulunmaktadır: Benzetme (Teşbih): "Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım". Kişileştirme (Teşhis): "Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma sakın". Ad Aktarması (Mecaz-ı Mürsel): "Hilal, çatma, gül, şiddet, celâl" sözcükleri arasında. Abartma (Mübalağa): "Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım". Telmih: "Medeniyet" kelimesi, Tanrı'nın insanlara vaat ettiği günlerin yaklaşmasını ifade eder. Tenasüp: "Hilal, izmihlal, hürriyet, istiklal, millet" sözcükleri arasında. Tevriye: "Hak" kelimesinin "adalet" ve "Tanrı" anlamlarında kullanılması. Aliterasyon: "Canı, cananı, bütün varımı alsın da Hüda". Tekrir: "Yaşadım, yaşarım" veya "Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklal" dizelerinde. Bu sanatlar, marşın her kıtasında çeşitli şekillerde kullanılmıştır.

Erdem Bayazıt'ın "Sebep Ey" şiirinde kullanılan bazı edebi sanatlar: Teşbih (Benzetme). Telmih (Edebi Gönderme). Tenakuz (Çelişki). Tecahül (Bilmezlikten Gelme). Ayrıca, şiirde ses öğeleri ve mecazlı, çok katmanlı sözcükler de önemli bir yer tutar. Şiirin tamamı, mistik ve metafizik yönelimler içeren bir atmosfere sahiptir. Örnek bir dize: > Sesi damarla çizer Mutlak sözü damarda kanla çizer.

Faruk Nafiz Çamlıbel'in "Allahaısmarladık" şiirinde kullanılan bazı edebi sanatlar şunlardır: Benzetme: "Yavrusunun yoluna dalan bir dul bakışı / Andırıyor ışıksız evinde pencereler" dizelerinde olduğu gibi. Kişileştirme: "Çağlayansız yamaçlar, suyu dinmiş dereler" dizesinde olduğu gibi. Abartma: "Bin fersahtan duyarım kimle gülüştüğünü" dizesinde olduğu gibi. Tekrar: "Elimi beş yerinden dağladı beş parmağın" dizesinde olduğu gibi. Ayrıca, şiirde sade ve akıcı bir dil kullanımı da dikkat çeker.

Abdurrahim Karakoç'un şiirlerinde birçok edebî sanat bulunmaktadır. Bunlardan bazıları: Mecaz: "Yağmur yorgan oldu, döşek kar bana" gibi ifadelerle sıkça kullanılmıştır. İstifham: Soru cümleleri ile merak uyandırılmıştır. Teşhis: İnsan dışı varlıklara insan özelliği atfedilmiştir. Tecahül-i Arif: Bilerek bilmezlikten gelme sanatı kullanılmıştır. Nida: "Eyvah" gibi ünlemlerle hitap edilmiştir. Kat': Bir kelimenin veya ifadenin yarım bırakılması sanatı kullanılmıştır. Tenasüp: Farklı anlamdaki kelimelerin bir arada kullanılması sanatı yer almıştır. Ta’riz: İğneleme ve alay sanatı kullanılmıştır. Ayrıca, şiirlerinde aliterasyon (aynı sesin veya hecenin tekrarlanması) ve asonanslar (aynı ünlü seslerin tekrarı) ile ahenk sağlanmıştır.

İstiklal Marşı'nın 6. kıtasında birçok edebi sanat bulunmaktadır: Ad aktarması (mecaz-ı mürsel): "kefensiz yatanlar" ifadesi şehitlere benzetilmiştir. Abartma (mübalağa): "şüheda fışkıracak" sözünde olması imkânsız bir olay anlatılmıştır. Benzetme (teşbih): "mabedimin göğsü" tamlamasında mabet insana benzetilmiştir. Tenasüp: "toprak, vatan, şehit, cennet" sözcükleri arasında anlam yakınlığı bulunmaktadır. Aliterasyon: "canı, cananı" gibi sözcüklerde "a" sesi tekrar edilmiştir. Telmih: Türk ulusuna soru sorulmuştur. Ayrıca, "tekrir" (tekrar) sanatı da "Hakkıdır..." sözcüklerinin tekrar edilmesiyle kullanılmıştır.

Orhan Veli Kanık'ın "Bedava" şiirinde ironi ve parodi teknikleri kullanılmıştır. Şiirde ayrıca, doğal kaynaklara ve temel yaşam haklarına dair gözlemler yapılarak toplumda metalaşan değerlere karşı bir eleştiri getirilmiştir. Edebi sanatlar açısından detaylı bir analiz için şiirin incelenmesi önerilir.

Şiirde düşünceler, genellikle duygu, hayal, sembol ve söz sanatları kullanılarak, sıradanlıktan uzak ve çarpıcı bir söyleyişle anlatılır. Şiirde düşüncenin anlatılmasında şu unsurlar önemlidir: Ritim ve kafiye: Ahenk ve akış sağlar. İmge: Gerçekte var olmayan veya soyut kavramlar, gerçek varlıklar gibi anlatılır. Söz sanatları: Benzetme, mecaz ve kişileştirme gibi sanatlardan yararlanılır. Az sözcükle çok şey anlatma: Anlam yükü fazla olan sözcükler kullanılır. Örnek olarak, "Seni düşünürken / Bir çakıl taşı ısınır içimde / Bir kuş gelir yüreğimin ucuna konar / Bir gelincik açılır ansızın / Bir gelincik sinsi sinsi kanar" dizeleri verilebilir.

Namık Kemal'in "Murabba" şiirinde teşbih, istiare ve mecaz-ı mürsel gibi edebi sanatlar bulunmaktadır.

“Gün Eksilmesin Penceremden” şiirinde teşhis ve intak edebi sanatları bulunmaktadır. Ayrıca, şiirde imgesel söyleyiş ve halk diline yerleşmiş yabancı kökenli sözcükler de kullanılmıştır.

Makber şiirinde çeşitli edebi sanatlar bulunmaktadır: 1. Tenasüp: Şiirde geçen "makber, türbe, mabet, küre, fezâ-yı bî-intihâ" kelimeleri arasında tenasüp sanatı vardır. 2. Tecâhül-i Ârif: Şair, bildiği şeyleri bilmezlikten gelerek tecâhül-i ârif sanatını kullanmıştır. 3. Teşbih (Benzetme): Şiirde, duygusal durumu daha iyi canlandırmak için benzetmeler yapılmıştır. 4. İstifham (Soru Sorma): Şiirde sıkça soru sorma sanatı (istifham) kullanılmıştır.