DeğerlerEğitimi

Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'nde yer alan, kişiyi erdemlere ulaştıran ve eylemleri aracılığıyla gözlemlenebilen değerler bütünüdür. Çatı değerler olarak adalet, sorumluluk ve saygı kabul edilmiştir. Değerler, insan, aile ve sosyal çevre, fiziksel çevre gibi alanlara göre kategorize edilmiştir. Değerler, eğitim programlarının diğer ögelerinden, becerilerden ve alan içeriğinden bağımsız olarak değil, programa kaynaşık bir şekilde işlenir.

Eğitimde ahlak ve etik, bireylerin sadece bilgi ve beceri kazanmalarını değil, aynı zamanda doğru, dürüst, hoşgörülü ve adaletli gibi erdemlere sahip olmalarını da hedefler. Ahlak, bir insanın iyi veya kötü olarak vasıflandırılmasına yol açan manevi nitelikleri ve bunların etkisiyle ortaya konan iradeli davranışlar bütünüdür. Eğitimde ahlak ve etik, bireylerin yaratılışlarına uygun, hem maddi hem de manevi ihtiyaçlara cevap verecek şekilde planlanmalıdır.

2025 EKYS sınavında değerler eğitimi konusundan 8 soru sorulacaktır.

Karakter ve değer eğitiminde kullanılan bazı yaklaşımlar şunlardır: Değer Telkini (Doğrudan Öğretim). Değerleri Belirginleştirme (Değerleri Keşfetme). Değer Analizi. Davranış Değiştirme. Adil Topluluk Okulları. Karakter Eğitimi. Ayrıca, bilişsel gelişim temelli ve ilgi/özen temelli yaklaşımlar da karakter ve değer eğitiminde kullanılan yaklaşımlar arasında yer alır.

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'nde yer alan bazı değerler: Çatı değerler: Saygı, sorumluluk, adalet. İnsan alanında yer alan değerler: Tasarruf, sabır, mahremiyet, mütevazılık, sağlıklı yaşam, çalışkanlık. Aile ve toplum alanında yer alan değerler: Sevgi, dostluk, özgürlük, dürüstlük, vatanseverlik, yardımseverlik, aile bütünlüğü. Çevre alanında yer alan değerler: Duyarlılık, estetik, merhamet, temizlik. Modelde değerler, "huzurlu insan", "huzurlu aile ve toplum" ve "yaşanabilir çevre" olmak üzere üç ana boyutta sınıflandırılmıştır.

Değerler eğitimi kapsamında iyilik çizimi yapmak için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: İyilik Kavanozu veya Kitabı: İyilik kavramını somutlaştırmak için kavanoz veya kitap gibi bir sembol kullanılabilir. Sembolik Çizimler: İyilik ve kötülük kavramlarını bütünsel bir bakış açısıyla ele alarak, iyilik için güneşli ve huzurlu, kötülük için ise yağmurlu ve karanlık bir hava gibi semboller kullanılabilir. Bireysel ve Doğasal Semboller: Kalp gibi bireysel semboller veya doğa unsurları (güneş, yağmur, gökyüzü) kullanılarak iyilik çizimleri yapılabilir. Örnek etkinlikler için Pinterest'te "iyilik değeri" araması yapılabilir.

Tavşan ve Kaplumbağa masalının ana fikri, hızın yanı sıra sabır ve azmin de başarıya ulaşmada ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktır. Masalda, tavşanın hızlı olmasına rağmen, kaplumbağanın istikrar ve azim sayesinde yarışı kazandığı anlatılır. Masal, çocuklara ve yetişkinlere, hedeflerine ulaşmak için sabırlı ve kararlı olmaları gerektiğini öğütler.

Küçük Kurbağa'nın hikayesi farklı bağlamlarda ele alınabilir: Yürek burkan hikaye: "Küçük Kurbağa, küçük Kurbağa, kulağın/kuyruğun/yelkenin/gözlerin nerede?" şarkısının baş kahramanının hikayesi olarak ele alınabilir. Yarışan kurbağa hikayesi: Bir köyde her sene yapılan kurbağa yarışında, herkesin dalga geçtiği cılız bir kurbağanın, kulakları sağır olduğu için yarışı kazanması hikayesi de Küçük Kurbağa'nın hikayeleri arasında yer alır. Macera hikayesi: "Küçük Kurbağanın Can Sıkıntısı" masalında, çevresindeki dünyanın sıkıcı gelmeye başladığı bir anda, bir yıldızla anlaşma yaparak masalları toplamak ve büyülü bir maceraya çıkmak için yola çıkması anlatılır. Orman macerası: "Küçük Kurbağanın Orman Macerası" masalında, Rıfkı adlı kurbağanın, sınırlı hareket kabiliyetine rağmen merakı sayesinde yeni keşifler yapması ve kendine olan inancını güçlendirmesi anlatılır.

Çocuk Kalbi, İtalyan yazar Edmondo De Amicis tarafından 1886 yılında yazılmış bir çocuk kitabıdır ve bir çocuğun okul hayatı, ailesiyle ve arkadaşlarıyla olan ilişkileri ile ahlaki değerler ve iyilik kavramı üzerine odaklanır. Kitapta anlatılan bazı temalar: Eğitim ve karakter gelişimi: Doğru eğitimin önemi ve karakter gelişiminin akademik bilgilerle birlikte ele alınması gerektiği. Arkadaşlık ve empati: Gerçek arkadaşlığın karşılıklı anlayış ve yardımlaşmaya dayandığı, empati kurmanın gerekliliği. Aile ilişkileri: Aile sevgisi ve saygısının önemi, ailenin ahlaki değerler üzerindeki etkisi. Toplumsal sorumluluk: Çocukların toplumda olumlu değişiklikler yapabilme potansiyeli. Ayrıca, kitapta Enrico'nun bir ders yılında yaşadığı olaylar günlük formatında anlatılmaktadır.

Hayat Bilgisi dersinin temel amacı, öğrencilerin kendini, yaşadığı toplumu ve dünyayı tanımasını sağlamaktır. Bu amaç doğrultusunda, öğrencilerin kazanması beklenen bazı yetkinlikler şunlardır: Temel yaşam becerilerine sahip olma. Kişisel ve toplumsal değerleri geliştirme. Çevreye ve doğaya karşı duyarlı olma. Araştırmacı ve üretken bir birey olma. Millî ve manevi değerleri yaşama yansıtma. Hayat Bilgisi dersi, sosyal bilimler ve doğa bilimlerinin yaşama yönelik konularını bütüncül bir şekilde ele alır.

Değerler eğitimine ihtiyaç duyulmasının bazı nedenleri: Toplumsal uyum ve huzur: Değerler eğitimi, empati, hoşgörü ve sorumluluk gibi değerleri kazandırarak toplumsal dayanışmayı artırır ve huzurlu bir ortam oluşturur. Bireysel gelişim: Bu eğitim, bireylerin sosyal becerilerini geliştirir, duygusal zekâlarını artırır ve kendi değerlerini keşfetmelerine yardımcı olur. Akademik başarı: Değerler eğitimi alan çocukların akademik başarılarının olumlu yönde etkilendiği gözlemlenmektedir. Kültürel değerlerin korunması: Kültürel değerlerin nesilden nesile aktarılmasını sağlar, böylece toplumların kimliklerini ve özgün yaşam biçimlerini korumalarına imkan tanır. Ahlaki bilinç: Bireylerin doğru ile yanlışı ayırt etmelerini sağlar, ahlaki kararlar almalarına yardımcı olur.

"Üzüm üzüme baka baka kararır" atasözü ile ilgili bir hikaye şu şekildedir: Bir çiftlikte yaşayan iyi huylu iki tavşan, yeni bir tavşanla arkadaş olurlar. Yeni tavşan kaba ve kötü huyluyken, diğer tavşanlar onun kötü davranışlarını yadırgasa da onunla arkadaşlığa devam ederler. Zamanla, iki tavşan da yeni tavşanın kötü huylarını benimser ve onlar da kötü davranışlar sergilemeye başlarlar. Bu hikaye, insanların birlikte vakit geçirdiği kişilerin davranışlarını etkilediğini ve bu etkinin olumlu ya da olumsuz olabileceğini vurgular.

Değerler eğitiminin temel ilkeleri şunlardır: Akıl yürütme ve mantıklı olma. Empati kurma. Benlik (öz) saygısı geliştirme. İş birliği geliştirme. Ayrıca, değerler eğitimi, bireylerin doğru, adil ve sorumlu davranışlar sergilemesini teşvik eder ve toplumsal dayanışmayı artırmayı hedefler.

Kök değerlerin hangi aylarda işleneceğine dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, 2022-2023 eğitim öğretim yılından itibaren, "Değerler Eğitimi - Öğretim Programlarında Yer Alan Kök Değerler Temalı Etkinlik Kitabı"nın her yıl tüm resmî ortaöğretim kurumlarında her ay temaya uygun olarak uygulanması kararlaştırılmıştır. Uygulama takvimi, okul, ilçe ve il yürütme kurulları tarafından belirlenir ve bu takvime göre etkinlikler planlanır.

Okul öncesi değerler eğitimi kazanımlarından bazıları şunlardır: Saygı. Sevgi. Dürüstlük. Sorumluluk. Paylaşma. Adalet. Yardımseverlik. Empati kurma. Sabır. Öz disiplin. Okul öncesi dönemde çocuklara kazandırılması gereken temel değerler, onların karakter gelişiminde ve sosyal uyum süreçlerinde büyük önem taşır. Okul öncesi değerler eğitimi kazanımları, Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) değerler eğitimi kazanımları doğrultusunda belirlenir. Değerler eğitimi, sadece teorik bilgilerle değil, pratik etkinliklerle de desteklenmelidir.

Maarif Modelinde değerler eğitimi, süreç temelli bir yapıyla ele alınır ve öğrencilerin bireysel potansiyellerini geliştirmeyi hedefler. Bazı özellikler: Çatı değerler: Adalet, sorumluluk ve saygı gibi değerler, diğer değerlerin temelini oluşturur. Bütüncül yaklaşım: Değerler, programın diğer ögeleriyle entegre edilir; ünite veya tema ile uyumlu şekilde işlenir. Hiyerarşik olmayan yapı: Değerler, dikey bir hiyerarşiye göre değil, öğrencilerin gelişim özelliklerine uygun olarak birikimli bir şekilde desteklenir. Gerçek hayata uyum: Değerler, öğrencilerin günlük hayatta karşılaştıkları sorunlara ahlaki ve estetik bir bakış açısıyla yaklaşmalarını sağlayacak şekilde işlenir. Çeşitli alanlar: Değerler, insan, aile ve toplum, çevre gibi farklı alanlarda sınıflandırılır. Maarif Modeli, çocuklara adalet, dürüstlük, yardımlaşma, sorumluluk, çevre bilinci gibi evrensel değerler kazandırmayı amaçlar.

Dostluk ve sevgi temalı pano için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: Pinterest sitesinde "sevgi, dostluk, vefa panosu" araması yaparak çeşitli fikirlere ulaşabilirsiniz. İzzet Eker sitesinde "sevgi değerler eğitimi panosu" başlıklı bir doküman bulunmaktadır. Eğitimhane sitesinde "değerler eğitimi dostluk değeri pano örneği" başlıklı bir dosya yer almaktadır. Ayrıca, Milyardabir sitesinde sevgi ve dostluk temalı 12 parça MDF tablo seti bulunmaktadır. Bu set, duvarlara asılarak dostluk ve sevgi temalı bir atmosfer yaratılabilir.

Okul öncesinde öğretilen temel değerler şunlardır: Saygı. Sevgi. Dürüstlük. Sorumluluk. Paylaşma. Adalet. Yardımseverlik. Ayrıca, empati, iş birliği, öz disiplin gibi değerler de bu dönemde kazandırılmaya başlanır. Milli Eğitim Bakanlığı'nın değerler eğitimi müfredatına göre, okul öncesinde öğretilen değerler arasında adalet, aile bütünlüğü, çalışkanlık, dostluk, duyarlılık, estetik, mahremiyet, merhamet, mütevazılık, özgürlük, sabır, sağlıklı yaşam, saygı, sevgi, sorumluluk, tasarruf, temizlik, vatanseverlik, yardımseverlik de yer alır.

"Keloğlan Devler Ülkesi" masalının tersten ne anlattığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, bu masalın genel hikayesi hakkında bilgi verilebilir. Keloğlan ve Devler Ülkesi masalında, Keloğlan adındaki genç bir adam, devlerin yaşadığı dağa giderek onların dilini öğrenmek ister. Masal, cesaretin, merakın ve hoşgörünün önemini vurgular.

Küçük Kurbağa'nın hikayesi farklı bağlamlarda ele alınabilir: Yürek burkan hikaye: "Küçük Kurbağa, küçük Kurbağa, kulağın/kuyruğun/yelkenin/gözlerin nerede?" şarkısının baş kahramanının hikayesi olarak ele alınabilir. Yarışan kurbağa hikayesi: Bir köyde her sene yapılan kurbağa yarışında, herkesin dalga geçtiği cılız bir kurbağanın, kulakları sağır olduğu için yarışı kazanması hikayesi de Küçük Kurbağa'nın hikayeleri arasında yer alır. Macera hikayesi: "Küçük Kurbağanın Can Sıkıntısı" masalında, çevresindeki dünyanın sıkıcı gelmeye başladığı bir anda, bir yıldızla anlaşma yaparak masalları toplamak ve büyülü bir maceraya çıkmak için yola çıkması anlatılır. Orman macerası: "Küçük Kurbağanın Orman Macerası" masalında, Rıfkı adlı kurbağanın, sınırlı hareket kabiliyetine rağmen merakı sayesinde yeni keşifler yapması ve kendine olan inancını güçlendirmesi anlatılır.