Aristoteles

Aristoteles'in mimesis anlayışı, sanatın doğayı taklit ettiği düşüncesine dayanır. Aristoteles'e göre mimesis üç şekilde gerçekleşir: 1. Nesnelerin nasıl oldukları: Gerçekte var oldukları haliyle taklit. 2. Nasıl sanıldıkları: İnsanların onları nasıl düşündükleri veya hayal ettikleri şekliyle taklit. 3. Nasıl olmaları gerektiği: İdealize edilmiş, olması gereken haliyle taklit. Aristoteles, mimesisi insan doğasına özgü bir içgüdü olarak görür ve bu, insanın öğrenme ve bilgi edinme arzusuyla ilişkilidir.

Güzellik filozofu olarak kabul edilen bazı isimler şunlardır: Platon: Güzelliği idea öğretisine göre yorumlamış ve iki tür güzellikten bahsetmiştir: Kendinde güzel (ideal güzellik) ve tek tek nesnelerdeki değişen güzellik. Pythagoras (Pisagor): Güzelliğin uyumla bağlantılı olduğunu savunmuş ve altın oran estetiğini geliştirmiştir. Aristoteles: Güzelliği matematiksel bir uyum ve orantı olarak tanımlamış, her bir parçanın birbirini tamamlaması gerektiğini belirtmiştir. Demokritos: Güzelliği doğada değil, insanda ve onun ahlakında aramıştır. Sokrates: Güzelliğin ruh güzelliğinde olduğunu vurgulamıştır. Immanuel Kant: Güzelliği estetik bir değer olarak hoş, iyi, doğru ve yararlıdan ayırarak ele almıştır.

Aristoteles, Atarneus'ta bir süre yaşamış ve önemli düşünceler geliştirmiştir. Atarneus'ta yaptığı bazı faaliyetler: Hermias'ın yeğeni Pythia ile evlenmiştir. Etik üzerine düşüncelerini geliştirmiş ve "Politika" kitabının taslaklarını hazırlamıştır. Hayvanların yaşamı üzerine hazırladığı eserinde Assos ve çevresindeki hayvan türlerini incelemiştir. Büyük İskender'e aktaracağı bilgilerin temellerini atmıştır. Aristoteles, Platon'un Akademisi'nde öğrenciyken Atarneus Beyi Hermias ile arkadaşlık etmiş ve Hermias'ın daveti üzerine Atarneus'a gelmiştir.

Platon ve Aristoteles'in bilgi anlayışları arasındaki temel farklar şunlardır: Tümel ve tekil: Platon için tümel, idealar dünyasında ayrı bir varlık olarak bulunur ve akılla kavranabilir. Bilgi kaynağı: Platon, bilginin doğuştan geldiğini ve ruhun akıl yoluyla bu bilgileri hatırladığını düşünür. Gerçeklik: Platon için gerçeklik, duyusal dünyadan bağımsız, değişmez idealar evrenindedir. Bu farklılıklar, Platon'un idealist ve rasyonalist, Aristoteles'in ise deneyimci ve mantıksal bilgi anlayışını yansıtır.

Meşşâîlik (Meşşailik), İslam filozoflarına ait bir felsefi akımdır. Bu akımın kurucusu olarak Kindî (801-873) kabul edilir. Meşşâîlik, Aristoteles'in öğretilerine dayanır ve bu nedenle "Aristoculuk" olarak da bilinir.

Mantık ilminin kurucusu Aristoteles'tir. Aristoteles, mantığı sistemli bir bilgi alanı haline getirmiş ve bu alanda "Organon" adı altında altı kitap yazmıştır. Bu kitaplar: Kategoriler; Önermeler; Birinci Analitikler; İkinci Analitikler; Topikler; Sofistik Kanıtlar. Daha sonra bu kitaplara Retorik, Poetika ve Porphyrios'un İsagoji adlı eserleri de eklenmiştir.

"İnsan sosyal bir varlıktır" sözü, Antik Yunan filozofu Aristoteles'e aittir.

Aristoteles'in "Retorik" adlı eseri, İş Bankası Kültür Yayınları'nın Hasan Ali Yücel Klasikleri dizisinde 256 sayfadır.

Aristoteles'in mantık kitapları şunlardır: Organon: Aristoteles'in mantık üzerine olan eserlerine verilen genel addır. Kategoriler: Kavramsal bilgileri inceler. Peri-Hermenias: Önermeleri ve yargıları ele alır. Birinci Analitikler: Mantıklı düşünmenin en yetkin formunu ortaya koyar. İkinci Analitikler: Kesin bilginin nasıl elde edileceğini inceler. Topika: Tartışmalara özgüdür, tartışma kurallarını belirler. Retorika: Kalabalık topluluklar karşısında yapılacak söylevlerde hangi kıyas türlerinin kullanılabileceğini inceler. Poetika: Şiir sanatında hangi tür kıyas ve öncüllerin kullanıldığını ele alır. Sofistik Elenchi: Mantık yanlışlarını tespit edip çözüme kavuşturur.

Aristoteles'in Platon'a yönelik bazı eleştirileri şunlardır: İdealar Dünyası: Platon'un idealar dünyası kavramına karşı çıkar ve gerçeklik ile bilgiyi somut nesneler üzerinden kavramayı savunur. Devlet Modeli: Platon'un devlet modelini, özellikle toplumdaki kadın, çocuk ve mülk sahiplerinin ilişkileri bağlamında eleştirir. Bilgi Anlayışı: Platon'un bilgi anlayışının ideal formlar dünyasına ve akıl yoluyla erişilen doğru bilgiye dayandığı görüşüne karşı çıkar; bilgi ve gerçeğe duyular ve deneyimlerle ulaşılabileceğini savunur. Etik ve Ahlak: Platon'un ahlak anlayışında değişmezlikler ve kalıcı durumlar olabileceğini savunmasına karşılık, varlıkta değişimlerin mevcut olduğunu belirtir. Aristoteles'in Platon'a yönelik eleştirileri, genel olarak objektif ve yanlış sayılamayacak okumalar olarak değerlendirilse de, Platon'un felsefesindeki coşkuyu ve değişmeceli kuramları gerçekçi bulmadığı da iddia edilir.

Denkleştirici veya düzeltici adalet, kişilerin özel durumlarını ve yeteneklerini göz önünde bulundurmadan, hukuki ilişkide taraflara eşit muamele yapılmasını gerektirir. Bu adalet türü, haksız yere elde edilen mal varlığı veya kazancın, aynı oranda geri verilmesini ifade eder. Denkleştirici adalet, maddi olabileceği gibi manevi de olabilir. Denkleştirici adalet, Aristoteles'e göre, hukuki ilişkilerde orantısal bir eşitlik sağlar. Denkleştirici adalet ilkesi, Türk hukuk sisteminde, özellikle geçersiz sözleşmelerde ve sebepsiz zenginleşme durumlarında uygulanır.

Aristoteles, insanların 14 farklı duyguya sahip olduğunu öne sürmüştür. Bu duygular şunlardır: korku; güven; öfke; dostluk; sakinlik; düşmanlık; utanç; utanmazlık; acıma; nezaket; kıskançlık; öfke; öykünme; hor görme.

Rene Descartes, tümdengelimi savunan filozoflardan biridir. Tümdengelim, genel öncüllerden özel sonuçlar çıkarma sürecidir. Tümdengelimin diğer savunucuları arasında Aristoteles de bulunur.

Organon, Aristoteles'in mantık üzerine yazdığı altı kitaptan oluşan bir derlemedir. Bu kitaplar şunlardır: 1. Kategoriler. 2. Önermeler. 3. Birinci Analitikler. 4. İkinci Analitikler. 5. Topikler. 6. Sofistik Deliller. Daha sonra bu derlemeye "Poetic" ve "Retoriki" eklenmiş ve eser dokuz kitap haline getirilmiştir.

Aristoteles'in "Politika" kitabını PDF formatında indirmek için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: Academia.edu: "Aristoteles Politika" kitabı PDF olarak indirilebilir. Archive.org: Çeşitli PDF sürümleri mevcuttur. Kitab-evi.com: Mete Tuncay'ın çevirisiyle PDF olarak indirilebilir. Telif hakkı ihlallerine dikkat edilmeli ve indirme işlemlerinin yasal düzenlemelere uygun olduğundan emin olunmalıdır.

Poetikanın temel ilkeleri, farklı yaklaşımlara göre değişiklik gösterebilir. Ancak, Aristoteles'in "Poetika" adlı eserinde ortaya koyduğu temel ilkeler şunlardır: Taklit (Mimesis). Olay Örgüsü (Mythos). Anlatı Yerine Dramatik Mod. Belirli Uzunluk. Olasılık ve Zorunluluk. Katharsis (Arınma). Ayrıca, şairlerin kendi şiir anlayışlarını ve birikimlerini anlattıkları divan dibaceleri, tezkirelerde şairlere ve şiirlere dair değerlendirmeler de poetikanın ilkeleri arasında sayılabilir.

İbn Rüşd'ün Psikoloji Şerhi, Aristoteles'in "Peri Psûkhe" (De Anima) adlı eseri üzerine yazılmış bir orta şerhtir. Eserde ele alınan bazı konular: Nefsin cevherliği ve güçleri. Duyular ve duyuların yetileri. Faal akıl gibi kavramlar. İbn Rüşd, bu eserde önceki şarihlerin yorumlarını aşarak daha saf ve orijinal bir Aristoteles anlayışını ortaya koymayı hedefler.

Temel düz mantığın ne zaman ortaya çıktığına dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, mantığın bir bilim olarak M.Ö. 384-322 yılları arasında yaşayan Aristoteles tarafından kurulduğu kabul edilir. Aristoteles, "Organon" adı altında yazdığı altı kitapta mantık konularını incelemiştir.

Cevap: A) Fail neden - Formel neden Usta: Fail neden Sandık: Formel neden.

Aristoteles'in mantık ilkeleri üç tanedir: 1. Özdeşlik ilkesi. 2. Çelişmezlik ilkesi. 3. Üçüncü hâlin imkânsızlığı ilkesi.