Koşma Türleri ve Özellikleri
Koşma, işlenen konulara göre farklı isimler alan bir şiir türüdür. Koşmalar genellikle on birli hece ölçüsüyle söylenir
- derskonum.com
Koşma, işlenen konulara göre farklı isimler alan bir şiir türüdür. Koşmalar genellikle on birli hece ölçüsüyle söylenir
Bu video, 4 Nisan 1997 tarihinde Başbuğ Türkeş'in vefatına dair bir ağıt veya şiir okumasını içermektedir.. Video, Türkeş'in vefatının Türk toplumuna ve aileye ne kadar derin bir yaralara neden olduğu üzerine yoğunlaşmaktadır. Şiir, "dünyanın başımıza yıkıldığı günsün sen" ifadesiyle tekrarlanan bir ritmle ilerlemekte ve Türkeş'in liderlik rolüne, onun vefatının Türk halkı üzerindeki etkisine ve Türk toplumunun yaşadığı derin acıya vurgu yapmaktadır.
Bu video, 1940'lı yılların başında Çorum'un Osmancık ilçesinde yaşayan, şair olan Ameun Rıza'nın oğlu Mehmet'in hikayesini anlatan bir anlatı formatındadır.. Video, Rıza'nın kırk yaşından sonra doğan oğlu Mehmet'in hayatını ve 1941 yılında yaşanan deprem sonucu hayatını kaybetmesini anlatmaktadır. Mehmet'in bir buçuk yaşına geldiğinde deprem sırasında direğin üzerine düşmesi sonucu yaralanması ve Çorum'a doktora götürülürken Gölyazı mevkiinde hayatını kaybetmesi, Rıza'nın evlat acısı içinde yazdığı ağıtla anlatılmaktadır. Video, ağıtın okunmasıyla sona ermektedir.
Ağıt, ölüm ve yas gelenekleriyle bağlantılı yaygın bir halk şiiri türüdür. Türkiye'de ağıt için "ağıtçı", ağıt için çeşitli terimler kullanılır. Türkiye dışındaki Türk topluluklarında farklı kelimeler kullanılır
Koşma, 8'li veya 11'li hece ölçüsüyle yazılan dörtlüklerden oluşan nazım biçimidir. En az üç, en fazla altı dörtlükten oluşur. Kafiye örgüsü aaab, cccb, dddb gibi çeşitli şekillerde olabilir. Genellikle yarım kafiye kullanılır. Son dörtlükte şairin mahlası bulunur
Bu video, Silifke'nin folklor kültürü hakkında yapılan bir söyleşiyi içermektedir. Söyleşide konuşmacı, Silifke'ye olan sevgisini ve bu sevgiyi şiir haline getirdiğini anlatmaktadır.. Söyleşinin ana konusu Silifke'nin folklor kültürüdür. Konuşmacı, Silifke'nin folklorunun zengin olduğunu, ancak bu kültürün derlenip toparlanmadığını belirtmektedir. Ayrıca, halk kültürü ve dilin doğal gelişiminin önemini vurgulamakta, kendi derlediği yirmi kadar ağıt örneğini paylaşmaktadır. Söyleşi, Silifke Havadisi hakkında yapılan teşekkürlerle sona ermektedir.
Taşlama, kişileri ve toplumsal sorunları eleştiren şiirlerdir. Koçaklama, savaş ve yiğitlik temalarını işleyen şiirlerdir. Ağıt, ölüm ve felaketlerden duyulan üzüntüyü dile getiren şiirlerdir
Halk edebiyatının en yaygın nazım şeklidir. Genellikle 4+4+3 veya 6+5 durak olmak üzere 11 hecedir. Dörtlüklerden oluşur, dörtlük sayısı 3-5 arasındadır. Kafiye düzeni birinci dörtlükte abcb veya abab, diğerlerinde aaab'dir
Bu video, bir anlatıcı tarafından sunulan, Adana'da yaşanan bir hikayenin anlatımı ve ardından bir ağıt performansı içermektedir. Hikaye, 1800'lerin sonunda Adana'daki Gedikli Mektebi'nde (şimdiki Astsubay Okulu) bir oğlunun sıtma hastalığından ölmesi ve annesinin ona ağıt söylemesi etrafında şekillenmektedir.. Video, hikayenin anlatımıyla başlayıp, ardından ağıt performansına geçiş yapmaktadır. Anlatıcı, oğlunu kaybeden annenin Adana'ya yolculuğunu ve okulun önüne gelmesini, ardından ağıt söylemesini detaylı şekilde aktarmaktadır. Ağıt performansı, "kuzumun koğuşları acayip" sözleriyle başlayıp, "beni yavruma salarsa kurban olurum" gibi ifadelerle devam etmektedir.
Recaizade Mahmud Ekrem'in 1895'te yazdığı bir ağıttır. Bestekâr Rahmi Bey tarafından şarkı formunda bestelenmiştir. Lamartine'in etkisiyle romantik tabiat, melankoli ve ölüm temalarını işler
Bu video, bir anlatıcının Kurtuluş Savaşı öncesi Adana'nın Sayınbeyli ilçesindeki olayları anlattığı bir hikaye formatındadır. Anlatıcı, Melek Hanım adlı bir Türk ailesinin hikayesini ve Ermenilerin bu aileye yaptığı zulümleri aktarmaktadır.. Video, önce Ermenilerin Müslüman Türk köylerine düzenledikleri baskınları ve Melek Hanım'ın ailesinin yaşadığı zulmü anlatarak başlıyor. Ardından, Kurtuluş Savaşı sonrası çetelerin Sayınbeyli'yi ele geçirdikten sonra Melek Hanım'ın evinde bulunan ağıtlar okunuyor. Son bölümde ise "Ağlama" adlı bir şarkı performansı yer alıyor.
Bu video, bir eğitim dersi formatında Türk halk edebiyatı nazım biçimlerini anlatan bir içeriktir. Konuşmacı, çeşitli nazım biçimlerini detaylı olarak açıklamaktadır.. Video, halk şiirinin en yaygın nazım biçimlerinden koşma ile başlayıp, taşlama, koçaklama, ağıt, güzelleme, varsağı, semai ve destan gibi türleri ele almaktadır. Her nazım biçimi için hece ölçüsü, uyak düzeni, konu özellikleri ve örnekler verilmektedir. Daha sonra tekke edebiyatı nazım türleri olan ilahi, mut, şatiye ve yiğit konularına geçilmektedir. Video, Türk halk edebiyatının temel nazım biçimlerini öğrenmek isteyenler için kapsamlı bir kaynak niteliğindedir.
Bu video, Avşar boyunun tarihi ve kültürel özellikleri hakkında bilgi veren bir belgesel formatındadır. Videoda 76 yaşındaki bir Avşar ağıtçısı da yer almaktadır.. Video, Avşar boyunun tarihsel kökenlerini anlatarak başlıyor ve ardından Avşarların ağıt geleneğini detaylandırıyor. Avşarların Orta Asya'dan gelen ağıt geleneğini nasıl sürdürdükleri, bir düğünde yaşanan bir olay üzerine yazılan ağıtlar ve çeşitli hikayelerin ağıt formatında anlatıldığı gösteriliyor. Video, Avşar ağıtlarının söyleniş biçimleri ve bunların kültürel önemi üzerine odaklanıyor.
Bu video, Sivas'ın Şakşla ilçesindeki Döllük köyünü konu alan bir belgesel formatındadır. Videoda köyün muhtarı Bekir Bey, köy sakinleri ve mihmandar Aziz yer almaktadır.. Video, Döllük köyünün tanıtımıyla başlayıp, köyün nüfusu, geçim kaynakları ve eğitim durumu hakkında bilgiler sunmaktadır. Ana hikaye, zengin köylü Hidayet Efendi'nin tek oğlu Mahir'in düğün hazırlıkları sırasında intihar etmesi ve sonrasında ailesinin çöküşünü anlatmaktadır. Hikaye, iki farklı rivayetle aktarılmakta ve Mahir'in babası tarafından yazılan türkü performansı ile devam etmektedir.. Videoda ayrıca Mahir'in ölümünden sonra annesi Nigar Hanım, babası Hidayet Efendi ve bacıları Hüsne ve Zeliha'nın kısa sürede vefat etmesi ve Hidayet Efendi'nin oğlunun mezarına dört yıl boyunca günde dört kez gidip gelmesi anlatılmaktadır. Program, köylerde Türk kültürüne mal olan acı tatlı hatıraların ve ağıtların ekranlara aktarılması amacıyla çekilmiş olup, gurbette yaşayanları köye buluşturmak amacıyla hazırlanmıştır.
Bu video, bir eğitim dersi formatında olup, öğretmen tarafından aşık tarzı halk şiirinin en önemli nazım biçimlerinden biri olan koşma hakkında bilgi verilmektedir.. Video, koşmanın tanımı ve özellikleriyle başlayıp, dörtlük sayısı, hece ölçüsü ve işlendiği konular hakkında bilgiler sunmaktadır. Ardından koşmaların dört ana türü detaylı olarak ele alınmaktadır: güzelleme (divan edebiyatındaki gazellerin karşılığı), koçaklama (savaş ve kahramanlık temalarını işleyen), taşlama (eleştiri yapan) ve ağıt (ölüm temasını işleyen). Her bir tür için örnekler ve divan edebiyatındaki karşılıkları da açıklanmaktadır.
Bu video, 1915 yılında askere çağrılan Hüseyin ve sevgilisi Hediye'nin trajik hikayesini anlatan bir anlatım formatındadır. Anlatıcı, bu olayı "Tokat Yolları Taşlı" adlı bir ağıt üzerinden aktarmaktadır.. Video, Hüseyin'in askere çağrılması ve Hediye'nin ailesinin onu zengin bir dulla evlendirmek zorunda kalmasıyla başlar. Hediye'nin çeteler tarafından kötü muamele görmesi, Hüseyin'in döndüğünde Hediye'nin nerede olduğunu öğrenememesi ve sonunda Hediye'nin kendisini terk ettiğini düşünmesiyle hikaye sona erer. Anlatıcı, bu hikayenin toplumda yaşanan rezaleti gösterdiğini ve şehitlerin anısını yaşatmanın önemini vurgulayarak videoyu sonlandırır.