Zamanaşımı

Temkinli senette zamanaşımının ne zaman başladığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, senetlerde zamanaşımının genellikle vade tarihinden itibaren işlemeye başladığı bilinmektedir. Kambiyo senetlerinde (bono, çek, poliçe) zamanaşımı süresi 3 yıldır. Adi senetlerde ise zamanaşımı süresi 10 yıldır.

Mala zarar verme suçunun silinmesi, suçun niteliğine ve zamanaşımı sürelerine bağlıdır. Basit mala zarar verme suçu (TCK m.151) için dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Nitelikli mala zarar verme suçu (TCK m.152) için dava zamanaşımı süresi 15 yıldır. Zamanaşımı süresi, suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.

Yasaklılığa neden olan fiil, belirli koşullar altında zamanaşımına uğrayabilir. Türk Borçlar Kanunu'nun 72. maddesine göre, haksız fiilden doğan tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ayrıca, eğer haksız fiil aynı zamanda suç teşkil ediyorsa ve ceza kanunlarında daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmüşse, bu süre uygulanır.

Kredi borçları, yasal zamanaşımı süresi olan 10 yıl sonra silinir.

Evet, iftira suçunda zamanaşımı vardır. Dava zamanaşımı süresi: Mağdurun fiili işlemediğinin sabit olduğu tarihten itibaren 8 yıldır. Ceza zamanaşımı süresi: Hükmün kesinleştiği andan itibaren 10 yıldır. Zamanaşımı süresi, suçun işlendiği andan itibaren başlar.

Uzamış zamanaşımı, belirli ağır ceza gerektiren suçlarda uygulanır. Bu suçlar arasında: Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlar. Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlar. 20 yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlar. 5 yıldan fazla ve 20 yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlar. Ayrıca, çocuklara karşı işlenen suçlarda da zamanaşımı süresi, çocuğun 18 yaşına girdiği tarihten itibaren işlemeye başlar ve bu durumda da uzamış zamanaşımı uygulanabilir. Terör suçları gibi belirli ağır ceza gerektiren suçlarda, normal zamanaşımı süresine ek olarak sürenin yarısı kadar bir uzatma da uygulanabilir. Uzamış zamanaşımı süreleri, suçun niteliğine göre Türk Ceza Kanunu'nda belirlenmiştir.

Zilyetliğe dayalı tapu iptali ve tescil davalarında genel olarak zamanaşımı yoktur. Ancak, bazı durumlarda süresel sınırlamalar gündeme gelebilir: Muvazaa veya hile: Dava, bu hukuki sebeplere dayanıyorsa, hakkın kötüye kullanılması veya dürüstlük kuralı çerçevesinde bazı süre sınırlamaları olabilir. Kadastro tespiti: Kadastro tutanaklarının kesinleştiği tarihten itibaren 10 yıl geçmişse, bu tespitlere karşı zilyetliğe dayalı dava açılamaz. Dava açmadan önce profesyonel hukuki destek alınması önerilir.

Kambiyo senedine dayalı itirazın kaldırılmasında yenileme itirazı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, kambiyo senetlerine dayalı icra takibinde borçlunun itiraz süreci hakkında bilgi verilebilir. Borçlu, kendisine tebliğ edilen ödeme emrine karşı borca veya imzaya itiraz edebilir. Borca itiraz: Borçlu, borcun ödenmiş olduğunu, miktarın yanlış hesaplandığını veya zamanaşımına uğradığını iddia edebilir. İmzaya itiraz: Borçlu, senetteki imzanın kendisine ait olmadığını ileri sürebilir. Alacaklı, borçlunun itirazını haksız bulduğunda itirazın kaldırılması talebinde bulunabilir.

15 Eylül 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan Anayasa Mahkemesinin 22/6/2023 Tarihli ve E: 2023/33, K: 2023/117 Sayılı Kararı uyarınca, ticaret sicilinden terkin edilen şirketin ihyasında 5 yıllık süre kaldırılmıştır. Dolayısıyla, artık Geçici 7. Madde uyarınca açılan ihya davalarında süreye ilişkin bir sınırlama bulunmamaktadır.

Kambiyo senedinde borcun yenilenmesi, zamanaşımının kesildiği tarihten itibaren yeniden işlemeye başlar. Türk Ticaret Kanunu'na göre, zamanaşımı; dava açılması, takip talebinde bulunulması, davanın ihbar edilmesi veya alacağın iflas masasına bildirilmesiyle kesilir. Örneğin, vadesi gelmiş bir kambiyo senedi icra takibine konulduğunda zamanaşımı yeniden işlemeye başlar.

Naylon fatura (sahte fatura) düzenleme veya kullanma suçunda dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre, sahte faturanın düzenlendiği gün işlemeye başlar.

Yargıtay onama kararı, dava zamanaşımını kesmez. Yargıtay Ceza Genel Kurulu'nun kararlarına göre, onama kararı kesindir ve bu karara yönelik itiraz üzerine Genel Kurulca itirazın reddine karar verildiği takdirde, daire kararı ile Genel Kurul kararı arasında geçen süre dava zamanaşımı süresinden sayılmaz.

Karar düzeltmede ceza zamanaşımı, cezanın kesinleştiği ve hükmün infazına karar verildiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Türk Ceza Kanunu'nun 68. maddesine göre ceza zamanaşımı süreleri şu şekildedir: Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarında 40 yıl; Müebbet hapis cezalarında 30 yıl; 20 yıl ve daha fazla süreli hapis cezalarında 24 yıl; 5 yıldan fazla hapis cezalarında 20 yıl; 5 yıla kadar hapis ve adli para cezalarında 10 yıl. Ayrıca, aynı fiilden dolayı tekrar yargılamayı gerektiren hallerde, mahkemece bu husustaki talebin kabul edildiği tarihten itibaren fiile ilişkin zamanaşımı süresi yeni baştan işlemeye başlar (Türk Ceza Kanunu m.66/5).

Takipli bir icra dosyası, aşağıdaki durumlardan birinin gerçekleşmesi halinde kapanır: Borcun tamamen ödenmesi. Zamanaşımı süresinin dolması. İcra takibinin düşürülmesi. İcra takibinin hatalı olması. Haciz uygulanmaması. İcra dosyasının kapanma süreci, başvurunun yapıldığı icra dairesinin yoğunluğuna ve işlem sürelerine bağlı olarak değişebilir.

Bedensel zararlarda zamanaşımı süresi, Türk Borçlar Kanunu'na göre 2 yıldır. 2 yıllık süre, zararın ve tazminat sorumlusunun öğrenildiği tarihten itibaren işlemeye başlar. 10 yıllık süre ise her hâlde geçerlidir ve bu süre geçtikten sonra tazminat talep edilemez.

Denkleştirici adalet zamanaşımının ne zaman başladığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, denkleştirici adalet ilkesinin uygulandığı bazı durumlarda zaman aşımı süreleri şu şekildedir: Geçersiz sözleşmelerde: Türk Borçlar Kanunu'nun 125. maddesine göre, on yıllık zaman aşımı uygulanır. Miras hukukunda: İptal davalarında olduğu gibi, denkleştirme davasında da bir yıllık süre önemlidir. Kötü niyetli davalılar için: On yıllık süre, yirmi yıl olarak esas alınır. Zaman aşımı ve hak düşürücü sürelerin dikkate alınması ve zamanında hareket edilmesi, denkleştirme davalarının başarıyla sonuçlanması açısından önemlidir.

Haklı fesihte kıdem tazminatı zamanaşımı, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren işlemeye başlar. 25.10.2017 tarihinden önce iş sözleşmesi sona eren işçiler için zamanaşımı süresi 10 yıl iken, bu tarihten sonra sözleşmesi sona eren işçiler için 5 yıl olarak belirlenmiştir.

12 Ekim 2017'de yapılan kıdem tazminatı değişikliği, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile getirilen düzenlemedir. Ek Madde 3 ile getirilen yeni düzenlemeye göre, 5 yıl içinde dava açılması gereken alacaklar şunlardır: yıllık izin ücreti; kıdem tazminatı; bildirimsiz feshe dayalı tazminat; kötüniyet tazminatı; iş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminatlar. 12 Ekim 2017'den önce işten çıkarılanlar için 10 yıllık zamanaşımı süresi, 2017'den sonra işten çıkarılanlar için ise 5 yıllık zamanaşımı süresi uygulanır.

WhatsApp üzerinden yapılan tehditlerde zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre, failin ve fiilin öğrenilmesinden itibaren başlar.

Hizmet tespit davasında zamanaşımı, işçi için işten ayrıldığı tarihten itibaren başlar. İşçinin ölümü halinde, mirasçıları ölüm tarihinden itibaren 5 yıllık süre içerisinde hizmet tespit davası açabilir. Hizmet tespit davasında herhangi bir zamanaşımı süresi söz konusu değildir; bu dava her aşamada açılabilir. Zamanaşımı süresinin hesaplanmasında, Türk Borçlar Kanunu'nun ilgili maddeleri uygulanır.