Yahudilik

Aforoz etmek, genellikle dini veya toplumsal kurallara aykırı davranışlar sergileyen kişilere uygulanır. Dini bağlamda aforozun bazı nedenleri: inanç değerlerini inkar etmek; sapkın bir mezhebe tabi olmak; Papa'ya isyan etmek veya saldırıda bulunmak; kutsal kabul edilen eşyaları saygısızca davranmak; dini bir sırrı ifşa etmek; büyük günah işlemek. Toplumsal bağlamda aforoz, toplumun belirli norm veya değerlere uymayan bireyleri dışlaması veya reddetmesi şeklinde ortaya çıkar.

Samirilerin kökeni, Eski Yakın Doğu'daki İbrani İsrailoğulları'na dayanır. Samiriler, kendilerini İsrailoğulları’nın soyundan geldiklerini ve asırlardır Filistin’de yaşadıklarını iddia ederler. Yahudiler tarafından Yahudilik dışı bir topluluk olarak kabul edilirler. Samirilerin ortaya çıkışıyla ilgili Tanah'ta şu anlatı yer alır: Asur kralı II. Sargon, İran ve Harran bölgelerine sürgün ettiği Yahudilerin yerine, aslan saldırılarından bunalan halkı yerleştirmiştir. Samiriler, Hazreti Musa’ya inen gerçek Tevrat’ın kendilerinde olduğuna inanır ve diğer Yahudilerin vahyi tahrif ettiklerini öne sürerler.

Haham olmak için yapılması gerekenler şunlardır: 1. İyi bir dini eğitim almak: Haham olmak isteyen kişi, Yahudi dini metinlerinin (Tora, Talmud ve diğer kutsal metinler) derinlemesine incelendiği yeshiva adı verilen Yahudi dini okullarında eğitim almalıdır. 2. Smicha (hahamlık onayı) almak: Yeterli bilgi ve yetkinliğe ulaştıktan sonra, dini otoriteler tarafından verilen hahamlık yetkisi olan "smicha" alınmalıdır. 3. Pratik deneyim kazanmak: Topluluklarda liderlik yaparak, dini törenleri yöneterek ve cemaat içinde görev alarak deneyim kazanılmalıdır. 4. Farklı mezheplere göre değişen gereklilikleri yerine getirmek: Ortodoks Yahudilikte eğitim daha gelenekselken, Reform ve Muhafazakar Yahudilikte daha esnek olabilir. Hahamlar, genellikle Yahudi dini eğitim kurumlarında uzun yıllar süren bir eğitimden geçerler.

Haham olmak için yapılması gerekenler şunlardır: 1. İyi bir dini eğitim almak: Haham olmak isteyen kişi, Yahudi dini metinlerinin (Tora, Talmud ve diğer kutsal metinler) derinlemesine incelendiği yeshiva adı verilen Yahudi dini okullarında eğitim almalıdır. 2. Smicha (hahamlık onayı) almak: Yeterli bilgi ve yetkinliğe ulaştıktan sonra, dini otoriteler tarafından verilen hahamlık yetkisi olan "smicha" alınmalıdır. 3. Pratik deneyim kazanmak: Topluluklarda liderlik yaparak, dini törenleri yöneterek ve cemaat içinde görev alarak deneyim kazanılmalıdır. 4. Farklı mezheplere göre değişen gereklilikleri yerine getirmek: Ortodoks Yahudilikte eğitim daha gelenekselken, Reform ve Muhafazakar Yahudilikte daha esnek olabilir. Hahamlar, genellikle Yahudi dini eğitim kurumlarında uzun yıllar süren bir eğitimden geçerler.

Zebur'u okuyabilecek kişiler: Yahudiler. Hristiyanlar. Müslümanlar. Ayrıca, Zebur'u okumak isteyen herhangi bir kişi de bu kutsal kitabı inceleyebilir.

Kayıp On Kabile, MÖ 720 yılında Neo-Asur İmparatorluğu tarafından Kuzey İsrail Krallığı'nın yıkılmasının ardından kaybolmuştur. Bazı iddialar ve inançlar: Etiyopya: Beta İsrail topluluğu, Dan kabilesinin soyundan geldiklerini iddia etmektedir. Hindistan: Bney Menaşe grubu, Kuzeydoğu Hindistan'da yaşamaktadır ve kayıp Menaşe kabilesi olduklarını savunmaktadır. Diğer bölgeler: Bazı iddialar, kayıp kabilelerin Afganistan, Azerbaycan, Myanmar, Kürdistan, Keşmir, Rusya, Japonya ve Çin'de yaşayan topluluklarla bağlantılı olduğunu öne sürmektedir. Bu iddialar bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.

Menora, Yahudiliğin en eski inanç sembollerinden biridir ve çeşitli anlamlar taşır: Daimi Işık: Tanrı'nın yeri ve göğü yarattıktan sonra "Işık olsun" demesini simgeler; bu, evrenin, ruhların ve bilimin aydınlığını temsil eder. Yaratılışın 7 Günü: Menora'nın 7 ışığı, altı çalışma günü ve yedinci dinlenme günü olan Şabat'ı sembolize eder. Mısır'dan Çıkış ve Sina'da Tevrat'ın Alınışı: İsrailoğulları'nın Mısır'dan çıkışı ile Sina Dağı eteklerinde Tevrat'ın alınışı arasındaki 7 haftayı temsil eder. Antik Dönem Bilimi: 7 kollu oluşu, antik dönemin 7 ana bilim dalını (aritmetik, geometri, astroloji, simya, retorik, müzik ve etnografya) simgeler. Adalet ve Eşitlik: Merkez kol ile yan kollar arasındaki mesafe ve yüksekliğin eşitliği, adaleti ve eşitlik ilkesini simgeler. Ruhların Kurtuluşu: Tanrı'nın İsrailoğulları'na vaat ettiği ruhların kurtuluşunu temsil eder. Ayrıca, Menora, 1948'de kurulan İsrail'in devlet amblemi olarak da kullanılmaktadır.

Kohenlerin başlıca görevleri: Dini ritüeller: Kohenler, dini törenlerde önemli roller üstlenir; kurban sunma, kutsama gibi ritüelleri yerine getirirler. Manevi liderlik: Topluluk üyelerinin manevi rehberliğini sağlarlar. Sosyal etkinlikler: Topluluk içinde organizasyon yapma yetkisine sahiptirler. Danışmanlık: Toplumsal meselelerde rehberlik sağlarlar. Kohenlerin bazı özel görevleri: Yom Kipur ibadeti: Kohen Gadol, Yom Kipur ibadetini yönetir. Günlük öğün kurbanı: Kohen Gadol, günlük öğün kurbanı sunma ayrıcalığına sahiptir. Günümüzde, kohenlerin rolü dini törenlerin yanı sıra sosyal yapının şekillenmesinde de önem arz etmektedir. Kohenler, Ortodoks ve Muhafazakâr Yahudilik'te özel statü ve haklara sahipken, Reformist Yahudilik'te bu ayrıcalıklar yoktur.

Yehova, Tanah'ta (Eski Ahit) bahsi geçen Tanrı'nın adının olası bir telaffuz şeklidir. Yehova isminin temsil ettiği bazı anlamlar: "O Olmasını Sağlar". "Var olanı var eden" veya "Var olana neden olan". Yehova, aynı zamanda evrenin mutlak, ebedi ve değişmez Yaratıcısı olarak da temsil edilir.

Tora'da yer alan bazı emirler: On Emir. 613 emir. Şabat yasaları. Kaşrut yasaları. Kefaret Günü. Tora, hem yazılı hem de sözlü emirleri içerir; sözlü emirler, haham geleneğine göre nesilden nesle aktarılmıştır ve şimdi Talmud ve Midraş'ta yer alır.

Kabalizm, Kabbala'ya dayanan, Yahudi mistisizminin bir parçası olan manevi araştırma ve fikir sistemidir. Kabalizmde bazı temel kavramlar: Ein Sof: Tanrı'nın sonsuz ve kavranılamaz doğası. Sefirot Ağacı: Tanrı'nın yaratıcı güçlerini ve evrenin yapı taşlarını temsil eder. Tikkun Olam: Evreni onarma, ilahi kıvılcımları serbest bırakma amacı. Gematria: İbranice harflerin sayısal değerleri üzerinden mistik anlamlar çıkarma pratiği. Kabalizm, evrenin yaratılışı, Tanrı ile insan arasındaki ilişki ve ruhsal aydınlanma gibi temaları inceler.

Bris, Yahudilikte sünnet töreni veya sünnet ahdi anlamına gelir. Genellikle 8 günlük bir erkek çocuğa uygulanan bir ritüeldir.

Exodus: Tanrılar ve Krallar (Exodus: Gods and Kings) filmi, Hristiyanlık dinine aittir. Film, Kitab-ı Mukaddes'teki Exodus bölümünden esinlenmiştir ve Hz. Musa'nın hayatını konu alır. Not: Film, bazı eleştirmenler tarafından tarihsel doğruluk ve duygusal derinlik eksikliği nedeniyle eleştirilmiştir.

Aşkenaz Yahudilerinin kökeni, Yahudi-Roma savaşlarından sonra Roma tarafından Anadolu ve İberya üzerinden Avrupa'ya sürgün edilen İbrani kökenli Kenanlı Yahudilere dayanır. Orta Çağ'da, Aşkenazlar, Almanya’nın batısında, Ren nehri kıyılarında yaşayan Yahudileri ifade etmek için kullanılmıştır. DNA incelemeleri, Aşkenaz Yahudilerinin anaerkil kökeninin Avrupa'ya dayandığını ve Doğu Akdeniz ile ilişkilendirilen DNA'larının yalnızca %3'ünün bu bölgeden olan antik atalarla ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Bazı teoriler, Aşkenaz Yahudilerinin kökeninde İran, Slav ve Türk unsurlarının da olabileceğini öne sürmektedir.

Kippa takmak, Yahudi inancında Tanrı'ya olan saygıyı ve başın örtülmesi gerekliliğini yerine getirmeyi ifade eder. Kippa, inançlı Yahudi erkekler tarafından geleneksel olarak ibadet sırasında ve günlük yaşamda takılan, kumaştan yapılmış bir başlıktır. Her zaman Ortodoks Yahudilik mensubu erkekler tarafından giyilir. Kippa takmanın bazı anlamları: Tanrı'nın varlığını hissetmek: Avraam İşcen, kipa takmanın Tanrı'nın mevcudiyetini hissetmeyi ve O'na yakınlığı temsil ettiğini belirtmiştir. Dini bir emir: Harediler, kippa takmanın Tevrat'tan gelen bir emir olduğuna ve gündelik hayatta da bunu takarak Allah'ın sürekli üzerlerinde olduğunu hatırlattığına işaret eder. Kimlik sinyali: Zamanla kippa takmak, Yahudi olmanın yanı sıra kişinin dindar olduğunun da bir göstergesi haline gelmiştir.

Mustafa Selim Yılmaz'ın "Kumran Yazmalarının Ahit Geleneği Çerçevesinde Değerlendirilmesi" adlı çalışması, 1947'de keşfedilen Kumran Yazmaları'nın teolojik düşünce açısından önemini ve üç din (Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam) üzerindeki etkilerini ele alır. Eserin içeriği: Giriş ve iki ana bölüm. Esseniler'in kimliği. Çalışma, önsöz, sonuç ve kaynakça bölümlerini de içerir. Değerlendirme: Yazmalar, Eski Ahit'in kanonize edilme süreci ve kutsal kitap yazımının tarihi seyri hakkında önemli bilgiler sağlar. Yahudilik ve Hıristiyanlık tarihinin ilk dönemlerine ışık tutar. İslam'ın "tasdik" ve "tashih" yönlerinin anlaşılmasına katkı sağlar.

Tanah, Yahudiliğin ana mukaddes metinlerini oluşturan kitapların kanonik bir koleksiyonudur. Tanah'ın üç ana bölümü vardır: 1. Tora (Tevrat). 2. Nevi'im (Peygamberler). 3. Ketuvim (Yazılar). Tanah, Yahudi halkının tarihini, Tanrı ile olan ilişkilerini ve peygamberlerin sözlerini anlatır. Hristiyanlar tarafından Eski Ahit olarak adlandırılır.

Eski Ahit'in ilk 5 kitabı, Yahudi uygarlığına aittir. Bu kitaplar, aynı zamanda "Tevrat" veya "Pentateuk" olarak da bilinir: 1. Tekvin (Yaratılış). 2. Çıkış. 3. Levililer. 4. Sayılar. 5. Tesniye.

Maşiah, İbrahimî dinlerde bir grup insanın kurtarıcısı veya özgürlüğe kavuşturucusunu ifade eder. Netflix'in "Messiah" dizisi, bu kavram üzerinden bir anlatım sunuyor olabilir, ancak spesifik bir konu hakkında bilgi bulunmamaktadır. Yahudilikte Maşiah, Tanrı'nın krallığını yönetecek ve Yahudileri yönetecek, Kral Davut'un soyundan gelen bir insan lider olarak kabul edilir. İslam'da ise, Mesih kavramı, Kur'an'da geçen ve İsa'yı tanımlayan bir terim olarak kullanılır, ancak İslam âlimleri arasında bu konuda tam bir fikir birliği yoktur.

"On Emir" (The Ten Commandments) filmi, Hz. Musa'nın hayatını ve İsrailoğulları'nı kölelikten kurtarma hikayesini anlatır. Filmde, bebekken Mısır sarayına getirilen ve prens olarak yetiştirilen Musa'nın, gerçek kökenlerinin İsrailoğulları'na dayandığını öğrenince halkı için mücadele etmeye karar vermesi ve tanrı tarafından gelen 10 emirle birlikte peygamberlik makamına yükselmesi konu edilir. On Emir, aynı zamanda dini ve ahlaki buyruklar listesi anlamına gelir ve İncil'e göre Tanrı tarafından Hz. Musa'ya Sina Dağı'nda iki taş tablet şeklinde verildiğine inanılır.