Yahudilik

Ağlama Duvarı ifadesi, Yahudilik inancında kutsal kabul edilen ve Kudüs'ün Eski Şehri'nde bulunan kireç taşından yapılmış tarihi bir duvarı ifade eder. Bu duvar, aynı zamanda "Batı Duvarı" veya "Burak Duvarı" olarak da adlandırılır.

Yahve ve Yahve katan aynı kavramlar değildir. Yahve, Yahudilikte Tanrı'nın özel ismi olarak kullanılır ve İbranice "YHVH" kökünden gelir. Yahve katan ifadesi ise belgelerde rastlanmayan, bilinmeyen bir terimdir.

Hahambaşı, Sefarad Mezarlığı gibi özel Yahudi mezarlıklarına defnedilir. Örneğin, Türkiye Hahambaşı Rav İsak Haleva'nın cenazesi, 16 Ocak 2025 tarihinde Beşiktaş Ulus'ta bulunan Sefarad Mezarlığı'na defnedilmiştir.

Kabalistler, Yahudi mistisizminin bir öğretisi olan Kabala'ya dayanarak çeşitli inanç ve uygulamaları savunurlar: 1. Tanrı'nın Doğası: Kabala'da Tanrı, sonsuz ve sınırsız bir varlık olarak kabul edilir (Ein Sof). 2. Sefirot Ağacı: Tanrı'nın yaratıcı güçlerini ve evrenin yapı taşlarını temsil eden 10 sefirot kavramı, Kabala'nın merkezi bir sembolüdür. 3. Reenkarnasyon: Kabala, ruhların reenkarnasyonuna inanır ve ruhların, görevleri tamamlanana kadar yeniden bedenlendiğine dair bir döngü kabul eder. 4. Pratik Uygulamalar: Kabalistler, dualar, meditasyonlar ve çeşitli ritüellerle dünya ile Tanrı arasındaki dengeyi sağlamayı ve ilahi bilgiye ulaşmayı amaçlarlar. 5. Gematria: İbranice harflerin sayısal değerleri üzerinden mistik anlamlar çıkarma pratiği olan gematria, kutsal metinlerde gizli bilgileri keşfetmek için kullanılır.

Bris (veya brit milah), Yahudi inancına göre erkek çocukların sekizinci günde sünnet edilmesi törenidir. Bu ritüel, aşağıdaki nedenlerle yapılır: 1. Dini Buyruk: Tevrat'ta, Yahudi halkının tüm erkek çocuklarının sünnet edilmesi emredilmiştir. 2. Topluluğa Katılım: Sünnet, çocuğun Yahudi topluluğuna resmi olarak kabul edilmesini sağlar. 3. Ebediyen Süren Ortaklık: Sünnet, Tanrı ile ebedi bir ortaklığı simgeler ve bu ortaklık çocuğun etine işlenir.

Şabat, farklı dini geleneklerde farklı anlamlar taşıyan bir dinlenme ve ibadet günüdür. Yahudilikte Şabat, haftanın yedinci günü olan cumartesi günü kutlanır ve Tanrı'nın dünyayı altı günde yarattıktan sonra yedinci günde dinlendiği İncil'deki anlatıma dayanır. Hıristiyanlıkta ise Şabat, pazar günü kutlanır ve İsa Mesih'in diriliş günü olarak kabul edilir. Genel olarak, Şabat kavramı, yaşamlarında gerçekten neyin önemli olduğunu hatırlatması ve manevi beslenme sağlaması açısından önemlidir.

Tefilin takmak, Ortodoks Yahudilikte sadece erkekler için zorunlu bir uygulamadır. Tefilin, 13 yaşını doldurmuş her Musevi tarafından, özel bir dua ile bayram ve şabat günleri hariç sol kol ve başa takılır.

Shema, Yahudi inancının temel dualarından biridir ve üç ana bölümden oluşan üç İncil ayetinden oluşur. Anlattıkları: 1. Tanrı'nın Birliği: Duanın açılış cümlesi olan "Shema Yisrael, Adonai Eloheinu, Adonai Echad" (Türkçe karşılığı: "İşit, ey İsrail! Tanrımız, Tanrı tektir") ile Tanrı'nın birliğinin vurgulanması. 2. Sevgi ve Bağlılık: Yahudilerin Tanrı'ya tüm kalpleri, ruhları ve güçleriyle sevgi ve bağlılık göstermeleri gerektiği. 3. Günlük Pratikler: Tefillin kullanımı ve mezuzah asılması gibi ritüel uygulamaların hatırlatılması. Shema, günlük olarak sabah ve akşam namazlarında, ayrıca tatil günlerinde ve Şabat'ta okunur.

Aforoz etmek, Hristiyanlık ve Yahudilikte dine karşı suç işleyen kimseleri topluluktan uzaklaştırmak amacıyla yapılan bir cezadır. Bu ceza genellikle şu nedenlerle verilir: İnanç değerlerini inkar etmek. Sapık bir mezhebe tabi olmak. Papa'ya isyan etmek veya saldırıda bulunmak. Kutsal kabul edilen eşyayı saygısızca davranmak. Dini niteliği bulunan bir sırrı ifşa etmek. Büyük günah işlemek. Ortaçağ'da papalar ve piskoposlar, aforoz cezasını hükümdar ve prenslere karşı bir çıkar ve siyaset silahı olarak da kullanmışlardır.

Zebur, Yahudiler ve Hristiyanlar tarafından okunabilir. Ayrıca, müslümanlar da inandıkları yaratıcının önceki kutsal kitaplarını merak ettikleri için Zebur'u okuyabilirler.

Samirilerin kökeni, Yahudilerle benzerdir ve İsrailoğulları'na dayanır. Yahudi geleneğine göre, Samiriler, Asur Kralı II. Sargon tarafından Kuzey İsrail Krallığı'nın yıkılmasından sonra sürgün edilen Yahudilerin yerine, Babil, Kuta, Ava, Hamat ve Sefarvayim'den getirilen grupların torunlarıdır. Samiriler ise kendilerini, Yusuf ve Levi soyundan gelen ve kohenliği devam ettiren bir topluluk olarak kabul ederler.

Kayıp On Kabile, MÖ 720 yılında Asurlular tarafından Kuzey İsrail Krallığı'nın yıkılmasıyla dağılıp kaybolmuştur. Günümüzdeki olası yerleşim yerleri hakkında çeşitli iddialar bulunmaktadır: - Irak Kürdistanı Yahudileri, sürgün zamanında kullanılan dile yakın bir tür neo-Aramice konuştukları için kayıp kabilelerin torunları olarak kabul edilirler. - Hindistan, Pakistan ve İsrail'de yaşayan Bene Israel cemaati, Efraim kabilesinden geldiklerine inanmaktadır. - Güney Afrika'daki Lemba halkı, atalarının San'a'dan (Yemen) çıkıp Afrika'nın doğusuna yerleşmiş İbraniler olduğunu iddia eder. Ayrıca, Çin'in Henan bölgesindeki Kaifeng Yahudileri ve Orta Asya'daki Buhara Yahudileri de kayıp kabilelerle bağlantılı olabileceklerini düşünmektedir.

Menora, Yahudilikte yedi kollu şamdan olarak bilinir ve çeşitli anlamlar taşır: 1. Dini Sembol: Menora, Yahudiliğin en eski sembollerinden biridir ve Kudüs'teki Kutsal Tapınak'ı simgeler. 2. Yaratılışın Temsili: İnanışa göre, kâinatın yedi günde yaratılışını temsil eder. 3. Siyonizm'in Sembolü: 1897'deki Birinci Siyonist Kongre'den sonra, Menora Siyonizm'in sembolü olarak kabul edilmiştir. 4. Modern Kullanım: Modern İsrail devletinin resmî arması ve pasaportu gibi yerlerde kullanılır.

Yehova, İbranice İncil'de Tanrı'nın adının bir formu olarak temsil eder. Yahudilik inancına göre, Yehova Tanrı'nın rahmet tarafını simgeler ve O'nun gazabından korkulduğu için daha çok tercih edilen bir isimdir.

Kabalizm veya Kabala, Yahudi mistisizminin kadim bir öğreti ve düşünce sistemidir. Temel ilkeleri ve inançları: - Tanrı'nın Doğası: Tanrı, sonsuz, sınırsız ve her şeyin ötesinde bir varlık olarak tanımlanır. - Sefirot Ağacı: Tanrı'nın yaratıcı güçlerinin ve evrenin yapı taşlarının sembolüdür. - Reenkarnasyon: Ruhların reenkarnasyonuna inanılır, ruhlar görevlerini tamamlayana kadar yeniden bedenlenirler. Uygulamaları: - Kabalistler, günlük yaşamlarında dualar, meditasyonlar ve ritüellerle ilahi bilgiye ulaşmaya çalışırlar. - Gematria: İbranice harflerin sayısal değerleri üzerinden mistik anlamlar çıkarma pratiğidir. Kabala, hem Yahudi dini doktrinleriyle iç içe geçmiş hem de metafiziksel ve kozmolojik konulara derinlemesine dalmıştır.

Tora'da yer alan bazı emirler şunlardır: 1. On Emir: Tanrı'nın Sina Dağı'nda Musa'ya verdiği yasalar bütünüdür. 2. Kaşrut Yasaları: Yenilmesi uygun olan ve olmayan yiyecekleri belirler. 3. Şabat Yasaları: Yahudilerin cumartesi gününü ibadetle geçirmelerini ve bu gün iş yapmamalarını emreder. 4. Kefaret Günü (Levililer 16): İsrailoğulları'nın günahlarını temizlemek için uygulanan ritüelleri içerir. 5. Kutsallık Kodu (Levililer 17-26): Çeşitli ahlaki ve ritüel yasaları kapsar.

Kohen, Yahudilikte Harun'un torunları olarak kabul edilen ve rahiplik görevlerini üstlenen kişidir. Kohenlerin görevleri arasında: - Günlük ve bayramlara özel kurban sunma; - "Elleri kaldırma" anlamına gelen Nesiat Kapayim denen halkı kutsama töreni; - Ruhbani kutsama törenleri; - Sinagogda aliya (Torah'ın cemaat önünde okunması). Antik çağlarda Kudüs Tapınağı'nda önemli dini hizmetleri yerine getiren Kohenler, bugün sembolik görevlere sahiptir ve Ortodoks Yahudilik'te bazı ek sorumlulukları bulunmaktadır.

Minha Amida ifadesi, Yahudilikte "ayakta dua" anlamına gelen Amida duasını ifade edebilir. Amida duası, sabah, öğleden sonra ve akşam namazlarının ana bölümü olup, hafta içi 19 duadan oluşur ve övgü, dilek ve şükran paragraflarını içerir.

"Bris" kelimesi farklı bağlamlarda farklı anlamlara gelebilir: 1. Hava Durumu Terimi: Latince kökenli bir kelime olup, "sağanak, sağanak halinde yağmur" anlamına gelir. 2. Yahudilik Terimi: Musevilikte "sünnet töreni" veya "sünnet ahdi" anlamında kullanılır. 3. Bilişim Terimi: Avrupa Birliği'nde, "Business Register Interconnection System" (Business Kayıtları Bağlantı Sistemi) anlamına gelir ve üye devletlerin ticari kayıt sistemlerini birbirine bağlayan bir sistemi ifade eder.

"Kumran Yazmalarının Ahit Geleneği Çerçevesinde Değerlendirilmesi" adlı eser, Mustafa Selim Yılmaz tarafından yazılmış ve ilk olarak 2013 yılında yayımlanmıştır. Kitapta ele alınan konular arasında, Kumran Yazmaları'nın Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam açısından önemi, bu yazmaların içerdiği kavramlar (örneğin, "son" ve "günah" kavramları) ve Esseniler'i diğer Yahudi mezheplerinden ayıran "Yeni Ahit" ve "Doğruluk Öğretmeni" gibi kavramlar yer almaktadır. Ayrıca, Yahudi-Grek düşüncelerinin çatışması sonucu ortaya çıkan dini yorum çeşitlemeleri ve Hıristiyanlığın, Yahudiliğin kavramlarını nasıl dönüştürdüğü de araştırmanın ana sonuçlarından biridir.