Yahudilik

Yedi kollu şamdan (Menora), farklı anlamlara gelebilmektedir: Yahudilikte sembol. Kudüs Tapınağı'nda kullanım. Hanuka ile fark. Bilimsel temeller. Yaratılış günleri. Disiplin ve özgürlük. Masonluk. İsrail'in simgesi.

Eski Ahit, Yahudilerin kutsal kitaplarından Tanah olarak adlandırılan ve İbranice kaleme alınmış olan ilk kısımdır.

Asa, birçok hükümdar için bir sembol olarak kabul edilmiştir. İşte bazı örnekler: Antik Mezopotamya: Asa ve halka sembolü, Babil Kralı Hammurabi gibi hükümdarların tanrısal otoriteyle donatıldığını ve adaletin sağlanmasını temsil eder. Antik Mısır: Firavunlar, kraliyeti, gücü ve halk üzerindeki denetimi simgeleyen "asa ve kırbaç" (Heka ve Nehaja) ile tasvir edilir. Yahudilik: Ahd-i Atîk'te, İsrail kralları için bir hükümranlık sembolü olarak bahsedilir. Orta Çağ Avrupa: Krallar, asayı meşru otoritenin simgesi olarak kabul ederler. Ayrıca, Hz. Musa'nın asası da bir hükümranlık ve mucize sembolü olarak kabul edilir.

Mordekay'ın hikayesi, Yahudiliğin kutsal kitabı Tanah'ın Ester bölümünde yer alan ve önemli karakterlerden birini oluşturan Mordekay ile ilgilidir. Mordekay, Benyamin kabilesinden Yair'in oğludur. Mordekay'ın hikayesi, kuzeni ve koruyucusu olan Esther'in, Pers kralı Ahasuerus'un (Xerxes I) kraliçesi olmasıyla devam eder. Mordekay'ın hikayesinin başka bir versiyonu da, 1800'lü yıllarda ortaya çıkan ve tıbbi çelişkiler içeren bir şehir efsanesine dayanır.

Talmud'da yer alan bazı konular: Yahudi medeni kanunu ve tören kuralları. Efsaneler. Hukuki, etik, felsefî-teolojik ve tarihî konular. Yahudi takvimi, bayramlar ve bunlarla ilgili hükümler. Evlenme, boşanma, kadın-erkek ilişkileri ve nazırlık ile ilgili hükümler. Sivil hukuk ve ceza hukuku. Tapınak’daki kurban törenleri ve yenmesi yasak ve mübah olan yiyecekler. Arınma ritüelleri ve kanunları. Talmud, Mişna ve Gemara adlı iki bölümden oluşur.

Zohar kitabı, Yahudi mistisizmi olan Kabbala'nın en önemli kaynaklarından biridir. Zohar'ın ele aldığı bazı konular: Tanrı'nın isimlerinin doğası; Evrenin kökeni ve yapısı; Ruhların doğası; Günah, iyilik ve kötülük; Salih amellerin önemi; Öteki dünya. Zohar, aynı zamanda ruhların evrim sürecinde deneyimleyeceği manevi durumları da içerir. Kitabın yazarı genellikle Şimon Bar Yohai olarak kabul edilse de, bazı görüşlere göre yazar Moses de Leon'dur.

Alfred Kantorowicz, Nazi Almanyası'ndaki zulümden kaçmak için Türkiye'ye gelmiştir. 1933 yılında, Almanya'daki bilim insanları Hitler'e bağlılıklarını bir bildiri ile ilan ederken, Kantorowicz bunu yapmaz ve "belki de şiddetten uzak durabilirim" diyerek izne çıksa da, "aryan ırktan olmayanların kamudan çıkartılması" kanunuyla tutuklanır ve Börgermoor toplama kampına gönderilir. Kantorowicz'in Türkiye'ye getirilmesi, Prof. Dr. Philipp Schwartz'ın girişimleriyle gerçekleşmiştir. Bunun üzerine Mustafa Kemal Atatürk, Nazi hükümetine bir mektup yazarak Kantorowicz'in Türkiye'ye gelmesini istemiş, ancak bu mektuba iki ay cevap verilmemiştir.

Türkiye'nin ilk hahambaşısı, Rafael David Saban'dır. Saban, 1953 yılında Türkiye Cumhuriyeti tarafından resmen tanınan hahambaşılık makamının ilk sahibi olmuştur. Türkiye'nin ilk hahambaşılarından bazıları ise şunlardır: Haim Nahum Efendi (1909-1920); Haim Becerano (1920-1931); Haim İsak Saki (1931-1940).

Ferisiler, İkinci Tapınak Dönemi'nde (MÖ 515 - MS 70) İsrailoğulları içinde doğan bir Yahudi toplumsal hareketi ve düşünce okuludur. Ferisilerin savunduğu bazı görüşler: Yazılı ve sözlü hukuk: Ferisiler, yazılı Tora'nın yanında sözlü Tora'nın (Mişna ve Talmudlar) da vahiy mahsulü olduğunu savunmuşlardır. Diriliş ve ahiret inancı: Ölülerin dirileceğine ve ölümden sonra yaşam olduğuna inanmışlardır. Melek ve iblis inancı: Meleklerin ve iblislerin varlığına inanmışlardır. Halkla ilişkiler: Ferisiler, sıradan vatandaşlarla temas halindeydiler ve halk tarafından Sadukilerden daha fazla saygı görmüşlerdir. Sanhedrin etkisi: Sanhedrin'de azınlık olmalarına rağmen, halkın desteğini alarak Sanhedrin'in karar alma sürecini kontrol etmişlerdir.

Reza Aslan'ın "Zelot: Nasıralı İsa'nın Hayatı ve Dönemi" kitabına göre Nasıralı İsa'nın hayatı ve misyonu şu şekilde özetlenebilir: Hayat: İsa, M.S. birinci yüzyılda yaşamış, Yahudi bir devrimci hareketinin lideridir. Marangozluk yapan, okuma yazması olmayan ve muhtemelen Aramice konuşan sıradan bir köylüdür. Tanrı'nın Krallığı'nı kurma hedefiyle idealist bir hareket için yandaş toplamış, ancak misyonu başarısız olmuştur. Misyon: İsa'nın misyonu, Roma İmparatorluğu'na karşı bir devrim çağrısı yapmak ve mevcut düzeni yıkarak Tanrı'nın Krallığı'nı kurmaktır. "Tanrı'nın Krallığı yakındır" demek, "Roma İmparatorluğu'nun sonu yakındır" demekle aynı anlamı taşıyordu ve bu açık bir devrim çağrısıydı. İsa, hastaları ve cinlere tutulmuş kişileri iyileştirme gücüne sahip, Tanrı'nın Krallığı'nın kişileşmiş halidir. Hristiyanlık inancı, İsa'nın çarmıha gerilip ardından dirildiğine inanırken, İslam inancı İsa'nın çarmıhta ölmediğine, Tanrı tarafından göğe yükseltildiğine inanmaktadır.

"İntikam Meleği" ifadesi, farklı bağlamlarda çeşitli filmleri ifade edebilir. Örneğin, 2018 yapımı "Peppermint" filmi, "İntikam Meleği" olarak anılmaktadır. Eğer belirli bir "İntikam Meleği" filmi hakkında en iyisi soruluyorsa, bu konuda farklı görüşler bulunmaktadır. Örneğin, "İntikam Meleği" (2011) filmi, bazı izleyiciler tarafından "Oldboy" ile kıyaslandığında daha düşük değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, "İntikam Meleği" filmlerinin en iyisinin hangisi olduğu konusunda kesin bir yanıt vermek zordur ve bu, kişisel tercihlere bağlıdır.

"One of Us" ifadesi, farklı bağlamlarda çeşitli hikayeleri anlatabilir. İşte bazıları: Netflix Belgeseli: 2017 yapımı bu belgesel, Hasidik Yahudi cemaatinden ayrılmak isteyen üç kişinin hikayesini anlatır. Lost Dizisi Bölümü: "One of Us", Lost dizisinin üçüncü sezonunun on altıncı bölümüdür. İngiliz Mini Dizisi: 2016 yapımı bu mini dizi, İskoçya'nın uzak bir köyünde gerçekleşen çift cinayetinin ardından, katilin ortaya çıkmasıyla ailelerin yaşadığı zorlukları işler.

Ağlama Duvarı, Yahudilik inancında kutsal kabul edilen, Kudüs'ün Eski Şehrinde bulunan kireçtaşından yapılmış tarihî bir duvardır. Ağlama Duvarı ismi, şu anlamlara gelebilir: Batı Duvarı. Burak Duvarı. Ağlama Duvarı'nın kutsallığının kökeni, İkinci Tapınak'a dayanır. Ağlama Duvarı'nda dua etme geleneği şu şekildedir: Ziyaretçiler, dualarını ve dileklerini yazılı olarak kağıtlara döker ve bu kağıtları duvar taşlarının arasına sıkıştırırlar.

Hayır, Yahve ve Yahve katan aynı değildir. Yahve, İbranice bir kelime olup, "YHWH" olarak yazılan Tanrı'nın isimlerinden biridir. Yahve katan ifadesi ise belgelerde rastlanmayan bir terimdir. Bu nedenle, aynı olup olmadıkları hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır.

Hahambaşı Rav İsak Haleva'nın cenazesi, 16 Ocak 2025 tarihinde Neve Şalom Sinagogu'ndaki cenaze töreninin ardından Beşiktaş Ulus'ta bulunan Sefarad Mezarlığı'na defnedilmiştir. Hahambaşıların nasıl defnedildiğine dair genel bir bilgi bulunamamıştır.

Kabalistlerin savunduğu bazı temel görüşler şunlardır: Evrenin yaratılışı ve Tanrı ile insan arasındaki ilişki. Ruhsal aydınlanma. Reenkarnasyon. Manevi dünyaya erişim. Kabala, hem Yahudi dini doktrinleriyle iç içe geçmiş hem de metafiziksel ve kozmolojik konulara derinlemesine dalmış bir mistik disiplindir.

Bris (sünnet töreni), Yahudi geleneğinin önemli bir parçası olarak kabul edilir ve İncil'de erkek çocukların sünnet edilmesi emrine dayanır. Bris'in yapılma nedenleri şunlardır: Dini sözleşme (ahit) temsili. Yahudi kimliğinin sembolü. Sağlık. Bris, genellikle çocuk sekiz günlükken gerçekleştirilir.

Şabat, Yahudilikte ibadet ve dinlenme günü olarak kabul edilen bir gündür. Şabat'ın önemi: Tanrı ile bağ: Yahudiliğe göre Tanrı, evreni altı günde yaratmış ve yedinci gün dinlenmiştir. Manevi yenilenme: İnsanların yoğun yaşamlarından bir mola alarak manevi olarak yeniden enerji toplamalarını sağlar. Aile birliği: Aile üyelerinin bir araya gelerek özel yemekler yiyip dualar ettiği bir zamandır. Şabat günü, iş yapmak ve elektrik kullanmak gibi aktiviteler dinen yasaklanmıştır.

Tefilin takmak, Ortodoks Yahudilikte sadece erkekler için zorunlu bir uygulamadır. Tefilin, Tora'nın öngördüğü mitsvaların en önemlilerindendir.

Shema, Yahudilikte Tanrı'nın tek olduğunu ve O'na tam anlamıyla ibadet edilmesi gerektiğini vurgulayan bir dua veya inanç bildirisidir. Shema'nın anlattığı bazı temel mesajlar şunlardır: Tanrı'nın birliği: "Shema Yisrael, Adonai Eloheinu, Adonai Echad" (Duy, ey İsrail! Rab bizim Tanrımız, Rab birdir). Tanrı'ya sevgi ve itaat: "Tüm kalbinle, tüm ruhunla ve tüm gücünle Rab'bi seveceksin". İman ve eylem: "Duymak" kelimesi, sadece dinlemeyi değil, aynı zamanda bu sözlerin etkisini hissetmeyi ve harekete geçmeyi ifade eder. Ahlaki ve ritüel yükümlülükler: İmanın günlük hayata nasıl yansıtılması gerektiği, örneğin tefillin kullanımı ve mezuza asılması gibi ritüeller. Shema, her gün sabah ve akşam olmak üzere iki kez okunur ve ayrıca bayramlar ile Şabat'ta da okunur.