TürkŞiiri

Cumhuriyet döneminde en çok kullanılan şiir türleri şunlardır: 1. Memleketçi Şiir: Anadolu ve Anadolu insanının anlatıldığı, halk edebiyatından etkilenen şiirler. 2. Saf Şiir: Bireysel konuları işleyen, estetik kaygıların ön planda olduğu şiirler. 3. Garip Şiiri: Ölçü, kafiye ve nazım biçimlerini reddeden, günlük yaşamdan konuları işleyen şiirler. 4. Toplumcu Gerçekçi Şiir: Sosyal ve güncel konuları ele alan, halkın sorunlarını işleyen şiirler. Ayrıca, serbest şiir anlayışı da bu dönemde yaygınlaşmıştır.

Safahat adlı eser, Mehmet Akif Ersoy'un 1911-1933 yılları arasında yayımladığı yedi ciltlik şiir kitabını ifade eder. Bu nedenle yedi ciltten oluşur.

Cemal Süreya, İkinci Yeni şiir akımının önde gelen temsilcilerinden biridir. Şiirlerinde işlediği temalar arasında aşk, erotizm, yalnızlık, ölüm, toplumsal ve siyasi eleştiriler yer alır. Ayrıca, şiirin toplumla ilişkisini vurgulayan Süreya'ya göre, şiir toplumun aynasıdır ve insan ile toplumdaki değişimler şiire yansır.

Nihal Atsız'ın şiir anlayışı, inandığı fikirleri anlatmak için şiiri bir araç olarak görmesi üzerine kuruludur. Atsız'ın şiirlerinde coşkun bir lirizm ve temiz, sade bir dil hakimdir. Şiirlerinde işlediği temalar arasında vatan, Türklük, Turancılık ve kahramanlık öne çıkar.

Mahûr şiiri, Attilâ İlhan'ın Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idamını öğrendikten sonra yazmaya başladığı bir şiirdir. Şiirin hikayesi şu şekildedir: İlhan, 6 Mayıs 1972 günü sabahı İzmir'de vapurda iken, idam haberini alınca bu şiiri kaleme almıştır. Mahûr şiiri, Türk müziği geleneğinde önemli bir yer tutan ve neşeli, huzur verici bir makam olan Mahûr makamında bestelenmiştir.

En güzel ilkbahar şiiri konusunda kesin bir değerlendirme yapmak zor olsa da, aşağıdaki şiirler bu mevsimi güzel bir şekilde anlatan eserler olarak öne çıkmaktadır: 1. "İlkbahar Şiiri" - Yusuf Ziya Ortaç. 2. "İlkbahar" - Ataol Behramoğlu. 3. "Güzel İlkbahar Şiiri" - Yaşar Yaman.

Can Yücel'in edebi kişiliği, özgür ruhu ve yalın diliyle Türk şiirine damgasını vurmuş bir şair, çevirmen ve yazar olarak tanımlanır. Temel özellikleri: - Toplumsal Eleştiriler: Şiirlerinde toplumsal eleştirileri işlemiştir. - Doğa Sevgisi ve Özgürlük: Doğa sevgisi ve özgürlük temalarını sıkça ele almıştır. - Halk Dili ve Mizah: Halk dilini ve mizahı kullanarak sade bir üslup geliştirmiştir. - Yenilikçi Yaklaşım: Geleneksel Türk şiirine yenilikler getirmiş ve özgün bir bakış açısı sunmuştur. Önemli eserleri: "Sevgi Duvarı", "Bir Siyasinin Şiirleri", "Ölüm ve Oğlum", "Rengâhenk" gibi kitaplardır.

Batı şiiri etkisinde Türk şiirinin ortaya çıkışı, XIX. yüzyılda başlayan ve günümüze kadar devam eden Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı döneminde gerçekleşmiştir.

Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinde şu edebi akimler öne çıkmaktadır: 1. Beş Hececiler: Milli edebiyattan etkilenmiş, hece ölçüsünü kullanmış ve vatan sevgisi gibi konuları işlemişlerdir. 2. Yedi Meşaleciler: Batı edebiyatını takip etmek ve özgün şiir oluşturmak amacıyla bir araya gelmişlerdir. 3. Toplumcu Şiir: Fütürizm akımından etkilenmiş, toplum için sanat anlayışıyla eserlerini kaleme almışlardır. 4. Garip Akımı (Birinci Yeni): Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat tarafından kurulmuş, geleneksel şiir anlayışını sorgulamış ve serbest şiir anlayışını benimsemişlerdir. 5. İkinci Yeni: 1950'li yıllarda ortaya çıkmış, soyut anlatımlara, imgelere ve çağrışım gücüne dayanarak şiirlerini yazmışlardır.

Necip Fazıl'ın "Çile" kitabı, birkaç önemli nedenden dolayı önemlidir: 1. Sanatçının Kişisel ve Felsefi Dünyasını Yansıtır: "Çile", Necip Fazıl Kısakürek'in tasavvufi görüşlerini, yaşamın zorlukları ve manevi arayışlarını derin bir duygusallıkla ele aldığı şiirlerinden oluşur. 2. Edebi ve Toplumsal Etkisi: Kitap, sonraki birçok şair, yazar ve düşünürü etkilemiştir. 3. Sembolik ve Metaforik Dil Kullanımı: Eserde kullanılan sembolik imgeler ve metaforlar, okuyucunun varoluşun anlamını sorgulamasına olanak tanır.

Çağdaş şiiri başlatan şairler olarak kabul edilenler arasında Namık Kemal, Recaizade Mahmut Ekrem ve Abdülhak Hamid Tarhan bulunmaktadır. Ayrıca, Şinasi'nin 1859'da çıkardığı "Terceme-i Manzûme" adlı eser de çağdaş Türk şiirinin başlangıcı olarak kabul edilmektedir.

Mehmet Emin Yurdakul'un en önemli eserlerinden biri "Türkçe Şiirler" adlı kitabıdır. Diğer önemli eserleri arasında ise "Ey Türk Uyan!" ve "Türk Sazı" adlı şiirleri de bulunmaktadır.

7'li ve 8'li hece ölçüsü, şiirde dizelerdeki hece sayısının eşit olmasına dayanan hece ölçüsünün iki farklı kalıbıdır. 7'li hece ölçüsü: Genellikle manilerde kullanılır. "4+3" veya "3+4" şeklinde hesaplanır. Örnek: "Giderim / yolum yaya / Cemâlin / benzer aya / Eridim / hayal oldum / Günleri / saya saya". 8'li hece ölçüsü: Semai, varsağı, destan ve türkülerin ölçüsüdür. "4+4" şeklinde hesaplanır. Örnek: "Gel dilberim / kan eyleme / Seni kandan / sakınırım / Doğan aydan / esen yelden / Seni gülden / sakınırım".

Mehmet Âkif Ersoy'un Asım kitabı, ideal Müslüman Türk gençliğini anlatır ve bu gençliğe "Asım'ın nesli" adını verir. Asım; I. Dünya Savaşı sırasında, Fatih yangınından önce Hocazâde’nin evinde geçen, dört kişi arasında geçen konuşmalardan oluşan manzum bir hikâyedir. Âkif, bu eserde bilgi ve faziletin ancak ideal gençlikte toplanabileceğini savunur. Asım kitabı ayrıca, çağdaş Türk ve İslâm düşüncesinin tartışageldiği birçok problemi ve kavramı yeni çehreleriyle ele alıp müzakere eder.

1980 Kuşağı Türk şiiri, 1980 askeri darbesinin etkisiyle, kendinden önceki yirmi yılın ideolojik şiir tavrını sanatsal şiire çevirmiştir. 1980 Kuşağı Türk şiirinin bazı özellikleri: İmge merkezli şiir: Tuğrul Tanyol, Haydar Ergülen, Metin Celâl gibi şairler imge merkezli şiirler yazmıştır. Anlatımcı şiir: Dilde sadelik ve ifadede yalınlıktan yana olan şairler, anlatımcı şiirler yazmıştır. Folklorik ve mitolojik şiir: Yaşar Miraç ve Adnan Özer gibi şairler folklorik ve mitolojik ögeleri işlemiştir. Mistik ve metafizik şiir: Lâle Müldür ve İhsan Deniz gibi şairler metafizik temalar işlemiştir. 1980 Kuşağı şairleri arasında toplumcu, gelenekselci ve beatnik tarzda şiir yazanlar da bulunmaktadır. Bu kuşak, dil estetiğine önem veren, şiirin entelektüel bir etkinlik olduğunun farkında olan bir kuşak olarak tanımlanır.

Safahat adlı eser, Mehmet Âkif Ersoy'un yedi şiir kitabından oluşur ve bu kitapların bölümleri şunlardır: 1. Safahat (1911). 2. Süleymaniye Kürsüsünde (1912). 3. Hakkın Sesleri (1913). 4. Fatih Kürsüsünde (1914). 5. Hatıralar (1917). 6. Âsım (1924). 7. Gölgeler (1933).

Bazı ünlü şairlerin hayat hikayeleri: 1. Nazım Hikmet: Anadolu’nun sıradan insanlarının mücadelelerini öne çıkararak "Kız Çocuğu" adlı şiiri yazmıştır. 2. Yahya Kemal Beyatlı: "Sessiz Gemi" adlı şiirini, ölüm ve fanilik üzerine duygusal bir yoğunlukla yazmıştır. 3. Necip Fazıl Kısakürek: Gençlik döneminde İstanbul’un ıssız sokaklarında dolaşırken hissettiği yalnızlık ve varoluş düşüncelerinin etkisiyle "Kaldırımlar" adlı şiiri kaleme almıştır. 4. Ahmed Arif: Hasret ve özlem temalarını işlediği "Hasretinden Prangalar Eskittim" adlı şiiri, hapishanede yaşarken yazmıştır. 5. Orhan Veli Kanık: "İstanbul’u Dinliyorum" adlı şiirinde, İstanbul’u bütün güzellikleriyle sade ve romantik bir şekilde anlatmıştır. 6. Fazıl Hüsnü Dağlarca: Çocukların masumiyetini ve onların Allah’a olan sevgisini ele aldığı "Çocuk ve Allah" adlı şiir kitabını yazmıştır. 7. Attilâ İlhan: Aşk ve özlem üzerine yazdığı "Ben Sana Mecburum" adlı şiiriyle tanınır. 8. Sezai Karakoç: Gençlik aşkı üzerine yazdığı düşünülen "Mona Rosa" adlı şiir, derin bir hüznü ve romantizmi barındırır.

Sezai Karakoç'un "Sürgün Ülkeden Başkentler Başkentine" şiiri, İslam alemi için yazılmış bir şiir olarak bilinir. Şiirin ana mesajları şunlardır: - İki sevgilinin diyaloğu: Özülke (İslam alemi) ve İstanbul, birbirlerinden kopuşun ve ayrılışın sebeplerini ararlar. - Suç ve af: İstanbul kendini suçlu kabul eder ve af dilerken, Özülke de kendi hatalarını tanır. - Kader ve karar: Şiirde, kaderin üstünde bir kader ve göklerden gelen bir karar olduğu vurgulanır.

Munis Faik Ozansoy'un edebi kişiliği şu özelliklerle tanımlanabilir: 1. Şair Kimliği: Munis Faik Ozansoy, şair kimliğiyle tanınır ve şiir yazmaya Galatasaray Lisesi'nde öğrenciyken başlamıştır. 2. Etkilendiği Sanatçılar: Yahya Kemal ve Ahmet Haşim estetiğine bağlı kalmış, ayrıca babası Faik Ali Ozansoy ve amcası Süleyman Nazif'in edebiyat çevresinden etkilenmiştir. 3. Şiir Anlayışı: Şiirlerinde sembolizmin etkileri görülür ve Divan şiiri geleneğinden beslenir. 4. Konu Seçimi: İlk şiirlerinde aşk, kadın ve tabiat temalarını işlemiştir, ancak daha sonra sosyal konulara ve yurt duygularına da yer vermiştir. 5. Diğer Eserleri: Deneme, eleştiri ve tiyatro gibi alanlarda da eserler vermiştir.

"Bir Gece Şiiri" farklı amaçlarla yazılmış olabilir: 1. Mehmet Akif Ersoy'un "Bir Gece" şiiri, Hz. Muhammed'in doğumunu anlatmak için Safahat'ın "Gölgeler" bölümünde yer almıştır. 2. Yahya Kemal Beyatlı'nın "Bir Gece" şiiri ise mehtaplı bir gecede deniz kenarında yapılan bir gezintiyi anlatır ve şiirde romantik bir atmosfer hakimdir.