HeceÖlçüsü

7'li hece ölçüsü, dizelerdeki hece sayısının 7 olması anlamına gelir.

Hece ölçüsü, dizelerdeki hece sayısının denkliğine dayanan bir şiir ölçüsüdür. Özellikleri: - Hecelerin açık ya da kapalı olması önemli değildir, önemli olan dizelerdeki hece sayısının aynı olmasıdır. - Hece ölçüsüyle yazılmış her şiirin durak noktası olması zorunlu değildir, duraksız şiirler de vardır. - Kalıplar, 2 ile 20 hece aralığındaki sayılara göre oluşturulur. En çok kullanılan hece kalıpları: - 7'li: Manilerde kullanılır. - 8'li: Türkü, destan, varsağı, semai gibi yazı türlerinde tercih edilir. - 11'li: Aşık ve Tekke edebiyatına ait edebi eserlerde kullanılır. - 14'lü: Çağdaş Türk şiirlerinde görülen bir kalıptır.

Maninin özellikleri şunlardır: 1. Hece Ölçüsü: Maniler, genellikle yedili hece ölçüsü ile yazılır. 2. Dize Sayısı: Dört dizeden oluşur, ancak beş, altı, yedi dizeli artık maniler de vardır. 3. Kafiye Şeması: İlk iki dize uyağı doldurmak veya temel düşünceye giriş yapmak için söylenir, son iki dize ise asıl anlatılmak isteneni içerir (aaxa). 4. Konu: Aşk, doğa, toplumsal konular gibi çeşitli temaları işler. 5. Söylenme Amacı: Düğün, bayram gibi özel günlerde veya günlük yaşamda söylenir. 6. Karşılıklı Söyleme: İki kişi arasında soru cevap şeklinde söylenen deyişler de vardır.

Aruz ve hece ölçüsü, şiirde kullanılan iki farklı ölçü sistemidir ve şu şekilde ayırt edilir: 1. Hece Sayısı: Hece ölçüsünde hece sayısı belirli bir kalıba uyar, ancak aruzda hece sayısı değişebilir. 2. Vuru Düzeni: Aruz ölçüsünde belirli bir vuru (tonlama) düzeni varken, hece ölçüsünde vuru düzeni serbesttir. 3. Düzenlilik: Aruz ölçüsü daha düzenli ve kalıplıdır, hece ölçüsü ise daha esnektir. Ayrıca, aruz genellikle Divan edebiyatına, hece ölçüsü ise Türk edebiyatına aittir.

Hece ve aruz ölçüsü arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Hece Ölçüsü: Hecelerin sayısına dayanır ve her dizede belirli bir hece sayısı sabittir. 2. Aruz Ölçüsü: Hecelerin uzunluk ve kısalıklarına göre düzenlenir. Ayrıca, aruz ölçüsünde hecelerin ağırlıkları farklıyken, hece ölçüsünde her hece eşit ağırlığa sahiptir.

5'li hece ölçüsü, her dizede 5 hece bulunan bir şiir ölçüsüdür.

Beş Hececiler, I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele yıllarında şiire başlayan ve hece ölçüsünü kullanan beş şairden oluşan bir gruptur. Bu şairler şunlardır: 1. Faruk Nafiz Çamlıbel (1898-1973). 2. Halit Fahri Ozansoy (1891-1971). 3. Yusuf Ziya Ortaç (1895-1967). 4. Orhan Seyfi Orhon (1890-1972). 5. Enis Behiç Koryürek (1892-1949).

"Uzun İnce Bir Yoldayım" şiiri, 4+4=8'li hece ölçüsü ile yazılmıştır.

Hece ölçüsü ve aruz ölçüsü, şiirde ahengi sağlamak için kullanılan iki farklı ölçü türüdür. Hece ölçüsü, dizelerdeki hece sayısının eşitliğine dayanan milli bir ölçüdür. Aruz ölçüsü ise hecelerin uzunluk ve kısalığına dayanan bir ölçüdür.

Koşuk şiirinin özellikleri şunlardır: 1. Nazım Birimi: Genellikle dörtlükler halinde yazılır. 2. Hece Ölçüsü: Hece ölçüsüyle yazılır ve hecenin sayısı 7, 8 veya 11 gibi ölçülerle belirlenir. 3. Ahenkli Dil: Ahenkli ve halkın kolayca hatırlayabileceği bir dil kullanılır. 4. Temalar: Aşk, doğa, kahramanlık gibi çeşitli temaları işler. 5. Yarım Kafiye: Daha çok yarım kafiye kullanılır. 6. Anonimlik: Koşuklar genellikle anonim ürünlerdir. 7. Saz Eşliğinde Söylenme: Kopuz gibi sazlar eşliğinde sözlü olarak dile getirilir.

4+4+3 ölçüsü, şiirde durak olarak adlandırılan bölümlemelerden oluşur ve şu şekilde açıklanır: 1. 4 + 4: İlk iki dize 4 heceden oluşur. 2. 3: Son dize 3 heceden oluşur. Bu ölçü, hece ölçüsünde kullanılan bir kalıptır ve dizelerdeki hece sayısının belirli bir düzene bağlı olarak eşit olmasını ifade eder.

7'li hece ölçüsü, "4+3" veya "3+4" şeklinde hesaplanır.

Semai, sekizli hece ölçüsü ile yazılır.

Hece ölçüsü bulmak için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Şiirin her bir mısrası ve bu mısrada yer alan kelimelerin hece sayısı parmak hesabı ile sayılır. 2. Her mısranın aynı hece sayısına sahip olması ve şiirin sadece bu kural ile yazılmış olduğunun görülmesi, şiirin hece ölçüsü ile yazıldığını gösterir. Durak ise hece ölçüsünde ahengi artırmak amacıyla dizelerin okunurken ayrıldığı yerleri ifade eder ve bu duraklarda kelimeler bölünmez.

"Bulutlar" şiiri, 7'li hece ölçüsü ile yazılmıştır.

"Begler atın argurup" dizesi, 7'li hece ölçüsü ile yazılmıştır.

8'li hece ölçüsü ile yazılmış kafiyeli bir dörtlük örneği: Gel dilberim/ kan eyleme 4+4=8'li hece ölçüsü Seni kandan/ sakınırım Doğan aydan/ esen yelden Seni gülden/ sakınırım (Âşık Ömer)

11 heceli şiirlere "11'li hece ölçüsü" veya "on birli" denir.

"Çoban Çeşmesi" şiiri, 11'li hece ölçüsü ile yazılmıştır.

Durak ve ölçü farklı kavramlardır. Ölçü, şiirin dizelerindeki hecelerin sayısına, yapısına ve durağına bağlı denklikle sağlanan ahenk ve ritim anlamına gelir. Durak ise hece ölçüsünde kalıbı dizelerdeki hecelerin sayısının belirlediği, şiirin okunma hızını ve vurgusunu belirleyen ses kesmeleri veya duraklamaları ifade eder.