TürkEdebiyatı

Geçiş Dönemi'nde verilen eser türlerinden bazıları şunlardır: Siyasetname. Sözlük. Nasihatname. Tekke edebiyatı örneği. Destandan halk hikayesine geçiş örneği. Geçiş Dönemi eserleri, İslamiyet öncesi Türk edebiyatı ile İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatı arasında bir ara süreci ifade eder. Geçiş Dönemi'nde verilen bazı eserler ve yazarları şu şekildedir: Kutadgu Bilig - Yusuf Has Hacip; Atabet’ül Hakayık - Edip Ahmet Yükneki; Divan-i Lügat’it Türk - Kaşgarlı Mahmut; Divan-ı Hikmet - Ahmet Yesevi.

Dila Hanım'ın gerçek hikayesi, Necati Cumalı'nın "Makedonya 1900" adlı öykü kitabındaki "Dilâ Hanım" adlı esere dayanır. Hikayenin özeti: Bir Arnavut beyinin eşi olan Dilâ Hanım'ın kocası, bir çatışma sırasında öldürülür. Dilâ Hanım, kocasının öcünü almak için bir eşkıya olan Kara Haydar'la anlaşır. Daha sonra, aslında Kara Haydar'ın Rıza Bey olduğu ortaya çıkar ve aralarında bir yakınlaşma başlar. Hikaye, İstanbul'a taşınır ve Dilâ Hanım, Rıza Bey'i bulmak için oraya gider. İkili, bir araya gelir ancak sonunda birlikte ölürler. Hikayenin tarihsel arka planı: Olay, 20. yüzyılın başlarında Balkan coğrafyasında geçer. Hayvancılık ve tarıma dayalı bir yaşam tarzı, beylerin egemenliğinde sürülür. Dila Hanım karakteri: 1800'lü yılların sonlarında Makedonya'da geçen hikayede, Dilâ Hanım 14 yaşında gelin olmuş, yedi yıllık evli ancak çocuğu olmayan bir kadındır. İyi ata biner ve iyi tabanca kullanır.

Garip Akımı (Birinci Yeni), Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat Horozcu ve Melih Cevdet Anday'ın 1940'lı yıllarda başlattığı, şiirdeki her türlü kural ve belirli kalıplara karşı çıkan bir edebiyat akımıdır. Garip Akımı'nın bazı özellikleri: Ölçü ve kafiyeye karşı çıkmışlardır. Günlük konuşma dilini şiire uygulamaya çalışmışlardır. Mecaza, süse ve yapaylığa karşı olup sadeliğe önem vermişlerdir. Halk şiirinin anlatım ve deneyimlerinden faydalanmışlardır. O güne kadar şiirde kullanılmayan bazı sözcükleri kullanmışlardır. Sıradan insanlar şiire konu olmuştur. Yaşama sevinçlerini şiirlerine yansıtmışlardır. Garip Akımı'nın temsilcileri: Orhan Veli Kanık; Oktay Rıfat Horozcu; Melih Cevdet Anday.

Yunus Emre, Türk tasavvuf edebiyatının en önemli şairlerinden biri olarak kabul edilir ve Türk dilinin gelişmesinde büyük rol oynamıştır. Yunus Emre'nin önemli bir şahsiyet olarak görülmesinin bazı nedenleri: Türkçe kullanımı: Şiirlerini Türkçe yazarak, Anadolu Türkçesinin edebi bir dil haline gelmesine katkıda bulunmuştur. İnsan sevgisi ve hoşgörü: Eserlerinde insan sevgisi, hoşgörü, adalet ve sabır gibi değerleri işlemiştir. Tasavvuf anlayışı: Tasavvufu ve bilgiyi sade bir Türkçeyle ifade ederek, bu sayede çağları aşan bir üne kavuşmuştur. Etkisi: Kendisinden sonra gelen birçok şaire ilham kaynağı olmuş ve etkileri yaşadığı çağları aşarak günümüze kadar ulaşmıştır. Eserleri: "Risâletü'n-Nushiyye" ve "Divan" adlı iki önemli eseri vardır.

Destan örneklerinden bazıları şunlardır: Türk destanları. Alp Er Tunga Destanı; Şu Destanı; Oğuz Kağan Destanı; Ergenekon Destanı; Türeyiş Destanı; Göç Destanı; Manas Destanı; Saltuk Buğra Han Destanı; Seyid Battal Gazi Destanı; Danişmend Gazi Destanı. Dünya destanları. İlyada Destanı; Şehname; Ramayana Destanı; Gılgamış Destanı; Nibelungen Destanı; Kalevala Destanı.

"Bir Deliler Evinin Yalan Yanlış Anlatılan Kısa Tarihi" adlı roman, 20. yüzyıl Türkiye'sinin toplumsal ve siyasal dönüşümlerini bir akıl hastanesindeki bireylerin yaşam öyküleri üzerinden anlatır. Romanda, farklı dönemlerden ve toplumsal katmanlardan gelen hastalar, darbeler, ekonomik krizler, göç hareketleri ve ideolojik çalkantılar gibi tarihsel olayların kişisel yaşamlardaki yansımalarını temsil ederler. Ayrıca, "Deliler Evi" adıyla 2001 yapımı bir dram filmi de bulunmaktadır.

72. Koğuş filmi gerçek bir hikayeye dayanmaktadır, ancak tamamen gerçek bir yapım değildir. Film, Orhan Kemal'in 1953-1958 yılları arasında yazdığı aynı adlı romanından uyarlanmıştır. Filmde, 1940'lı yıllarda II. Dünya Savaşı'nın etkisiyle kıtlık yaşanan Türkiye'de, 72 numaralı koğuşta çeşitli suçlardan yatan mahkumların hikayeleri anlatılmaktadır.

Gülnihal, Namık Kemal tarafından 1875'te yazılmış bir tiyatro oyunu olup, mal ve iktidar kavgası içinde olan kişilerin etrafa verdikleri zararları ve entrikaları, bunların sonucunda ortaya çıkan olayların halka olan etkilerini anlatır. Eserde, zalim bir sancak beyi olan Kaplan Paşa'nın halka yaptığı zulümler ve bu duruma karşı Muhtar Bey'in verdiği mücadele işlenir.

Şûhâne tarzın en önemli temsilcisi Nedim’dir. Nedim’den önce Bâkî, Şeyhülislâm Yahyâ ve Nef’î gibi sanatçıların divanlarında da şûhâne tarzda beyitler bulunmaktadır.

Reşat Nuri Güntekin, sağcı veya solcu olarak tanımlanabilecek bir yazar değildir. Milli Edebiyat akımının bir temsilcisi olan Güntekin, eserlerinde Anadolu'daki yaşamı ve toplumsal sorunları ele almış, insanı çevre ile ilişkisi içinde yansıtmıştır. Eserlerinde belirli bir ideolojik temel üzerine kurulu olan tek romanı Yeşil Gece'dir ve bu eserde softalıkla inkılâpçılık arasındaki çatışma işlenmiştir.

Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı), 20. yüzyılda yaşamıştır.

Türk edebiyatında kısa şiirin ilk örneği olarak Fransızca'dan yapılan ilk şiir çevirileri ve ilk folklor incelemesi çalışmalarıyla tanınan Şinasi gösterilebilir. Ayrıca, Orhan Veli Kanık, Ahmet Arif gibi şairler, kısa şiir formatını benimseyerek Türk edebiyatında bu alanda önemli gelişimler sağlamışlardır. Kısa şiirin tarihsel gelişimi, Antik çağlarda şairlerin duygularını kısa ve özlü dizelerle ifade etmelerine kadar uzanır.

Türk edebiyatının en uzun şiiri olarak genellikle "Dede Korkut Hikayeleri" ve "Manas Destanı" gösterilmektedir. Dede Korkut Hikayeleri: Kahramanlık ve savaş konularını işler. Manas Destanı: Türk kültürünün değerlerini ve geleneklerini aktarır. Ayrıca, Edip Cansever'in "Ben Ruhi Bey Nasılım" şiiri de uzun şiirler arasında yer alır. Türk edebiyatındaki en uzun şiir konusunda farklı görüşler olabilir.

Evet, Cumhuriyet döneminde durum hikayesi (Çehov tarzı) yazılmıştır. 1923-1940 yılları arasında durum hikayesi örnekleri veren bazı yazarlar: Sait Faik Abasıyanık; Memduh Şevket Esendal. Bu dönemde, Maupassant tarzı (olay hikayesi) ve durum hikayesi birlikte yazılmıştır.

Töre ve aşk hikayeleri, Türk edebiyatında farklı dönemlerde yazılmıştır: Halk Hikayeleri Dönemi: Aşk hikayeleri, destanların zamanla biçim ve öz değişimine uğramasıyla ortaya çıkmıştır. Milli Edebiyat Dönemi: Bu dönemde yazılan eserlerde, aşk gibi bireysel konuların yanı sıra, toplum yapısını yansıtan ve töreyi ele alan hikayeler de bulunmaktadır. Ayrıca, İslamiyet sonrası Türk edebiyatında da aşk hikayeleri yazılmıştır. Örneğin, 7. yüzyıla dayanan Varka ile Gülşah hikayesi, Fars edebiyatının en eski aşk mesnevilerinden biridir.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun bazı şiir örnekleri: "Akın". "Yalnızlık". "Aşk". Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun şiirlerinin toplandığı eserler: Erenlerin Bağından (1922, 1923, 1946); Okun Ucundan (1940, 1946).

Türk edebiyatında yazar eser tablosu oluşturmak için aşağıdaki kaynaklardan yararlanılabilir: edebiyatfatihi.com sitesinde yazar, eser ve karakter içeren bir tablo bulunmaktadır. edebiyatfatihi.net sitesinde eser, yazar ve tür bilgilerini içeren alfabetik bir tablo yer almaktadır. edebiyatveturkce.com sitesinde yazar, eser ve kahraman bilgilerini içeren bir tablo mevcuttur. tr.pinterest.com sitesinde "YAZAR ESER TABLOSU.pdf" isimli bir doküman paylaşılmıştır. Ayrıca, YouTube'da "1 Dakikada AYT En Çok Çıkan Edebiyat Yazar Eser Tablosu Ezberleme" başlıklı bir video bulunmaktadır.

Âşık Ömer'in meşhur şiirlerinden bazıları şunlardır: "Şairname". "Şu Karşıdan Gelen Dilber": >Şu karşıdan gelen dilber Gelir amma neden sonra Bir selama kail oldum Verir amma neden sonra. Ayrıca, Cehrin Kalesi'nin fethi, Rus, Avusturya ve Venedik savaşlarına dair manzumeleri de Âşık Ömer'in meşhur eserleri arasında yer alır. Âşık Ömer'in 1500 civarında şiiri olduğu sanılmaktadır.

Encümen-i Şuara topluluğunun kurucusu olarak kabul edilen kişi Leskofçalı Galip'tir (Mustafa Galib). Topluluk, 1861 yılında Hersekli Arif Hikmet Bey'in evinde toplanan bir grup şair tarafından oluşturulmuştur.

"Asım'ın Nesli" şiiri, belirli bir akıma ait olmaktan ziyade, Mehmet Akif Ersoy'un ideal Türk gençliğini tasvir ettiği bir eserdir. Bu gençlik, vatanseverlik, ahlaki erdemler, İslami değerlere saygı, Türk kimliği ve kültürüne bağlılık, bilgiye ve eğitime önem verme, çalışkanlık ve azim gibi özelliklerle tanımlanır. "Asım'ın Nesli" kavramı, çeşitli ideolojilerle (İslamcılık, Türkçülük ve Batıcılık) bağlantılıdır. İslamcılık: İslami değerlere saygıyı vurgular. Türkçülük: Türk kimliği ve kültürüne olan gururu ve bu kimliğin korunmasını önceler. Batıcılık: Bilgi ve eğitime önem verir, bilimsel gelişmeleri takdir eder.