GaripAkımı

“İstanbul’u Dinliyorum, Gözlerim Kapalı” şiiri, Garip Akımı (I. Yeni) olarak bilinen edebi akıma aittir.

Garipçiler (Birinci Yeniciler), Türk edebiyatında 1940'lı yılların başında ortaya çıkan bir akım olarak, aşağıdaki ilkeleri savunmuştur: 1. Sade Dil ve Anlaşılır Şiir: Şiirin anlaşılır ve sade bir dil ile yazılması gerektiğini savunmuşlardır. 2. Toplumsal İçeriğe Karşı Durma: Toplumcu gerçekçilik anlayışına ve didaktik şiir anlayışına karşı çıkmışlardır. 3. İroni ve Mizah: Şiirlerinde ironi ve mizahı kullanarak, ciddi ve somut bir şiir anlayışını reddetmişlerdir. 4. Serbest Ölçü ve Biçim: Aruz ölçüsünü ve hece ölçüsünü reddederek, şiirlerinde serbest ölçü kullanmışlardır. 5. Günlük Hayatın Yansıtılması: Günlük yaşamı ve sıradan insanların yaşamını şiire sokmuşlardır.

Garipçiler veya Birinci Yeniciler, 1940'lı yılların başında Türk edebiyatında önemli bir devrim gerçekleştiren şiir akımının temsilcileridir. Orhan Veli Kanık'ın eserleri: 1. "Garip" (1941) - Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat ile birlikte yayımladıkları şiir kitabı. 2. "Vazgeçemediğim" (1945) - Gündelik hayatın basit ayrıntılarını işlediği eser. 3. "Destan Gibi" (1946) - Toplumsal konuları ve insan ilişkilerini işlediği şiir. 4. "Yenisi" (1947) - Yenilikçi anlayışını sürdürdüğü şiirler. 5. "Karşı" (1949) - Ölümünden sonra yayımlanan, son dönem şiirlerini içeren kitap. 6. "Nasreddin Hoca Hikayeleri" - Türk mizahının önemli figürünü yeniden yorumladığı hikayeler. 7. "Bütün Şiirleri" (1951) - Kanık'ın tüm şiirlerini içeren derleme. Ayrıca, La Fontaine'in masallarını Türkçeye çevirerek çocuk edebiyatına katkıda bulunmuştur.

Garip akımı, Türk edebiyatında 1940'larda ortaya çıkan ve eski şiir anlayışına tepki olarak doğan bir edebiyat hareketidir. Garip akımının anlatmak istedikleri: - Ölçü ve kafiyeye karşı çıkmak. - Günlük konuşma dilini şiire uygulamak. - Mecaza, süse ve yapaylığa karşı olup; sadeliğe önem vermek. - Halk şiirinin anlatım ve deneyimlerinden faydalanmak. - Sıradan insanları şiire konu etmek. - Yaşama sevincini şiire yansıtmak.

Melih Cevdet Anday, Garip Akımı'nın (Birinci Yeni) temsilcisidir.

Garip Akımı'nın en önemli özellikleri şunlardır: 1. Biçimden Özgürlük: Ölçü, uyak ve kafiye gibi geleneksel şiir kurallarına bağlı kalmaz, serbest şiir biçimini benimser. 2. Sadelik: Günlük konuşma diline yakın bir üslup kullanır, süs ve abartmadan uzak durur. 3. Somutluk: Soyut kavramlar yerine somut imgeler ve örnekler kullanır. 4. Kentsel Yaşam: Kent yaşamının ve insanlarının sorunlarını konu edinir. 5. İçtenlik: Yapay duygulardan ve gösterişten kaçınır, samimi bir duygusal ton taşır.

Garip akımına tepki gösterilmesinin birkaç nedeni vardır: 1. Geleneksel Şiir Anlayışına Muhalefet: Garip akımı, eski şiir anlayışlarını, uyak ve ölçü gibi kuralları reddediyordu. 2. Şairanelik ve Mecaz Kullanımı: Akım, şairanelikten ve mecazdan uzak, yalın bir dil kullanmayı savunuyordu. 3. Toplumcu Şairlerin Eleştirileri: Toplumcu şairler, Garip akımını, burjuva duyarlılığını geliştirmekle ve şiiri yozlaştırmakla suçladılar.

Oktay Rıfat, iki farklı edebi akımın mensubu olarak kabul edilir: 1. Garip Akımı: Orhan Veli ve Melih Cevdet'le birlikte Garip Akımı'nın kurucularındandır. 2. İkinci Yeni Akımı: 1955 yılından itibaren İkinci Yeni adlı şiir akımına yönelmiştir.

Sabahattin K. Aksal, Garip Akımı ve İkinci Yeni şiir akımlarına mensuptur.

Orhan Veli, Garip Akımı'nın kurucusudur. Bunun nedeni, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat ile birlikte yayımladıkları "Garip" adlı şiir kitabı ve bu kitapta ortaya koydukları şiir anlayışıdır.

Orhan Veli Kanık'ın şiir anlayışı, geleneksel şiir kurallarını sorgulayan ve bu kurallara başkaldıran bir yapıya sahiptir. Temel özellikleri: - Sade dil: Günlük yaşamın sıradan detaylarını ve basit bir dili tercih etmiştir. - Her şeyin şiire konu olabileceği: Şiire her türlü konuyu dahil etmiş, edebî sanatları, vezin ve kafiye gibi ölçü birimlerini reddetmiştir. - Garip Akımı: Arkadaşları Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat ile birlikte "Garip" akımını oluşturarak, şiirin sadece elit bir sanat dalı olmadığını, her kesimden insanın anlayabileceği bir ifade biçimi olması gerektiğini savunmuştur. - Mizah ve ironi: Şiirlerinde mizahi unsurlar ve ironi sıkça yer alır.

Garip Akımı, 1940'lı yılların sonlarında Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday'ın öncülüğünde ortaya çıkan bir edebiyat akımıdır. Akımın temel özellikleri: - Biçimden özgürlük: Ölçü, uyak ve kafiye gibi geleneksel şiir kurallarına bağlı kalınmaz, serbest şiir biçimi benimsenir. - Sadelik: Süslü ve abartılı dilden uzak, yalın bir dil kullanılır. - Somutluk: Soyut kavramlar yerine somut imgeler ve örnekler kullanılır. - Kentsel yaşam: Kent yaşamının ve insanlarının sorunları konu edinilir. - İçtenlik: Yapay duygulardan ve gösterişten kaçınılır. Temsilcileri: - Orhan Veli Kanık: "İstanbul'u Dinliyorum", "Anlatamıyorum" gibi şiirleriyle tanınır. - Oktay Rifat: "Memleketimden İnsan Manzaraları", "Ayna" gibi şiirleriyle bilinir. - Melih Cevdet Anday: "Çakmak", "Nerden Söyleyeyim" gibi şiirleriyle tanınır.

Orhan Veli Kanık'ın "Bir elinde cımbız, bir elinde ayna; Umurunda mı dünya!" şiiri, Garip Akımı'na aittir.

Varlık dergisi, rejime yakın çizgide, uzlaşmacı bir yayın anlayışı takip etmiştir. Ayrıca, Garip akımının manifestosu ilk olarak Varlık dergisinde yayımlanmıştır.

"Bedava" şiiri, Orhan Veli Kanık tarafından yazıldığı için Garip Akımı'na aittir.

Garip akımının öncülerinden olan ve şiirlerinde günlük konuşma dilini ve sıradan insanın yaşamını ele alan şairler şunlardır: 1. Orhan Veli Kanık: "İstanbul'u Dinliyorum", "Anlatamıyorum" gibi şiirlerinde sıradan hayatı ve insanların basit olaylarını işlemiştir. 2. Oktay Rıfat: "Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim" ve "Denizin Üstünde Fener" gibi şiirlerinde ironik ve mizahi bir üslupla toplumsal sorunları ele almıştır. 3. Melih Cevdet Anday: "Uykuların Doğusu" ve "Göçebe" gibi şiirlerinde hayatın anlamını arayan bir şair olarak öne çıkmıştır.

Cahit Sıtkı Tarancı'nın "Otuz Beş Yaş" şiiri, Garip akımı içinde yer almaktadır.

Yalnızlık şiiri, Orhan Veli Kanık tarafından yazıldığı için Garip Akımı'na aittir.

Oktay Rifat'ın şiir anlayışı zamanla değişiklik göstermiştir: 1. İlk Dönem: Toplumcu eserler vererek "Garip Akımı"na dahil olmuştur. 2. Orta Dönem: Bireyselciliğe ve gerçeküstücülüğe yönelmiş, "sanat toplum içindir" anlayışını benimsemiştir. 3. Son Dönem: "Sanat, sanat içindir" anlayışını benimseyerek İkinci Yeni akımına dahil olmuş ve soyut şiire yönelmiştir.

"Delikli Şiir", Garip akımına aittir.