GaripAkımı

"İstanbul'u Dinliyorum, Gözlerim Kapalı" şiiri, Garip Akımı'na aittir. Bu akım, Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat tarafından 1941 yılında kurulmuştur.

Garipçiler (Birinci Yeni), Türk şiirinde yer etmiş anlayışları reddedip söyleyiş güzelliğini esas alan bir edebiyat akımını savunmuşlardır. Garipçilerin savunduğu bazı ilkeler: Kural ve kalıplara karşı çıkış: Ölçü, kafiye ve dörtlük uygulamasına karşı çıkmışlardır. Yalın dil ve sadelik: Mecaza, süse ve yapaylığa karşı olup günlük konuşma dilini kullanmışlardır. Halk şiirinden yararlanma: Halk şiirinin anlatım ve deneyimlerinden faydalanmışlardır. Sıradan insanlar ve somut temalar: Sıradan insanlar ve günlük meseleler şiire konu olmuştur. Yaşama sevinci: Yaşama sevinçlerini şiirlerine yansıtmışlardır. Söz ve anlam oyunları: Şiirde söz ve anlam oyunlarından kaçınmışlardır. Şairanelikten uzak duruş: Şairanelik ve mecazlı söyleyişi reddetmişlerdir. Batı etkisi: Batı şiirinden etkilenmiş, özellikle gerçeküstücülük ve dadaizm akımlarından izler taşımışlardır.

Garipçiler (Birinci Yeni) ve Orhan Veli'nin bazı eserleri: Garip (Kitap). Vazgeçemediğim (Şiir). İstanbul'u Dinliyorum (Şiir). Dalgacı Mahmut (Şiir). Cımbızlı Şiir (Şiir). Dedikodu (Şiir). Ben Orhan Veli (Şiir). Garip akımının özellikleri: Ölçü ve kafiyeye karşı çıkmışlardır. Günlük konuşma dilini şiire uygulamaya çalışmışlardır. Mecaza, süse ve yapaylığa karşı çıkıp sadeliğe/yalınlığa önem vermişlerdir. Halk şiirinin anlatım ve deneyimlerinden faydalanmışlardır. O güne kadar şiirde kullanılmayan bazı sözcükleri kullanmışlardır. Sıradan insanlar şiire konu olmuştur. Yaşama sevinçlerini şiire yansıtmışlardır.

Garip akımı, Türk edebiyatında 1940'lı yılların başında ortaya çıkmış ve eski şiir anlayışına tepki olarak doğmuştur. Garip akımının anlatmak istedikleri: Ölçü ve kafiyeye karşı çıkmak. Günlük konuşma dilini şiire uygulamak. Mecaza, süse ve yapaylığa karşı olup sadeliğe önem vermek. Halk şiirinin anlatım ve deneyimlerinden faydalanmak. Sıradan insanları şiire konu etmek. Yaşama sevincini şiire yansıtmak.

Melih Cevdet Anday, Garip Akımı'nın (Birinci Yeni) öncülerinden ve temsilcilerindendir. Ayrıca, "Kolları Bağlı Odysseus" adlı eseriyle kendine özgü bir felsefi şiir akımı başlatmıştır.

Garip Akımı'nın en önemli özellikleri şunlardır: Kurallara ve kalıplara karşı çıkış. Günlük konuşma dilinin kullanımı. Mecaz ve süsten uzak durma. Halk şiirinden faydalanma. Sıradan insanların şiire konu olması. Yaşama sevincinin yansıması. Söz ve anlam oyunlarına yer vermeme.

Garip akımına tepki gösterilmesinin bazı nedenleri: Geleneksel şiir anlayışına muhalefet. Şairanelik ve mecaz kullanımı. Toplumcu şairlerin eleştirileri. Garip akımına ilk tepki, 16 Mart 1950’de Ankara'da çıkmaya başlayan Hisar dergisi ve etrafında toplanan gençlerden gelmiştir.

Oktay Rifat, Türk edebiyatında farklı akımlara mensup olarak kabul edilir: Garip Akımı: Orhan Veli Kanık ve Melih Cevdet Anday ile birlikte 1941 yılında Garip adlı şiir kitabını yayımlayarak bu akımın öncülerinden olmuştur. İkinci Yeni Akımı: 1955 yılında yayımladığı "Perçemli Sokak" adlı şiir kitabıyla bu anlayışa yönelmiş ve bu akımın önemli şairlerinden biri olmuştur. Toplumcu Gerçekçi Şiir: 1966'da "Elleri Var Özgürlüğün" adlı şiir kitabıyla toplumcu şiire dönüş yapmıştır. Oktay Rifat, şiir yaşamı boyunca bu akımlar arasında geçişler yapmış ve sürekli bir değişim içinde olmuştur.

Sabahattin Kudret Aksal, herhangi bir akıma mensup olmaktan ziyade, kendine özgü bir şiir ve edebiyat anlayışı olan bir yazardır. Başlangıç Dönemi: İlk şiirlerinde Cahit Sıtkı Tarancı etkisiyle hece vezni ve uyak kullanmıştır. 1976 Sonrası: Yalınlığı elden bırakmadan dilde derinlik arayışına girmiş, Garip'ten uzaklaşıp İkinci Yeni havasına yönelmiştir. Genel Anlayışı: İnsan-doğa ilişkisine felsefe düzleminde yaklaşmış, kent insanlarının gündelik ilişkilerini ve saçmalıklarını işlemiştir.

Orhan Veli Kanık, Garip (I. Yeni) akımının kurucusudur. Garip akımının ortaya çıkmasının nedeni, Orhan Veli ve arkadaşlarının, Ahmet Haşim'in eserlerini, Nâzım Hikmet'in toplumcu şiirlerini ve hececileri reddetmeleridir. Orhan Veli, şiirde vezin, kafiye ve söz sanatlarını kullanmayı reddederek, sokaktaki insanın söyleyişini şiir diline taşımayı amaçlamıştır.

Orhan Veli Kanık, Garip akımının öncü şairlerinden biridir. Garip akımı, şiirde vezin, kafiye ve edebi sanatlar gibi geleneksel unsurları reddeden bir anlayışa sahiptir. Orhan Veli, şiirlerinin temasında ise çoğunlukla tabiat, insan, aşk, çocukluk, savaş, hayat, sarhoşluk ve seyahat gibi konulara yer vermiştir.

Garip Akımı (Birinci Yeni), Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat Horozcu ve Melih Cevdet Anday'ın 1940'lı yıllarda başlattığı, şiirdeki her türlü kural ve belirli kalıplara karşı çıkan bir edebiyat akımıdır. Garip Akımı'nın bazı özellikleri: Ölçü ve kafiyeye karşı çıkmışlardır. Günlük konuşma dilini şiire uygulamaya çalışmışlardır. Mecaza, süse ve yapaylığa karşı olup sadeliğe önem vermişlerdir. Halk şiirinin anlatım ve deneyimlerinden faydalanmışlardır. O güne kadar şiirde kullanılmayan bazı sözcükleri kullanmışlardır. Sıradan insanlar şiire konu olmuştur. Yaşama sevinçlerini şiirlerine yansıtmışlardır. Garip Akımı'nın temsilcileri: Orhan Veli Kanık; Oktay Rıfat Horozcu; Melih Cevdet Anday.

Orhan Veli Kanık'ın "Bir elinde cımbızı, bir elinde aynası; Umurunda mı dünya!" dizelerini içeren Cımbızlı Şiir adlı eseri, Garip Akımı'na aittir. Orhan Veli, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat ile birlikte 1941 yılında çıkardıkları "Garip" adlı şiir kitabıyla bu akımı başlatmışlardır.

Varlık dergisi, yayın hayatı boyunca farklı dönemlerde çeşitli görüşlere ev sahipliği yapmıştır. İlk yıllarında dergi, Cumhuriyet ideallerini ve Kemalizm'i destekleyen bir yayın politikası izlemiştir. İkinci Dünya Savaşı yıllarında dergide daha çok siyaset, ekonomi ve sosyal hayatla ilgili yazılar yayımlanmış, jeneriği "Milliyetçi ve Memleketçi Fikir Mecmuası" olarak değiştirilmiştir. 1980 sonrası dönemde dergi, siyasi ve toplumsal konulara daha fazla yer vermeye başlamış, ancak "ideolojik topografyasını" yansıtan dosyalarla da okuyucu karşısına çıkmıştır. Günümüzde Varlık dergisi, edebiyat, kültür ve sanat odaklı yayınlarını sürdürmektedir.

Orhan Veli Kanık'ın "Bedava" şiiri, Garip Akımı'na (Birinci Yeni) aittir.

Orhan Veli Kanık, Garip akımının öncülerinden olup, şiirlerinde günlük konuşma dilini ve sıradan insanın yaşamını ele almıştır. Orhan Veli, 1941 yılında yayımladığı "Garip" adlı şiir kitabı ile şiirde ölçü, kafiye, süslü anlatım ve kalıplaşmış konulara başkaldırmıştır.

Cahit Sıtkı Tarancı'nın "Otuz Beş Yaş" şiiri herhangi bir akıma bağlı değildir; şair, bu şiirde kendine özgü bir anlayış geliştirmiştir.

Oktay Rifat'ın şiir anlayışı, farklı dönemlerde çeşitli değişim ve dönüşümler göstermiştir: Garip Akımı: 1941 yılında Orhan Veli Kanık ve Melih Cevdet Anday ile birlikte Garip adlı şiir kitabını yayımlayarak bu akımın öncülerinden olmuştur. İkinci Yeni: 1956 yılında yazdığı "Perçemli Sokak" kitabıyla İkinci Yeni şiir anlayışına yönelmiştir. Toplumcu Gerçekçi Şiir: 1966'da "Elleri Var Özgürlüğün" kitabıyla toplumcu şiire dönüş yapmıştır. Saf Şiir: "Şiirler", "Yeni Şiirler", "Elifli" gibi kitaplarında saf şiir olgusunu ön plana çıkarmıştır.

Orhan Veli Kanık'ın "Yalnızlık" şiiri, Garip (I. Yeni) akımına aittir. Garip akımı, şiirde yenilikçi bir yaklaşım benimseyerek geleneksel şiir kalıplarını sorgulamıştır.

"Delikli Şiir", Garip Akımı (Birinci Yeni)'na aittir. Garip Akımı, Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat Horozcu tarafından kurulan, Türk şiirinin eski yapısını kökten değiştirmeyi amaçlayan bir edebi harekettir.