TemelHaklar

Anayasanın 14. maddesi, temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılmasını önlemek amacıyla 2001 yılında değiştirilmiştir. Değişikliklerle birlikte: - Devletin bütünlüğü ve Cumhuriyetin temel nitelikleri koruma altına alınmıştır. - Anayasa hükümlerinin yorumuna ilişkin genel bir sınır çizilmiştir. - Temel hak ve özgürlüklerin yok edilmesini veya Anayasada belirtilenden daha geniş şekilde sınırlandırılmasını amaçlayan faaliyetler yasaklanmıştır.

"Temel Hak ve Özgürlükler" adlı eserin yazarı İlhan F. Akın'dır.

Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı'nın 4 maddesi şunlardır: 1. İnsanlık Onuru: İnsanlık onuru ihlal edilemez, saygı gösterilmeli ve korunmalıdır. 2. Yaşama Hakkı: Herkes yaşama hakkına sahiptir, ölüm cezası uygulanamaz. 3. İşkence veya İnsanlık Dışı Muamele Yasağı: Hiç kimse işkenceye veya insanlık dışı veya alçaltıcı muamele veya cezaya tabi tutulamaz. 4. Kölelik ve Zorla Çalıştırma Yasağı: Hiç kimse kul veya köle olarak tutulamaz, zorla çalıştırılamaz.

5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı sayfa 16'da demokrasinin temel nitelikleri hakkında bilgiler yer almaktadır. Bu sayfada şu konular ele alınmıştır: Demokrasinin unsurları: özgürlük, eşitlik, seçme ve seçilme hakkı, millî egemenlik, çoğulculuk, katılım ve hukukun üstünlüğü. Temel hak ve özgürlükler: Bu hak ve özgürlüklerin herkese eşit olarak tanınması ve yasalarla korunması. Demokratik devletlerde vatandaşların davranışları: Başkalarına zarar vermeden hak ve özgürlüklerin kullanılması, yasalar önünde eşit haklara sahip olunması.

4. sınıf temel haklar testi çözmek için aşağıdaki online kaynaklardan yararlanabilirsiniz: 1. Okul Testleri: 4. sınıf insan hakları testleri ve diğer derslerle ilgili testler sunmaktadır. 2. Testlericoz.com: Meb müfredatına uygun, cevap anahtarlı insan hakları yazılı soruları sunmaktadır. 3. Ilkokulluyum.com: İnsan hakları ve vatandaşlık konularında 12 soruluk testler içermektedir. 4. Testcoz.online: 4. sınıf insan hakları yazılı soruları ve çözümlerini sunmaktadır. 5. Testimiz.com: Yeni müfredata uygun insan hakları testleri sunmaktadır.

Temel haklar ve adil yargılanma arasındaki ilişki, adil yargılanma hakkının, temel insan haklarının korunması ve uygulanmasının bir parçası olmasından kaynaklanır. Adil yargılanma hakkı, bireylerin suç isnadı karşısında veya haklarının korunması için, bağımsız ve tarafsız bir yargı organı önünde eşit ve adil bir şekilde yargılanma güvencesidir. Temel haklar ise, bireylerin doğuştan sahip oldukları, evrensel, eşit ve dokunulmaz haklardır.

Temel hak ve özgürlükler, belirli şartlar çerçevesinde sınırlandırılabilir. Bu özgürlükler arasında şunlar yer alır: 1. Kişi hürriyeti ve güvenliği: Kimse keyfi olarak özgürlüğünden mahrum bırakılamaz. 2. Özel hayatın gizliliği: Her bireyin özel hayatı ve aile hayatı korunur. 3. Din ve vicdan özgürlüğü: Herkes, dinini seçme, inancını yaşama ve değiştirme özgürlüğüne sahiptir. 4. Düşünce ve ifade özgürlüğü: Bireyler, düşüncelerini açıklama ve yayma hakkına sahiptir. 5. Basın ve yayın özgürlüğü: Basın özgürlüğü, demokratik toplumun temel taşlarından biridir. 6. Yerleşme ve seyahat özgürlüğü: Herkes, ülke içinde dilediği yere yerleşme ve seyahat etme hakkına sahiptir. 7. Mülkiyet hakkı: Bireylerin mülkiyet hakkı anayasal güvence altındadır. Sınırlandırmalar şu şartlara uygun olmalıdır: - Kanunla sınırlama: Haklar yalnızca kanunla sınırlanabilir. - Özüne dokunmama: Sınırlamalar, hakların özüne dokunamaz. - Demokratik toplum gerekleri: Sınırlamalar, demokratik toplum düzenine uygun olmalıdır. - Ölçülülük ilkesi: Alınan tedbirler, amaca uygun ve orantılı olmalıdır.

Yürütme organının temel hak ve hürriyetlere müdahale etmesi, çeşitli yollarla önlenir: 1. Anayasa Yargısı: Temel hak ve hürriyetlerin anayasada sayılması ve anayasa yargısının varlığı, yasama organının bu haklara müdahale eden kanunları iptal etmesini sağlar. 2. İdari Yargı: Yürütmenin düzenleyici ve bireysel işlemlerine karşı yargı yolunun açık olması, temel hak ve hürriyetlerin idari yargı yoluyla korunmasını sağlar. 3. Bağımsız İdarî Kurumlar: Ombudsman gibi bağımsız kurumlar, yürütme organının insan hakları alanına müdahale konusunda son derece geniş yetkiler kullanmasını denetler. 4. Uluslararası Koruma: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi gibi uluslararası organlar, temel hak ve hürriyetlerin korunmasına yardımcı olur. 5. Bireysel Başvuru Hakkı: Temel hak ve hürriyetleri ihlal edilen kişiler, bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesi'ne başvurabilir.

Çocuk hakları dört temel alanda toplanmıştır: 1. Yaşama ve gelişme hakkı. 2. Korunma hakkı. 3. Katılım hakkı. 4. Eşitlik ilkesi.

Anayasa Mahkemesi, aşağıdaki hakları korur: 1. Temel hak ve özgürlükler: Anayasa Mahkemesi, bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin ihlal edilmesi durumunda koruma sağlar. 2. Adil yargılanma hakkı: Herkesin yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak adil yargılanma hakkını güvence altına alır. 3. Mülkiyet hakkı: Mülkiyet ve miras haklarının korunmasını sağlar. 4. Siyasi parti hakları: Siyasi partilerin anayasaya aykırı faaliyet yürütüp yürütmediğini denetleyerek, gerektiğinde kapatma kararı verebilir. 5. Seçim hakları: Milletvekili dokunulmazlıklarının kaldırılması ve milletvekilliğinin düşmesi kararlarına ilişkin itirazları inceler. Ayrıca, Anayasa Mahkemesi, yasaların ve düzenleyici işlemlerin anayasaya uygunluğunu da denetler.

İslam hukukunda temel hak ve hürriyetler konusu, "İslam Hukukunda Temel Hak ve Hürriyetler" adlı kitapta ele alınmıştır. Bu kitap, Servet Armağan tarafından yazılmış ve Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yayımlanmıştır.

Anayasa kanunu, devletin temel örgüt yapısını kuran, önemli organlarını ve işleyişlerini belirleyen; ayrıca temel hak ve özgürlükleri tespit edip, sınırlarını çizen hukuk metinleridir. Bazı özellikleri: - Toplumsal bir sözleşme niteliği taşır. - Devletin yönetim biçimini belirtir. - Yasama, yürütme ve yargı gibi anayasal devlet organlarını tanımlar. - Hiçbir kanunun anayasaya aykırı olamayacağını öngörür.

"Hakkın özü" ifadesi, bir hakkın temel ve vazgeçilmez kısmını ifade eder. Bir hakkın özüne dokunulması, onun varlık nedeninin ortadan kaldırılması veya güvencesiz bırakılması anlamına gelir.

İHAS (İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi) ve protokolleri ile Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı'nda düzenlenen ortak hak ve hürriyetler şunlardır: 1. Yaşama Hakkı: Herkes yaşama hakkına sahiptir ve ölüm cezası yasaktır. 2. İşkence ve Kötü Muamele Yasağı: Hiç kimse işkenceye veya insanlık dışı veya alçaltıcı muamele veya cezaya tabi tutulamaz. 3. Özel ve Aile Yaşamına Saygı: Herkes özel ve aile yaşamına, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. 4. Düşünce, Vicdan ve Din Özgürlüğü: Herkes düşünce, din ve vicdan özgürlüğüne sahiptir. 5. Çalışma ve Meslek Seçme Hakkı: Herkes çalışma ve serbestçe seçtiği bir mesleği icra etme hakkına sahiptir. 6. Ayrımcılık Yasağı: Cinsiyet, ırk, renk, sosyal köken gibi herhangi bir nedenle ayrımcılık yapılması yasaktır. 7. Belgelere Erişim Hakkı: Herkes, Avrupa Birliği'nin belgelerine erişme hakkına sahiptir.

İnternet ve sosyal medya araçları konusunda yapılacak düzenleme ve uygulamalarda devletin ve idari makamların hassas davranması gerekmektedir çünkü: 1. Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması: İnternet, ifade özgürlüğü ve bilgi edinme gibi temel hak ve özgürlüklerin kullanılması için vazgeçilmez bir araçtır. 2. Suistimallerin Önlenmesi: Sosyal medya, sahte haberlerin yayılması, kişilik haklarının ihlali ve çocukların zararlı içeriklere maruz kalması gibi suistimalleri beraberinde getirebilir. 3. Demokratik Toplumun Temini: İfade özgürlüğü, demokratik bir toplumun temel taşlarından biridir ve bu özgürlüğün etkili bir şekilde korunması, devletin pozitif yükümlülükleri arasındadır.

Temel hak ve özgürlükler, anayasada belirtilen özel durumlarda ve şartlarla kısıtlanabilir. Bu durumlar şunlardır: 1. Kanunla sınırlama: Haklar sadece kanunla sınırlanabilir. 2. Olağanüstü durumlar: Savaş, seferberlik, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde temel hak ve özgürlüklerin kullanımı kısmen veya tamamen durdurulabilir. 3. Demokratik toplum gerekleri: Sınırlamalar, demokratik toplum düzenine uygun olmalıdır. 4. Ölçülülük ilkesi: Alınan tedbirler, amaca uygun ve orantılı olmalıdır. Kısıtlanamayan temel haklar arasında ise yaşama hakkı, işkence yasağı, din, vicdan ve düşünce özgürlüğü ile suç ve cezalara ilişkin ilkeler yer alır.

Olağanüstü halde bazı temel haklar kısıtlanabilir, ancak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne göre kesinlikle kısıtlanamayacak haklar da vardır. Kısıtlanabilecek haklar arasında: - Sokağa çıkma sınırlamaları veya yasakları; - Kişilerin üstlerinin, araçlarının ve eşyalarının aranması ve suç eşyası ele geçirilmesi; - Gazete, dergi, broşür gibi yayınların basılması, çoğaltılması ve dağıtılmasının yasaklanması veya izne bağlanması; - Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yasaklanması, ertelenmesi veya izne bağlanması. Olağanüstü halde bile kısıtlanamayacak haklar ise şunlardır: - Yaşam hakkı; - İşkence yasağı; - Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı; - Kanunsuz ceza olmaz ilkesi.

Anayasa Mahkemesi'ne göre etkin soruşturma yükümlülüğünün ihlali, devletin yaşam hakkı gibi temel hak ve özgürlüklerin ihlalinde, sorumluların belirlenmesi ve cezalandırılması için gerekli incelemeleri ve araştırmaları yapmaması anlamına gelir. Bu ihlalin bazı sonuçları şunlardır: Yeniden yargılama: AYM, ihlali gidermek için dosyayı ilgili mahkemeye gönderebilir ve yeniden yargılama yapılmasını sağlayabilir. Tazminat: Başvurucu lehine tazminat kararı verilebilir. Genel mahkemelerde dava açma imkanı: AYM, genel mahkemelerde dava açma yolunu gösterebilir.

Anayasa hukuku mevzuatı şu unsurları içerir: 1. Anayasa: Devletin temel organlarının kuruluşunu, işleyişini ve karşılıklı yetkilerini düzenleyen hukuk belgesi. 2. Yasama Organının Yapısı: Tek meclisli veya iki meclisli olma, seçim sistemleri gibi konular. 3. Yürütme Organı: Hükûmet sistemleri, yürütme organının görevleri. 4. Yargı Gücü: Yargının tarafsızlığı ve bağımsızlığı, anayasal yargı. 5. Temel Hak ve Özgürlükler: Hakların kapsamı ve niteliği, koruma mekanizmaları. Ayrıca, anayasa hukukunun diğer kaynakları arasında içtihatlar ve bilimsel eserler de yer alır.

Temel hak ve hürriyetler, bireylerin insan onuruna dayanan, devletin müdahalesine karşı korunan ve demokratik toplumların vazgeçilmez unsurları arasında yer alan haklardır. Kompozisyonda temel hak ve hürriyetler şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Negatif Statü Hakları: Devletin müdahale edemeyeceği, bireyin temel özgürlüklerini güvence altına alan haklardır. 2. Pozitif Statü Hakları: Devletin bireylere aktif olarak sağladığı haklardır. 3. Aktif Statü Hakları: Bireylerin devlet yönetimine katılmalarını sağlayan haklardır. Temel hak ve hürriyetler, Anayasa’nın 13. maddesine uygun olarak kanunla sınırlandırılabilir.