HukukiKavramlar

Taraf ve taraf sıfatı kavramları farklı anlamlara sahiptir: 1. Taraf: Bir davada veya hukuki ilişkide hak ve borç sahibi olan kişiyi ifade eder. 2. Taraf Sıfatı: Davanın konusu olan hukuki ilişkide gerçekten hak veya borç sahibi olup olmamayı ifade eder. Bir başka deyişle, kişinin davada "taraf" olabilmesi için gerekli olan hukuki statüdür. Dolayısıyla, taraf genel bir terimken, taraf sıfatı daha spesifik ve hukuki ilişkiye özgü bir kavramdır.

Tüzel kişi, hukuk bakımından birçok kişinin veya malın topluluğundan doğan ve tek bir kişi sayılan oluşumdur. Tüzel kişilerin bazı özellikleri: - Gerçek kişi olmadıkları hâlde gerçek kişi gibi işlem görürler. - Kendilerini oluşturan ortaklardan, üyelerden veya temsilcilerden bağımsızdırlar. - Hukuki bir varlık olarak kabul edilirler, bu sayede hak ve borç sahibi olabilirler. Tüzel kişiler iki ana kategoriye ayrılır: 1. Kamu hukuku tüzel kişileri: Kamu hukuku kurallarına göre kurulup faaliyet gösterirler (örneğin, devlet, belediyeler, üniversiteler). 2. Özel hukuk tüzel kişileri: Özel hukuk kuralları çerçevesinde kurulup faaliyet yürütürler (örneğin, şirketler, dernekler, vakıflar).

Meşru bir yönetim, bir hükümetin veya liderin yetkilerini kullanma hakkının hukuki, siyasi ve toplumsal açıdan kabul edilebilir ve meşru görülmesi anlamına gelir. Bu kavram, yönetimin halkın onayını ve kabulünü kazanarak otorite ve gücünü kullanma yetkisine sahip olması durumunu ifade eder.

Hukukta ihlal, bir kuralın, yasanın veya normun çiğnenmesi, göz ardı edilmesi veya ihlal edilmesi durumunu ifade eder. Bazı hukukta ihlal türleri şunlardır: Hukuki ihlal. Bireysel hak ihlali. Sözleşme ihlali.

Meşruiyet kelimesi iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Hukuk terimi olarak: Meşruiyet, hukuka uygunluk anlamına gelir. 2. Siyaset bilimi terimi olarak: Meşruiyet, politik bir sisteme, devlete veya hükümete itaat edilip edilmemek gerektiğini belirleyen durum olarak tanımlanır.

Karine çeşitleri iki ana başlık altında toplanır: kanuni karine ve fiili karine. 1. Kanuni Karine: Kanun tarafından belirlenen karinelerdir ve iki türe ayrılır: - Olay Karinesi: Belirli bir olaydan, başka bir olayın varlığını çıkarmaktır. - Hak Karinesi: Belirli bir olay veya durumda bir hakkın ya da hukuki ilişkinin bulunup bulunmadığı hakkında sonuca varmaktır. 2. Fiili Karine: Kanun tarafından belirtilmemiş, hâkimin hayat tecrübelerine dayanarak çıkardığı karinelerdir.

Rücû ve halefiyet hukuk alanında farklı anlamlar taşır: 1. Rücû: Bir kişinin, hukuken diğerinin yerine geçerek üçüncü kişilere karşı onun haklarını ve sorumluluklarını devralması durumudur. 2. Halefiyet: Alacaklı ile borçlu arasındaki borç ilişkisinin, borçlu dışında üçüncü bir kişinin borç konusu edimi ifası ile sona ermesi durumudur.

Hukukta karine, bilinen bir olgudan bilinmeyen bir olgunun çıkarılması anlamına gelir ve aksi ispatlanana kadar kabul edilir. Karineler iki ana gruba ayrılır: 1. Kanuni Karineler: Kanunda düzenlenen karinelerdir ve iki türe ayrılır: - Adi Kanuni Karine: Aksinin ispat edilebildiği karinedir. - Kesin Kanuni Karine: Aksinin ispat edilemediği karinedir. 2. Fiili Karineler: Kanundan kaynaklanmayan, hakimin takdirine dayanan karinelerdir.

Muvazaa ve sebepsiz zenginleşme farklı hukuki kavramlardır: 1. Muvazaa: Tarafların gerçek iradelerini gizleyerek, üçüncü kişileri aldatmak amacıyla yaptıkları geçersiz bir sözleşmedir. 2. Sebepsiz Zenginleşme: Bir kişinin malvarlığında, haklı bir sebep olmaksızın meydana gelen artıştır. Özetle, muvazaa geçersiz bir hukuki işlemle ilgiliyken, sebepsiz zenginleşme geçerli bir hukuki sebebin yokluğunda meydana gelen zenginleşmeyle ilgilidir.

Farazi ve gerçek kavramları hukukta farklı anlamlar taşır: 1. Farazi: Hukukta "farazi" terimi, varsayımsal veya hayali bir durumu ifade eder. 2. Gerçek: Hukukta "gerçek" ise, somut ve ispatlanmış olayları ifade eder. Yani, farazi olanın aksine, gerçek olaylar sabitlenmiş ve doğrulanmış delillere dayanır.

Hukukta edim çeşitleri şunlardır: 1. Müsbet (Olumlu) Edim - Menfi (Olumsuz) Edim: - Müsbet edim, bir şey vermeye, bir şey yapmaya ilişkin edimlerdir. - Menfi edim, bir şey yapmamaya, bir şeyden kaçınmaya ya da bir şeye katlanmaya ilişkin edimlerdir. 2. Şahsi (Kişisel) Edim - Maddi Edim: - Şahsi edim, borçlunun bizzat kendi bedeni ya da fikri kuvvet ve becerisi ile yerine getirebileceği edimlerdir. - Maddi edim, doğrudan doğruya borçlunun malvarlığı ile ifa edilen edimlerdir. 3. Çeşidiyle (Cinsiyle) Belirlenen Edim - Ferdiyle Belirlenen Edim: - Çeşidiyle belirlenen edim, edim konusu şeyin sadece genel nitelikleriyle belirlendiği edimlerdir. - Ferdiyle belirlenen edim, edim konusu şeyin ayırt edici tüm özellikleriyle sözleşmede somut olarak belirlendiği edimlerdir. 4. Ani Edim - Sürekli Edim: - Ani edim, tek bir fille bir anda ifa edilen ve borcu sona erdiren edimlerdir. - Sürekli edim, belirli bir süre kesintisiz bir fiille veya davranışla ifa edilen edimlerdir. 5. Bölünebilen Edim - Bölünemeyen Edim: - Bölünebilen edim, şeyin niteliğinde veya değerinde esaslı bir değişiklik olmaksızın birden çok parçaya ayrılması mümkün olan edimlerdir. - Bölünemeyen edim, aynı nitelikte birden çok kısmi edime bölündüğünde niteliğinde değişiklik veya değerinde esaslı bir azalma meydana gelen edimlerdir.

İşyeri ve işletme kavramları arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Amaç: İşyeri, mal veya hizmet üretimine yönelik teknik bir amaç güderken, işletme iktisadi ve mali (kâr sağlama) bir amaç güder. 2. Kapsam: İşletme, birden fazla işyerini içerebilirken, her bağımsız işyeri aynı zamanda bir işletmedir. 3. Hukuki Bağ: İşletmenin, işyerleri arasında hukuki ve iktisadi bir bağ olması gerekir. Özetle, işyeri işletmenin bir parçası olup, işletmenin kendisi de birden fazla işyerinin örgütlenmesi olarak tanımlanabilir.

İdrak yaşı, hukukta kesin bir şekilde belirtilmemiş olmakla birlikte, genellikle 8 yaş ve üzeri çocuklar için kabul edilmektedir.

Müşterek ve müteselsil terimleri, borçların birden fazla kişi tarafından üstlenilmesi durumunda kullanılan hukuki kavramlardır. Müşterek sorumluluk, birden fazla borçlunun borcun sadece kendi payına düşen kısmından sorumlu olmasıdır. Müteselsil sorumluluk ise, birden fazla borçlunun borcun tamamından ayrı ayrı sorumlu olmasıdır.

Kişi ve kişilik kavramları hukukta farklı anlamlar taşır: 1. Kişi: Hak sahibi olabilecek veya borç altına girebilecek herkesi ifade eder. 2. Kişilik: Kişiye ayrılmaz bir şekilde bağlı, hukuken korunan maddi ve manevi değerler bütünüdür.

Hukukta "kişi" kavramı, haklara ve borçlara sahip olabilen varlığı ifade eder. Gerçek kişi, doğumuyla birlikte hukuk düzeni tarafından tanınan haklara sahip olan bireydir.

İhmal ve sorumsuzluk kavramları farklı anlamlara sahiptir. İhmal, hukuka aykırı sonucun istenmemesine rağmen, sonucun ortaya çıkmasında gerekli özeni göstermemektir. Sorumsuzluk ise, borçlunun borca aykırı davranışından doğan sorumluluğunun kısmen veya tamamen kaldırılması anlamına gelir.

İsnat yeteneği ve algılama yeteneği, ceza hukukunda önemli kavramlardır. İsnat yeteneği, kişinin işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını anlama ve bu doğrultuda davranışlarını yönlendirme yeteneğidir. Algılama yeteneği ise, kişinin fiilin toplumsal değerinin farkında olması, yani genel olarak toplumsal hayatın gerekleriyle çatıştığını bilmesi anlamına gelir.

"İyi Niyet Avı" ifadesi, iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Hukukta İyi Niyet: Hukukta iyi niyet, bir hakkın kazanılmasına veya hukuki bir sonucun doğmasına engel olan durumları bilmeme veya bilebilecek durumda olmama anlamına gelir. 2. "Good Will Hunting" Filmi: Bu ifade, 1997 yapımı, Matt Damon ve Ben Affleck tarafından yazılan bir film olan "Good Will Hunting"i de ifade edebilir.

Akidler çeşitli yönlerden farklı sınıflara ayrılabilir: Sıhhat yönünden: sahih, fâsid ve bâtıl akidler. Bağlayıcılık yönünden: lâzım (her iki tarafı bağlayıcı) ve gayri lâzım (tek tarafı bağlayıcı) akidler. İşlerlik ve yürürlük açısından: nâfiz (yapıldığı andan itibaren geçerli) ve mevkuf (geçerli olması için başkasının icazetine bağlı) akidler. Konu karşılığı bulunup bulunmamasına göre: ivazlı (mevzuun karşılığı bulunan) ve ivazsız (mevzuun karşılığı bulunmayan) akidler. Ödeme sorumluluğu getirip getirmemesine göre: ödeme sorumluluğu getiren (ukudü’d-damân) ve emanet akidleri (ukudü’l-emânât). Gaye bakımından: temlik (mal veya menfaat mülkiyetinin el değiştirmesi), şirket (ortaklık), teminat (alacağın güvence altına alınması), temsil (birinin yerini diğerinin alması), muhafaza (koruma) akidleri. Süreklilik bakımından: müddetsiz (yapıldığı anda ifa olunan) ve süreli (belirli bir süre için geçerli) akidler. Şekil bakımından: şeklî (kanunî şekil şartları bulunan) ve rızâî (genellikle şekil şartı olmayan) akidler.