Tasavvuf

Rebabnâme, Sultan Veled tarafından yazılmış, tasavvuf konularını işleyen bir mesnevidir. Eserde anlatılan ana konular şunlardır: 1. Mevlâna ve Mevlevilik: Sultan Veled, eserinde babası Mevlâna Celaleddin’in görüşlerini ve Mevlevîliğin ilkelerini yeniden yorumlamış ve bu konulara yer vermiştir. 2. Tasavvuf Yolu: Tasavvuf yolunu seçenlerin öğrenmesi gereken ön bilgiler ve iki yüze yakın soru ve cevapları içermektedir. 3. Dinî ve Ahlakî Öğütler: Eserde, insanların Hak Teâlâ’nın emrine ve elçisinin sünnetine uygun olarak yaşamaları için öğütler verilmiştir. 4. Çeşitli Dillerdeki Beyitler: Rebabnâme’de 162 Türkçe, 36 Arapça ve 22 Rumca beyit bulunmaktadır.

Sufi temalı filmleri izlemek için aşağıdaki platformlar kullanılabilir: 1. "Tasavvuf Üçlemesi" gibi TRT yapımlarını vimeo.com üzerinden izleyebilirsiniz. 2. "Yunus Emre" ve "Kuşlarla Yolculuk" gibi dizileri Youtube ve Netflix'te bulabilirsiniz. 3. "Sufiyum Sujatayum" filmini Amazon Prime Video'da izleyebilirsiniz. 4. İran yapımı tasavvuf filmlerini ise Yeni Kaynak sitesinde bulabilirsiniz.

Attar Fütüvvetnamesi, Fütüvvetnamey-i Seyyid Ezzi Mervi olarak da bilinir. Fütüvvetname, fütüvvet kavramını konu edinen ve tasavvuf çevrelerinde nizamname olarak kullanılan bir risaledir.

Fuzuli, aşk şiirlerini tasavvufi bir bakış açısıyla ve insanın iç dünyasındaki duygusal deneyimleri yansıtmak amacıyla yazmıştır. Onun aşk şiirlerinde, kavuşma arzusundan çok, bir özlem ve hasret duygusu hakimdir. Ayrıca, Fuzuli'nin toplumsal ve kişisel acıları da aşk temalı şiirlerinin temalarından biridir.

Abdülhâlık Gucdüvânî ve Ebû Yakûb Yusuf Hemedânî, hoca-talebe ilişkisi içinde bulunmuşlardır. Yusuf Hemedânî, Nakşibendi Tarikatı'nın silsilesinde yer alan bir âlim ve velî olup, tasavvuf eğitimini Şeyh Ebû 'Ali el-Fermâdî'den almıştır. Abdülhâlık Gucdüvânî ise Yusuf Hemedânî'nin müridi olmuş ve onun sohbetinde kemâle ulaşarak halifesi olmuştur.

"İlim bir noktadır, cahiller onu çoğalttı" sözü, Hz. Ali'ye atfedilen bir sözdür ve iki farklı şekilde yorumlanabilir: 1. Tasavvufi açıdan: Bu söz, ilmin aslında tek bir özden ibaret olduğunu, ancak cahillerin bu özü anlamayarak onu çeşitli yorumlarla genişlettiklerini ifade eder. 2. Genel anlamda: Bilginin, söze veya yazıya döküldüğünde anlamının arttığı ve çoğaldığı, oysa ilmin özünün aynı kaldığı anlamına gelir.

"Naz etmek" deyiminin hikayesi, Farsça kökenli "nâz" kelimesinden gelir ve iki ana anlama sahiptir: 1. İstekli olduğu halde istemezmiş gibi davranmak, kendini ağıra satmak. 2. Tasavvufta, sevgilinin âşıkına cilve yapması, bilmezlikten gelmesi. Ayrıca, "niyâz" kelimesi de Farsça olup, "dilek, yakarma, yalvarma" anlamlarına gelir ve tasavvufta kulun Allah'a yalvarıp yakarması anlamında kullanılır.

Mükaşefe kelimesi, gizli bir şeyi açığa çıkarma anlamına gelir. Ayrıca, tasavvuf terimi olarak akıl ve duyuların yetersiz kaldığı ilâhiyyât konularında doğrudan bilgi edinme yolu anlamında da kullanılır.

Şathiyye, ciddi bir düşünce veya duyguyu iğneli ve mizahi bir dille anlatmak amacıyla yazılır. Ayrıca, tasavvufi konuları işleyen ve coşku hâlinde söylenen şiirler için de kullanılır.

Acz ve fakr kavramları, tasavvuf ve Risale-i Nur literatüründe sıkça kullanılan terimlerdir. Acz, insanın muhtaç olduğu şeyleri yapacak güç ve kuvvetin kendisinde yeterince olmaması, yani iktidarsızlık anlamına gelir. Fakr ise, insanın maddi ve manevi pek çok şeye muhtaç olması ve bunları tedarik edecek kendine ait bir sermayesinin ve zenginliğinin olmayışı demektir.

Yunus Emre'nin şiirleri, halkı çeşitli şekillerde etkilemiştir: 1. Maneviyat Aşılama: Yunus Emre'nin umut vadeden şiirleri, topluma maneviyat aşılamış ve insanları yeniden şekillendirmiştir. 2. İnsan Sevgisi ve Hoşgörü: Şiirlerinde işlediği insan sevgisi ve hoşgörü, insanların manevi dünyasına hitap ederek anlayışın ve kalıcı barışın temellerini atmıştır. 3. Türkçe'nin Gelişimi: Yunus Emre, Türkçe'yi kullanarak milli bir dil bilinci oluşturmuş ve Türkçenin zenginleşmesine katkıda bulunmuştur. 4. Tasavvufun Yayılması: Tasavvufi konuları işlediği şiirleri, tasavvufun Anadolu'da yayılmasına ve halkın bu değerlere yakınlaşmasına vesile olmuştur.

Zakir farklı bağlamlarda farklı işler yapar: 1. Tasavvuf ve Tekke Geleneği: Tekke ve dergahlarda zakir, ilahi okuyan ve cehri zikir yaptıran kişidir. 2. Alevi-Bektaşi Geleneği: Alevi-Bektaşi cemlerinde zakir, deyiş, düvazimam, miraçlama ve mersiye gibi türleri saz eşliğinde okuyan görevlidir. 3. Genel Anlamda: Arapça kökenli bir kelime olan zakir, "hatırlayan, anan" anlamına gelir ve bu bağlamda da kullanılabilir.

Nefes ve nutuk, edebiyatta tekke edebiyatı nazım türleri olarak yer alır. Nefes, Alevi-Bektaşi tarikatlerinin ilkeleri ve kurallarıyla ilgili didaktik şiirlerdir. Nutuk ise, tarikata yeni giren dervişleri eğitmek, tarikat derecelerini ve tarikat edabını öğretmek amacıyla söylenen şiirlerdir.

Ney enstrümanı, çeşitli anlamlar ve sembolizmlerle yüklüdür: 1. Tasavvuf Müziği: Ney, tasavvuf müziğinde insanın ilahi aşk ve yaratıcıya özlemini temsil eden bir sembol olarak kullanılır. 2. Mevlana Celaleddin-i Rumi: Mevlana'nın eserlerinde ney, insanın içsel yolculuğunu ve manevi gelişimini simgeler. 3. Kültürel Miras: Türk ve İslam kültüründe önemli bir yere sahip olan ney, aynı zamanda bir kültürel miras olarak da kabul edilir. 4. Modern Kullanım: Günümüzde ney, meditasyon ve dünya müziğinde de popüler bir enstrüman olarak kullanılmaktadır.

Serrâc'ın "el-Lüma'" adlı eseri, tasavvufun temel konularını sistematik bir şekilde ele alır ve şu konuları içerir: 1. Tasavvufun Tanımı ve İlişkisi: Tasavvufun dinî ilimlerden biri olduğunu savunur ve diğer ilimlerle olan ilişkisini açıklar. 2. Makamlar ve Hâller: Tasavvufî makamlar ve hâllerin tasnifi, tevbe, verâ, zühd gibi kavramlar. 3. Kur'ân ve Tasavvuf: Kur'ân'ın tasavvufî anlayışı, Kur'ân'dan çıkarılan ahlâkî hükümler ve sûfîlerin Kur'ân'a bakış açısı. 4. Peygamberin Örnek Alınması: Hz. Peygamber'in ahlâk ve ahvâline uyma, mubahlarda ona uyma hükmü. 5. Âdâb ve Uygulamalar: Sûfîlerin ibadetlere, sosyal hayata ve tasavvufî uygulamalara dair âdâbı. 6. Tartışmalı Konular: Semâ, vecd, mucize ve kerâmet gibi tasavvufun tartışmalı konuları ve sûfîlerin şathiye türü söz ve davranışları. Eser, toplamda on üç bölümden oluşur ve tasavvufun teşekkül sürecini ve dinî bir ilim olarak iddiasını anlamak için temel bir kaynak olarak kabul edilir.

Şema çeşitli alanlarda farklı amaçlarla kullanılır: 1. Eğitim: Öğrencilerin konuları anlamalarını kolaylaştırmak için derslerde şemalar kullanılır. 2. İş Dünyası: Proje yönetimi, süreç analizi ve organizasyon şemaları gibi alanlarda şemalar, iş süreçlerini ve organizasyon yapılarını daha iyi anlamak için kullanılır. 3. Bilimsel Araştırmalar: Veri analizi ve sunumu sırasında şemalar, verilerin görselleştirilmesini sağlar ve araştırmanın sonuçlarının daha etkili bir şekilde iletilmesine yardımcı olur. 4. Yazılım Geliştirme: Yazılım projelerinde, sistem mimarisini veya veri akışını göstermek için çeşitli şemalar kullanılır. 5. Tasavvuf: Tasavvufta sema, sufinin musiki nağmelerini dinlerken vecde gelip dönmesi anlamında bir terimdir.

"Yeni Bir Asır" kitabı iki farklı bağlamda değerlendirilebilir: 1. "Yazının Gölgesinde Bir Asır" adlı kitap, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı üzerine yoğunlaşarak, 1923-1950 yılları arasındaki edebiyatı ele almaktadır. 2. "Bi-İznillahi Taala Yeni Bir Asır" adlı kitap ise İslam tasavvuf öğretisi çerçevesinde, Allah'ın varlığı ve yaratılış yasaları üzerine bir bakış sunmaktadır.

Teber farklı bağlamlarda farklı işlevlere sahiptir: 1. Tarih ve Tasavvuf: Dervişlerin ve peyklerin taşıdığı küçük ve hafif balta olarak kullanılırdı. 2. Askeri Kullanım: Eski zamanlarda ordunun önünden giderek yürüyüşe engel olan şeyleri ortadan kaldırmak için kullanılırdı. 3. Yazma Eserlerde: Ciltçilikte, altın yaldız üzerine tarama süs yapmakta kullanılan bir alettir.

Gunyetü't Talibin adlı kitap, Evliyalar Sultanı, Gavsul Azam Abdulkadir Geylani Hazretleri tarafından kaleme alınmıştır. Kitabın içeriği şu bölümlerden oluşmaktadır: 1. Ehl-i Sünnet Akaidi ve İtikadi Fırkalar: İslam'ın inanç esasları ve akaid bağlamında mezheplerin görüşleri ele alınmaktadır. 2. İbadetler: Şeri adaba dair bilgiler ve ibadetlerin manevi boyutları işlenmektedir. 3. Sohbetler: Ayet ve hadislerin ışığında menkıbeleri de içeren açıklamalar sunulmaktadır. 4. Faziletli Ameller: Farz ve nafile ibadetler konu edilmektedir. 5. Tasavvuf: Müridin adabı, sufilerin özellikleri ve Kadiri yolunun esasları üzerinde durulmaktadır.

"Dinle Ney'den" kitabı, Metin Bobaroğlu tarafından yazılmış olup, tasavvuf geleneğini anlatmaktadır. Kitapta ele alınan konular arasında: - Tasavvufun temel kavramları; - İnsanın varoluşsal yolculuğu; - Nefs mertebeleri ve insan-ı kâmil olma yolculuğu; - Anadolu tasavvufu ve aşk üzerine yorumlar. Ayrıca, ney eşliğinde yapılan dualar ve ilahiler gibi tasavvufun sembolleri de kitapta yer almaktadır.