Tahkim

Sigorta şirketlerinin sigorta tahkime başvurma nedeni, sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişilerle riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkları çözmektir. Sigorta tahkimine başvurulabilmesi için, uyuşmazlığa konu riskin, sigorta şirketinin tahkim sistemine üye olduğu tarihten sonra meydana gelmiş olması gerekmektedir. Sigorta tahkiminin, mahkeme süreçlerine göre daha kısa sürede sonuç vermesi, daha düşük maliyetli olması ve sigorta hukuku konusunda uzman hakemler tarafından değerlendirilmesi gibi avantajları bulunmaktadır.

Tahkim ve arabuluculuk arasındaki temel farklar şunlardır: Karar Verme Yetkisi: Arabuluculukta, arabulucu çözüm önerileri sunar ancak karar verme yetkisine sahip değildir; nihai karar taraflara aittir. Tahkimde ise hakemler, tarafların sunduğu deliller ışığında bağlayıcı kararlar verir. Hukuki Bağlayıcılık: Arabuluculuk sonucunda varılan anlaşma genellikle hukuki olarak bağlayıcıdır. Tahkim kararı, mahkeme kararı kadar bağlayıcıdır ve taraflar bu karara itiraz edemez. Gizlilik: Tahkim süreci genellikle gizlidir. Arabuluculuk süreci daha şeffaftır ve tarafların birlikte çalışma ve anlaşma sürecini görmelerine izin verir. Kamuoyu: Arabuluculuk, tarafların ilişkilerini koruma potansiyeline sahiptir. Tahkim, özellikle uluslararası ticari uyuşmazlıklarda yaygın olarak kullanılır ve tarafların bir mahkeme sürecine girmeden sorunlarını çözmelerine imkan tanır.

Tahkim merkezi, taraflar arasında çıkan ticari ve hukuki anlaşmazlıkları çözmek için kurulan özel bir kurumdur. Başlıca işlevleri: Uyuşmazlıkların çözümü: Mahkemelere başvurulmadan önce, tarafların bağımsız hakemler aracılığıyla çözüm bulmalarına olanak tanır. Hakem atamaları: Süreci yönetir ve hakemleri atar. Hızlı çözüm: Tahkim süreci, devlet mahkemelerine kıyasla daha kısa sürede sonuçlanır. Gizlilik: Anlaşmazlıklar kamuya açıklanmaz. Uluslararası geçerlilik: Verilen kararlar, uluslararası geçerliliğe sahiptir. Türkiye'de bu tür merkezlerin önemi giderek artmaktadır.

İstanbul Tahkim Merkezi'ne (ISTAC) herkes başvurabilir, herhangi bir üyelik şartı aranmaz. Başvuru yapabilecek kişiler: Türkiye'deki veya yurtdışındaki ticari aktörler; sigorta ettiren veya sigortadan menfaat sağlayan kişiler. Başvuru yapılabilmesi için uyuşmazlığın mahkemeye, Tüketici Sorunları Hakem Heyetine veya Hukuk Muhakemeleri Kanunu çerçevesinde tahkime intikal etmemiş olması gerekir.

Sigorta Tahkim Komisyonu kararları, belirli durumlarda kesin kabul edilir: 5.000 TL ve altındaki uyuşmazlıklar. 40.000 TL'nin altındaki uyuşmazlıklar (5.000 TL dahil). 40.000 TL ve üzerindeki uyuşmazlıklar için verilen kararlar ise temyiz edilebilir. Sigorta Tahkim Komisyonu kararına itiraz, kararın ilgiliye bildiriminden itibaren 10 gün içinde yapılmalıdır; bu süre PTT kayıtlarına göre hesaplanır.

Tahkimde hakem ücreti, taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, taraflardan her biri tarafından kendi payına düşen miktarda ödenir. Eğer taraflardan biri üzerine düşen avansı yatırmazsa, diğer taraf bu avansı nakden ödeyebilir. Ayrıca, tahkim yargılamasının herhangi bir aşamasında Divan, idari masrafların Divan ve Sekretarya tarafından o ana kadar yapılan işlere karşılık gelen kısmının ödenmesini isteyebilir.

Tahkim ve tahkim merkezi arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Tahkim, taraflar arasında çıkan uyuşmazlıkların devlet yargısına gitmek yerine, tarafların belirlediği bağımsız hakemler aracılığıyla çözülmesini sağlayan bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Tahkim merkezi ise, taraflar arasındaki ticari ve hukuki anlaşmazlıkları çözmek için kurulan özel bir kurumdur. Özetle, tahkim, uyuşmazlıkların çözüm yöntemini ifade ederken; tahkim merkezi, bu sürecin yürütüldüğü kurumu temsil eder.

Tahkim, taraflar arasında meydana gelen anlaşmazlıkların hukuki yollarla çözümlenmesini sağlayan bir alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Tahkim süreci şu şekilde çalışır: 1. Tahkim Anlaşması: Taraflar arasında, uyuşmazlık durumunda tahkim yoluna başvurulacağını belirten bir sözleşme yapılır. 2. Hakem Seçimi: Taraflar, hakem veya hakem heyetini seçer. 3. Duruşma: Hakemler, tarafların sunduğu delil ve argümanları değerlendirir. 4. Karar: Hakemler, duruşma sonunda bir karar verir. Tahkim, genellikle daha hızlı çözüm sağlar, gizlilik sunar ve uzman hakemlerin rolüyle doğru kararlar alınabilir.

Tahkim merkezi tarafından gönderilen mesajlara cevap verirken, mesajın içeriğine ve talebine göre hareket etmek gerekir. Örneğin, İstanbul Tahkim Merkezi'nin kurallarına göre, tahkim talebine cevap verirken aşağıdaki hususlar yer almalıdır: Tarafların ve vekillerinin bilgileri. Uyuşmazlığın niteliği ve davacının iddialarına karşı açıklamalar. Davacının talep veya taleplerine cevap. Tahkim anlaşmasının varlığı, geçerliliği veya içeriğine ilişkin iddialar. Hakem sayısı, tahkim yeri, tahkim dili ve uygulanacak hukuk hakkındaki beyanlar. Ayrıca, cevap dilekçesini 30 gün içinde sunmak ve gerekli başvuru harcını yatırmak gereklidir. Dolandırıcılık girişimlerine karşı dikkatli olunmalıdır. Bilinmeyen tahkim merkezlerinden gelen mesajlardaki numaralar aranarak veya verilen numaralar aranarak doğrulama yapılmalıdır.

Milletlerarası Tahkim Kanunu'na göre milletlerarası tahkimin baktığı davalar şunlardır: Yabancılık unsuru taşıyan davalar. Tahkim yerinin Türkiye olarak belirlendiği davalar. Bu kanun hükümlerinin taraflar ya da hakem veya hakem kurulunca seçildiği uyuşmazlıklar. Türkiye’de bulunan taşınmaz mallar üzerindeki ayni haklara ilişkin uyuşmazlıklar ve iki tarafın iradelerine tabi olmayan uyuşmazlıklarda ise, taraflar anlaşma yapmış olsalar dahi bu kanun uygulanmaz. Bir uyuşmazlığın milletlerarası tahkim kapsamına girmesi için, Milletlerarası Tahkim Kanunu’nun 2. maddesinde sayılan şartlardan birinin mevcut olması gerekir: Tahkim anlaşmasının taraflarının yerleşim yeri, olağan oturma yerlerinin veya iş yerlerinin ayrı devletlerde bulunması; Tarafların yerleşim yeri veya olağan oturma yerinin ya da iş yerlerinin; tahkim anlaşmasında belirtilen veya bu anlaşmaya dayanarak tespit edilen hallerde tahkim yerinden, asıl sözleşmeden doğan yükümlülüklerin önemli bir bölümünün ifa edileceği yerden veya uyuşmazlık konusunun en çok bağlantılı olduğu yerden başka bir devlette bulunması; Tahkim anlaşmasının dayanağını oluşturan asıl sözleşmeye taraf olan şirket ortaklarından en az birinin yabancı sermayeyi teşvik mevzuatına göre yabancı sermaye getirmiş olması; Tahkim anlaşmasının dayanağını oluşturan asıl sözleşme veya hukuki ilişkinin bir ülkeden diğerine sermaye veya mal geçişini sağlaması.

TBB tahkimde hakem seçimi şu şekillerde yapılabilir: Taraflar tarafından seçim. Divan tarafından atama. Baş hakem tarafından seçim. Hakem seçiminde dikkate alınan bazı kriterler: Deneyim ve bilgi. Tarafsızlık ve bağımsızlık. Dil yeterliliği. TBB tahkimde hakem seçimi ile ilgili güncel bilgiler için Türkiye Barolar Birliği'nin resmi web sitesi ziyaret edilebilir.

Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvuru, sigorta şirketine yapılan başvurunun ardından 15 iş günü içinde yapılmalıdır. Eğer sigorta şirketi 15 gün içinde olumlu bir yanıt vermezse, başvuru hakkı doğar. Başvuru süresi, uyuşmazlığın sigorta şirketinin tahkim sistemine üye olduğu tarihten sonra meydana gelmesi durumunda geçerlidir. Başvuru süresi, başvurunun kabul edilmesinden itibaren genel olarak maksimum altı ay olarak belirlenmiştir.

Tahkim kurulunun seçimi, tahkim türüne göre değişiklik gösterir: Ad hoc tahkim. Kurumsal tahkim. Türkiye Barolar Birliği Tahkim Merkezi. İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC). Ayrıca, bazı tahkim kuralları, hakemlerin tahkim kurumunun hazırladığı listeden seçilmesini de öngörebilir.

Ad hoc tahkim, tahkim sürecinin kısmen ya da tamamen taraflarca organize edildiği bir tahkim türüdür. Bu tür tahkimde: Taraflar, anlaşmazlıklarını çözmek için önceden belirlenmiş bir tahkim kurumu veya kuralları yerine, kendi belirledikleri kurallar çerçevesinde bir tahkim süreci başlatırlar. Genellikle bir tahkim sözleşmesi yapılır ve taraflar, hakemlerin kim olacağını, tahkim sürecini nasıl yürüteceklerini, hangi kuralların uygulanacağını ve benzeri detayları özgürce belirlerler. Ad hoc tahkim, genellikle devletlerin taraf olduğu süreçlerde ve ticari uyuşmazlıklarda tercih edilir. Ad hoc tahkimin avantajları arasında esneklik, daha az formalite, hızlı çözüm ve tarafların ihtiyaçlarına uygunluk sayılabilir.

Mahkeme, ilk itirazlarda aşağıdaki hususları inceler: Yetki ilk itirazı. Tahkim ilk itirazı. İlk itirazlar, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 117. maddesine göre, cevap dilekçesinde ileri sürülmek zorundadır; aksi hâlde dinlenemezler.

Patolojik tahkim Yargıtay kararları, tahkim sözleşmelerinde yer alan ve geçerliliği etkileyebilecek şekilde belirsiz, eksik veya çelişkili ifadeler içeren hükümlerle ilgilidir. Bazı örnekler: Yargıtay 9. HD., E. 1999/3348, K. 1999/4304, T. 21.06.1999. Yargıtay 19. HD., E. 2009/5703, K. 2009/8256, T. 12.05.2014. Yargıtay 15. Hukuk Dairesi 29.06.2020 tarihli E. 2019/3450 K. 2020/1932 sayılı kararı. Türk hukuku açısından patolojik tahkim anlaşmasının en belirgin örneği, tarafların tahkim anlaşmasına ek olarak yetkili devlet mahkemesini de belirledikleri bir yetki sözleşmesi yapmasıdır.

Tahkim başvuru dilekçesi yazarken aşağıdaki unsurlar dikkate alınmalıdır: Başlık ve Taraflar: "Sigorta Tahkim Komisyonu Başkanlığı'na" başlığı atılır ve başvuru sahibi, vekili, sigorta kuruluşu, poliçe türü ve numarası belirtilir. Uyuşmazlık Konusu: Talep konusu (araç hasarı, değer kaybı, destekten yoksun kalma vb.) ve uyuşmazlık tutarı yazılır. Açıklamalar: Uyuşmazlığın detayları, hukuki sebepler (Trafik Sigortası Genel Şartları, TTK, TBK gibi) ve deliller (poliçeler, tutanaklar, ekspertiz raporu) açıklanır. Netice ve Talep: Talep edilen miktarın ödenmesi, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yüklenmesi istenir. Ekler: Kaza tutanağı, poliçe fotokopileri, hasar fotoğrafları gibi belgeler eklenir. Örnek dilekçeler aşağıdaki sitelerde bulunabilir: av-saimincekas.com; minvalhukuk.com; sigortatahkim.org. Başvuru sırasında komisyonun resmi internet sitesindeki güncel başvuru formunun kullanılması önerilir.

Sigorta Tahkim Komisyonu'nun eksper itirazını kabul etmesi durumunda, itiraz eden tarafın hakları yeniden kazanılabilir. İtiraz süreci genellikle şu adımları içerir: 1. Ön itiraz: Eksper raporunun ulaşmasından itibaren başlayan ve genellikle sınırlı bir süre içinde yapılması gereken başvuru. 2. Bağımsız ekspertiz talebi: Alternatif bir rapor için uzman bir eksperin görevlendirilmesi. 3. Yasal başvuru yolları: Sigorta Tahkim Komisyonu veya mahkemeye başvuru. Eğer itiraz süreci olumlu sonuç vermezse, tüketici mahkemelerinde veya asliye hukuk mahkemelerinde dava açılabilir. Bu süreçte, delil toplama, bilirkişi incelemesi ve raporların karşılaştırılması gibi hukuki prosedürler uygulanır. Sigorta tahkim komisyonu başvurusunun etkili ve hızlı sonuçlar vermesi için, bir sigorta hukuku avukatı ile çalışmak önemlidir.

Hitit Global Arabuluculuk, taraflar arasındaki uyuşmazlıkların çözümü için hizmet veren bir merkezdir. Başlıca faaliyetleri: Arabuluculuk. Tahkim. Müzakere. Dava şartı. Merkez, tarafların gizlilik ve bağımsızlık çerçevesinde, kazan-kazan ilkesiyle barışçıl çözümler bulmalarına yardımcı olur.

Ad hoc tahkime başvurma nedenleri arasında şunlar sayılabilir: Bürokratik gecikmeler: Kurumsal tahkim merkezlerinin bürokratik yapısının tahkim yargılamasında gecikmelere neden olabilmesi. Ek masraflar: Kurumsal tahkim merkezlerinin yargılama için ek masraflar çıkarması. Esneklik ihtiyacı: Tarafların tahkim sürecini kendi ihtiyaçlarına göre şekillendirme ve daha hızlı, esnek ve özel çözümler elde etme isteği. Devletlerin taraf olduğu süreçler: Özellikle devletlerin taraf olduğu yatırım uyuşmazlıklarında ad hoc tahkimin yaygın olarak tercih edilmesi. Ad hoc tahkime başvurulabilmesi için taraflar arasında geçerli bir tahkim anlaşmasının bulunması veya ana sözleşmede tahkim koşulunun olması gereklidir.