Radyasyon

Bor madeni, radyasyona karşı çeşitli şekillerde etki gösterir: 1. Nötron Radyasyonu Kalkanı: Bor-10 izotopu, yüksek nötron kesiti nedeniyle nükleer reaktörlerde nötron tutucu bir madde olarak kullanılır ve fisyonu kontrol eder. 2. Radyasyondan Korunma Malzemesi: Saflaştırılmış bor madeni, sodyumpentaborat gibi maddeler aracılığıyla radyasyona karşı yalıtım malzemesi olarak uygulanır. 3. Tıbbi Uygulamalar: "Bor nötron yakalama tedavisi" (BNCT) adı verilen bir yöntemle, bor içeren bileşikler habis tümörler tarafından seçici olarak alınır ve düşük enerjili nötron ışınıyla tedavi edilir.

Şarj aletleri, düşük düzeyde radyasyon yayabilir. Ancak, yayılan radyasyon genellikle insan sağlığı için risk oluşturacak düzeyde değildir ve uluslararası sağlık kuruluşları tarafından zararlı etkilere dair yeterli kanıt olmadığı belirtilmiştir.

Kostalarda fokal aktivite artışı, kemik sintigrafisinde göğüs kafesi kemiklerinde belirli bölgelerde normalden fazla radyoaktif madde tutulması anlamına gelir. Bu durum, kemiklerdeki zorlanma, iltihap, önceki bir travma veya bazı hastalıklar gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Kesin teşhis için, doktorun gerek görmesi halinde ilave tetkikler (PET-BT veya MR gibi) yapılması önerilir.

Büyükova'da radyasyon varlığı ile ilgili doğrudan bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, genel olarak radyasyon kaynakları iki ana kategoriye ayrılır: doğal ve yapay. Doğal radyasyon kaynakları, insan katkısı olmaksızın doğada var olan kaynaklardır ve halkın maruz kaldığı radyasyonun büyük bir kısmını oluşturur. Yapay radyasyon kaynakları ise nükleer santraller, röntgen makineleri, cep telefonları, TV vericileri gibi insan yapımı kaynaklardır. Büyükova'daki spesifik radyasyon durumu hakkında daha detaylı bilgi almak için yerel yönetimlere veya çevre derneklerine başvurulması önerilir.

Radyasyon onkolojisi ve fizik tedavi farklı tıbbi uzmanlık alanlarıdır. Radyasyon onkolojisi, kanser tedavisinde iyonlaştırıcı radyasyon kullanarak kanser hücrelerinin yok edilmesini veya çoğalmalarının engellenmesini amaçlayan bir tıbbi daldır. Fizik tedavi ise, hastalıkların tedavisinde fiziksel yöntemlerin kullanılmasını içerir ve kas-iskelet sistemi hastalıklarının tedavisi gibi alanlarda uzmanlaşır [6].

Nükleer santralde deprem olması durumunda çeşitli olumsuz sonuçlar ortaya çıkabilir: 1. Radyasyon Sızıntısı: Deprem, nükleer reaktör binalarını yıkmasa bile, acil uyarı sistemlerinin devreye girmesine ve santralin durmasına neden olabilir. 2. Yangın Riski: Nükleer reaktörlerde kullanılan yakıt çubukları yüksek sıcaklıklara maruz kalabilir ve yanabilir, bu da kontrol edilemez hale gelen büyük yangınlara yol açabilir. 3. Çevresel Kirlilik: Patlama sonucunda ortaya çıkan yangınlar, kimyasal maddelerin atmosfere yayılmasına ve toprağa sızmasına neden olabilir, bu da su kaynaklarının kirlenmesine ve ekosistemin zarar görmesine yol açar. 4. Sosyal Etkiler: Deprem ve nükleer kaza, bölgede yaşayan insanların evlerini terk etmelerine, panik ve kaosun artmasına neden olabilir.

İyonlaştırıcı radyasyon, özellikle X-ışınları, gama ışınları ve kozmik ışınlar, bilinen en güçlü mutajen maddelerden biridir.

Çernobil'de çeşitli canlılar mutasyona uğramıştır: 1. Kurbağalar: Radyasyon nedeniyle kurbağaların derisi koyulaşmıştır. 2. Bakteriler: Çernobil'deki bakterilerin gama radyasyonuna karşı daha dirençli olduğu tespit edilmiştir. 3. Kurtlar: Çernobil Tahliye Bölgesi'ndeki kurtların kansere karşı direnç gösteren genetik olarak değiştirilmiş bağışıklık sistemlerine sahip oldukları bulunmuştur. 4. Evcil hayvanlar: Kazadan sonra bölgede bırakılan evcil hayvanların genetik anormalliklerde artış olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca, böcek ve örümcek popülasyonlarında da azalma olduğu belirtilmiştir.

Reaktör zırhlama, radyasyon kaynağı ile kişiler veya çalışma alanı arasına soğurucu malzemeden yapılmış bir kalkan konulmasıyla radyasyon şiddetinin azaltılması işlemidir. Nükleer reaktörlerde bu amaçla kalın beton duvarlar veya kurşun kullanılır.

Hamilelikte röntgen çekimi gerekli tedbirler alındığında güvenli kabul edilir. Bazı durumlardaysa röntgen çekimi acil olabilir ve bu durumda karın bölgesi kurşun yelekle korunarak çekim yapılabilir. Radyasyon maruziyetini azaltmak için gebeliğin ilk trimesterinde (ilk üç ay) gereksiz röntgen çekimlerinden kaçınılması önerilir. Kesin karar için bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.

Cep telefonlarının 1 saatte yaydığı radyasyon miktarı, telefonun modeline ve özelliklerine bağlı olarak değişir. Genel olarak, cep telefonlarının SAR (Specific Absorption Rate) değeri 0.2 W/kg ile 1.6 W/kg arasında değişir. Avrupa'da bu değer maksimum 2 W/kg ile sınırlandırılmıştır. Dolayısıyla, 1 saatte yayılan radyasyon miktarı bu değerlerin dörtte biri veya daha azı olabilir.

En tehlikeli kanserojen madde olarak kabul edilebilecek tek bir madde yoktur, çünkü kanserojen maddeler çeşitli kategorilere ayrılır ve her biri farklı sağlık riskleri taşır. Bazı tehlikeli kanserojen maddeler: - Kimyasal kanserojenler: Asbest, sigara dumanındaki kimyasallar, benzin ve türevleri, ağır metaller (kurşun, cıva). - Fiziksel kanserojenler: UV ışınları, radyoaktif maddeler (radon gazı, uranyum), yüksek dozda X-ray ışınları. - Biyolojik kanserojenler: Bazı virüsler (HPV, Hepatit B ve C), bakteriler (helicobacter pylori). Ayrıca, işlenmiş gıdalardaki nitrat ve nitritler de kanserojen olarak kabul edilir.

En yüksek radyasyona maruz kalan meslek grupları arasında uçuş personelleri ve tıbbi radyoloji çalışanları bulunmaktadır. - Uçuş personelleri, özellikle pilotlar ve kabin görevlileri, yüksek irtifada seyahat ederken kozmik radyasyona daha fazla maruz kalırlar. - Tıbbi radyoloji çalışanları ise radyasyon içeren görüntüleme ve tedavi yöntemlerinde (röntgen, bilgisayarlı tomografi, radyoterapi) sürekli olarak radyasyonla çalışırlar.

Evet, roketlerde radyasyon ölçerler bulunmaktadır. Bu kapsamda, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) İVMER tarafından geliştirilen Radyasyon Ölçer, ROKETSAN'ın Sonda Roketi 0.1 ile uzaya gönderilmiş ve iki uzay yolculuğunda görevini başarıyla tamamlamıştır.

İyonize ve non-iyonize arasındaki fark, radyasyon türlerinin enerji seviyeleridir. İyonize radyasyon, yüksek enerjili fotonlardan oluşur ve atom veya moleküllerde elektronların kopmasına (iyonlaşmaya) sebep olabilir. Non-iyonize radyasyon ise daha düşük enerji seviyelerine sahip fotonlardan oluşur ve atom veya molekülleri iyonize edemez.

Radyasyon ölçüm aletleri çeşitli türlerde olup, farklı radyasyon türlerini tespit etmek için kullanılır. İşte bazı yaygın radyasyon ölçüm aletleri: 1. Geiger Sayacı: Düşük seviyeli radyasyonu ölçmek için kullanılır ve genellikle taşınabilirdir. 2. Sintilasyon Dedektörü: Daha hassas ölçümler yapabilen, laboratuvar ortamlarında tercih edilen bir cihazdır. 3. Dozimetre: Zamanla maruz kalınan radyasyon dozunu ölçerek bireylerin sağlık durumunu izlemeye yardımcı olur. 4. Orantılı Sayaçlar: Standart laboratuvarlarda ve fizik araştırmalarında kullanılır. 5. Film Badgeleri ve Kalem Dozimetreler: Kişisel doz oranını ölçmek için kullanılır. Bu aletler, sağlık, sanayi ve çevre koruma gibi birçok alanda radyasyon seviyelerini izlemek ve güvenliği sağlamak için kritik öneme sahiptir.

En tehlikeli tomografi türü olarak genellikle karın ve akciğer tomografisi kabul edilir. Ayrıca, ilaçlı tomografi de bazı durumlarda alerjik reaksiyonlara veya böbrek fonksiyonlarında geçici bozukluklara yol açabileceği için riskli olabilir. Tomografi çekimi öncesinde ve sırasında doktor tavsiyelerine uymak, olası riskleri minimize etmek açısından önemlidir.

Tiroidin en düşmanı olarak kabul edilebilecek tek bir faktör yoktur, ancak bazı durumlar tiroid sağlığını olumsuz etkileyebilir: 1. Otoimmün hastalıklar: Bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırması, Hashimoto hastalığı gibi otoimmün hastalıklara yol açabilir. 2. İyot eksikliği: Tiroid hormonlarının üretimi için iyot gereklidir, yetersiz iyot alımı hipotiroidiye neden olabilir. 3. Radyasyona maruz kalma: Aşırı düzeyde çevresel radyasyona maruz kalmak tiroid hastalıklarına yatkınlığı artırabilir. 4. Bazı ilaçlar: Amiodaron gibi bazı ilaçlar tiroid hormonlarının dengesini bozabilir. Tiroid sağlığı için düzenli tıbbi kontrol ve uygun beslenme önemlidir.

Çernobil'deki atık kıyafetler, radyasyon riski nedeniyle betonla gömülmüştür.

Kuyruklu yıldız, hidrojen ve helyumu, yıldızdan gelen yoğun radyasyonun gezegenin atmosferini "kaynatıp" uzaya doğru itmesi nedeniyle kaybeder.