Metafizik

René Descartes, özne ve nesne metafiziğinin kurucusu olarak kabul edilir. Descartes, özneyi epistemolojik, ontolojik ve metodolojik temel haline getiren ilk düşünürdür.

Tümellerin var olduğunu savunan filozoflar, "gerçekçilik (realizm)" olarak bilinen görüşü temsil ederler. Bu görüşü savunan bazı önemli filozoflar: Platon: Mükemmel "kırmızılık" gibi tümellerin ayrı bir dünyada var olduğunu savunmuştur. Anselmus ve Augustinus: Tümellerin gerçekte var olan kavramlar olduğunu savunmuşlardır. Aquinolu Thomas: Aristoteles'in izinden giderek tümellerin nesnelerin dışında değil, onlara içkin olduğunu savunmuştur. Ayrıca, Abelardus, Albertus Magnus ve Ockhamlı William gibi filozoflar da tümeller konusunda farklı görüşler ortaya koymuşlardır. Abelardus, tümellerin sadece seslerden ve adlardan ibaret olduğunu, gerçekliğin tikel varlıklarda bulunduğunu savunmuştur. Ockhamlı William, tümellerin sadece mantıkta kullanılabileceğini, ancak anlamlı olup olmadıklarıyla ilgilenmediğini belirtmiştir. Aquinolu Thomas ise tümellerin hem mantıkta hem de gerçeklikte var olduğunu savunmuştur.

"John Malkovich Olmak" (Being John Malkovich), kukla ustası Craig'in, tesadüfen bulduğu ve oyuncu John Malkovich'in beynine açılan bir tünel sayesinde onun bedenine girmesinin ardından gelişen olayları anlatır. Filmin bazı temaları: Başkasını kontrol etme arzusu: Craig, Malkovich'in bedenine girdikten sonra onu bir kukla gibi kullanmaya başlar. Toplumun ünlülere olan hayranlığı: Çoğu karakter, Malkovich'in hayatına ve statüsüne özenir. Modern yaşamın eleştirisi: Film, insanların hayatlarındaki tatminsizlik ve sahip oldukları şeylerden tam anlamıyla memnun olmayışlarını eleştirir. Kimlik arayışı: Craig, kuklacılık gibi sıradan bir işten daha prestijli bir meslek olan oyunculuğu arzulamaya başlar. Film, 1999 yapımı olup, yönetmenliğini Spike Jonze, senaryosunu ise Charlie Kaufman üstlenmiştir.

"Felsefenin temel ilkeleri" ifadesi için bir atasözü bulunamadı. Ancak, "Felsefenin Temel İlkeleri" adlı, Georges Politzer'in 1935-1936 ders yılında Paris İşçi Üniversitesi'nde verdiği derslerin notlarından derlenen kitap kastedilmiş olabilir. Kitabın tam adı "Principes fondamentaux de philosophie" (Editions Sociales, Paris, 1954) olup, Türkçesi "Felsefenin Temel İlkeleri" olarak Sol Yayınları tarafından yayımlanmıştır.

Baruch Spinoza, çeşitli felsefi akımlara karşı çıkar: Kant'ın görüşü: Spinoza, Kant'ın bireyin pratik özerkliğini ve iradi bağımsızlığını güvence altına alma çabasına karşı çıkar. Descartes'ın görüşü: Spinoza, Descartes'ın birden fazla cevher olduğu görüşüne karşı çıkar ve Tanrı'nın tek cevher olduğunu savunur. Semavi dinlerin Tanrı anlayışı: Spinoza, semavi dinlerin Tanrı'sını, insanlara eylemlerine göre ödül ve ceza veren bir varlık olarak kabul etmesine karşı çıkar. Ayrıca, Spinoza'nın felsefi sistemi, rasyonalizm ve idealizm akımlarının oluşumunda etkili olmuş, ancak bu akımların bazı temel ilkelerine de meydan okumuştur.

Aziz Yardımlı'nın "Prolegomena" adlı eseri, Immanuel Kant'ın "Bir Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Gelecek Metafizik İçin Prolegomena" adlı çalışmasının çevirisidir. Kant, bu eserinde metafiziğin bir bilim olarak geliştirilebilmesi için yeni bir temel arar ve a priori sentetik bilginin nasıl olanaklı olduğunu göstermeye çalışır. Eserde ayrıca, insanın aklının sınırlarının metafiziğin de sınırlarını çizdiği ve usun deneyimlerin ötesine geçmemesi gerektiği, aksi takdirde çelişkilere yol açacağı savunulur.

Quentin Meillassoux'nun "Sonluluğun Sonrası" kitabı, çağdaş felsefenin neden yeniden mutlağı gündemine alan spekülatif bir teşebbüse ihtiyaç duyduğunu tartışır. Kitapta ele alınan bazı konular: Mutlak anlayışı: Meillassoux, dogmatik ve metafizik olmayan bir mutlak anlayışı ortaya koymaya çalışır. Metafizik eleştirisi: Kant'ın eleştirileriyle başlayan metafizik eleştirisi, mutlakın bilinemeyeceği ve düşünülemeyeceği kararını vererek düşünceyi sonluluğa mahkûm etmiştir. Fanatizm ve etik-politik etkiler: Aydınlanmanın fanatizm olarak adlandırdığı durum, günümüzde etik ve politik etkiler üzerinden yargılanır; bu, şiddetin artmasına yol açabilir. "Sonluluğun Sonrası", spekülatif materyalizmin temellerini atan bir giriş çalışması olarak kabul edilir.

Ereksel neden, Aristoteles'in dört neden öğretisinde, bir maddenin biçim kazanmasında son amacı gösteren nedendir. Ereksel nedenin bazı özellikleri: Doğadaki cansız süreçlerde de ereksel neden vardır. İnsanın ereksel nedeni mutluluğa ulaşmaktır. ereksel neden, diğer tüm nedenlerin zorunlu olarak içlerinde taşımış olduğu değişim isteğine karşılık gelir. Ereksel kelimesi, cümle içinde sıfat niteliği taşır ve erek niteliğinde olan şeyler için kullanılır.

Özne merkezli metafizik, mutlak kesinliğe ve hakikate ulaşma çabası içinde, özne ve nesne arasında ontolojik bir ayrım yaparak, özneyi her şeyin merkezine koyan bir düşünce biçimidir. Bu anlayışın ilk ve temel figürü Descartes'tır. Heidegger, özne merkezli metafiziği eleştirerek, bu yaklaşımın tarihselliğin ve zamansallığın bastırılması yoluyla sonluluğun olumsuzlanması olduğunu savunur.

Aqua Aura lambanın bazı işlevleri: Duygusal iyileşme: Lambanın içindeki kristallerin, duygusal merkezi dengeleyerek iyileşmeye yardımcı olduğuna inanılır. Aura dengeleme: Bedendeki farklı enerjileri dengelemeye yardımcı olduğu düşünülür. Stres azaltma: Lambanın yaydığı sıcak ve rahatlatıcı ışığın stresi azalttığı ve rahatlamayı teşvik ettiği söylenir. Odaklanma iyileştirme: Dikkat dağınıklığını azaltarak odaklanmayı artırdığı düşünülür. Uyku kalitesi artırma: Sakinlik ve rahatlama teşvik ederek daha iyi uykuya yardımcı olduğu söylenir. Ruhsal bağlantı: Lambanın yaydığı ışığın, kişinin titreşimini yükselterek ruhsal alanlarla bağlantı kurmayı kolaylaştırdığı düşünülür. Aqua Aura lambanın işlevleri bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.

Tool'un "Pneuma" şarkısı, insan olmanın fiziksel varlıkla sınırlı olmadığını, her bireyin içinde "pneuma" (eski Yunanca'da "nefes", "ruh" veya "ruh" anlamına gelir) olarak adlandırılan bir ışık veya ruh bulunduğunu anlatır. Ayrıca, "Pneuma" şarkısı, zorluklarla mücadele eden insanlar için önemli bir mesaj taşır; zor zamanlarda bile ışığın unutulmaması ve parlamaya devam edilmesi gerektiğini hatırlatır.

İnak (dogma), genellikle dogmatizm felsefesinde kullanılır. Dogmatizm, her türlü inceleme ve eleştirmenin dışında tutulan, doğruluğu sınanmadan ve tartışmasız kabul edilen düşünceleri ifade eder. İnakçılık, inakçı düşünce ve ilkeleri kanıt aramaksızın doğru kabul eden öğretinin genel adıdır. Çağatayca dilinde ise inak, "rakik, nedim, musahib, musteşar, muşavir, mukarreb-i padişah" anlamlarına gelir.

Geometrik şekillerin felsefesi, geometrik şekillerin hem matematiksel tanımlarını hem de felsefi ve simgesel anlamlarını ele alır. Bazı geometrik şekillerin felsefi anlamları: Daire: Sonsuzluk, birlik ve kozmik düzeni temsil eder. Üçgen: Toplumların hiyerarşik yapısını ve zorunlu ilişkiyi simgeler. Kare: Güven duygusunu, değişmezliği ve sosyal adaleti temsil eder. Doğru ve çizgi: Yön, akış ve zihinsel sadeliği ifade eder. Geometrik şekiller, yalnızca görsel semboller olarak değil, aynı zamanda zihinsel süreçlerin düzenlenme biçimleri olarak da kabul edilir.

Lily Chou-Chou, 2001 yapımı All About Lily Chou-Chou filminin kurgusal sanatçısıdır. Filmde, Yuichi adındaki karakter liseye yeni başlamış, kendisi gibi ergen arkadaşlar edinmiş ve istemeden de olsa onlar gibi olamayacağını, onlara ayak uyduramayacağını fark etmiştir. Filmde işlenen bazı konular şunlardır: aşırı abazan arkadaşlar; sessiz, sakin, çalışkan olan sınıfın silik çocuğunun bir anda değişim göstererek zorbaya dönüşmesi; arkadaşları tarafından zorbalanan kızların depresyonun içerisinde boğulması. All About Lily Chou-Chou, eleştirmenlerin ekseriyetince beğenilmiştir. Ayrıca, Lily Chou-Chou isimli kurgusal sanatçının hayal gücünü tetikleyici, düşsü müziği, bu ergenlere; yabancılaştırıcı, şiddet dolu ve duyarsız toplumlarında mistik bir kaçış kapısı olabilmekte midir, sorusu da filmde ele alınan konular arasındadır.

Hermetik felsefe, evrenin doğasını ve insanın bu doğa ile ilişkisini anlamaya yönelik bir arayıştır. Hermetik felsefenin bazı temel görüşleri: Evrensel yasalar: Her şey birbirine bağlıdır ve kozmik yasalar işlemektedir. Ruh ve gelişim: Ruh, ilahi bir ışıktır ve insanlar, gelişim için yeryüzüne gelirler; dersler alana kadar tekrar tekrar doğarlar. İçsel dönüşüm: İnsanın, Tanrı ile birleşmesi için içsel bir dönüşüm gereklidir. Zihinsellik: Evren zihinseldir ve zihinsel dönüşüm ile koşullar değiştirilebilir. Hermetik öğretiler, Batı felsefesi, bilim ve spiritüel gelenekler üzerinde derin bir etkiye sahiptir.

İhvan-ı Safâ'nın varlık hiyerarşisi şu şekilde özetlenebilir: Yaratıcı (Bir). Akıl (Ayl). Ruh (Nufs). Evrensel İnsan ve Varlık Zinciri. İhvan-ı Safâ, varlık hiyerarşisini soyuttan somuta doğru bir modellemeyle açıklamaya çalışmıştır. İhvan-ı Safâ'ya göre, türler arası geçişe imkan yoktur; ancak, aralarında hiyerarşik bir düzen bulunan türlerin kendi içinde kemale doğru bir seyir izlediği anlayışı hakimdir.

Hayır, alemden cinse doğru gidildikçe ortak özellikler artmaz; azalır. Türden âleme doğru gidildikçe canlıların sınıflandırılmasında daha genel kategorilere geçiş yapılır.

Descartes'in varlık anlayışı, doğru bilginin elde ediliş yolu ve kesinlik derecesi üzerine yoğunlaşır. Descartes'in varlık anlayışındaki temel unsurlar: Düşünen töz (res cogitans). Yer kaplayan töz (res extensa). Tanrı. Dış dünya. Descartes'a göre, dış dünyanın varlığı, Tanrı'nın ve ruhun varlığından daha az kesindir; çünkü uyurken başka bir dünyada olunduğunu hayal etmek mümkündür.

Max Scheler'in "İnsanın Kosmostaki Yeri" adlı kitabı, insanın neliğini bitki ve hayvanla ilişkisinde ele almakta ve insanın kozmostaki kendine özgü metafizik yerine değinmektedir. Kitapta ayrıca yeni bir "Felsefi Antropoloji" ana çizgileriyle ortaya konmaktadır. Kitabın Türkçe özeti şu sitelerde bulunabilir: mardinlife.com; academia.edu.

"Gönül Sadası'ndan Akisler 3", Sadettin Ökten ve Kemal Sayar'ın "Gönül Sadası" serisinin üçüncü kitabında, hayata, insanlığa ve medeniyete dair birçok konuda fikir alışverişinde bulunduklarını ve birbirlerine felsefi sorular sorduklarını anlatır. Kitap, iyilik, güzellik, barış ve aşk üzerine bir sohbet kitabı olarak tanımlanmaktadır.