Medeniyetler

Tarihi bilgilerden bazıları şunlardır: İlk Çağ. Orta Çağ. Yeni Çağ. Yakın Çağ. Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu. Kürşad Ayaklanması. Süleyman Şah. Şapka İnkılâbı. Ayrıca, "İlginç Tarihi Bilgiler" adlı bir YouTube podcast serisi de tarihin bilinmeyen ve şaşırtıcı yönlerini keşfetmek isteyenler için hazırlanmıştır.

Sicilya, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır ve bu nedenle tek bir uygarlığa ait olarak tanımlanamaz. Sicilya'da etkili olan bazı uygarlıklar: Antik Yunan: Özellikle Syracuse şehri, dönemin en zengin ve güçlü merkezlerinden biriydi. Roma İmparatorluğu: Sicilya, tarımsal üretimde büyük katkılar sağlayarak imparatorluğun “tahıl ambarı” olarak anılmıştır. Araplar: 9. yüzyılın ortalarında Sicilya'yı ele geçirmiş ve burada bilim, sanat ve mimari alanlarında köklü değişimlere imza atmışlardır. Norman ve İspanyollar: Sicilya kültürü üzerinde çok uluslu bir miras bırakmıştır. Günümüzde Sicilya, İtalya'ya bağlı bir özerk bölgedir.

Avrupa medeniyet havzası, Eski Çağ ve Orta Çağ dönemlerinde Avrupa'da ortaya çıkan medeniyetlerin bulunduğu coğrafi alanları ifade eder. Bu havzada yer alan bazı medeniyetler: Yunanlılar. Romalılar. Makedonlar. Avrupa medeniyet havzası, feodal düzen, Hristiyanlık ve kültürel gelişmeler üzerine kurulu bir yapıya sahiptir.

Elazığ, geçmişte Harput olarak bilinen ve tarihi çok eskilere dayanan bir şehirdi. Harput'un bazı özellikleri: Tarihî önem: Paleolotik dönemden beri yerleşim yeri olarak kullanılmıştır. Uygarlıklar: Hurriler, Hititler, Urartular, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Çubukoğulları ve Artukoğulları gibi birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Türk hakimiyeti: 1085 yılında Çubuk Bey tarafından fethedilmiş ve Türk yurdu olmuştur. Baraj gölleri: Keban, Karakaya, Kralkızı ve Özlüce gibi baraj gölleriyle çevrilidir. 1834 yılında, doğu eyaletlerini ıslah etmek üzere görevlendirilen Reşid Mehmed Paşa, Harput'un ovadaki devamı olan Agavat Mezrası'nı merkez haline getirince, Elazığ Vilayeti'nin merkezi buraya taşınmıştır.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde tarih boyunca birçok medeniyet yaşamıştır. Bu medeniyetler arasında Hititler, Asurlular, Urartular, Persler, Roma ve Bizans gibi büyük medeniyetler bulunmaktadır. Ayrıca, bölgede Göbeklitepe, Çatalhöyük, Dara Antik Kenti gibi önemli arkeolojik alanlar da yer almaktadır. Dolayısıyla, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde birçok medeniyetin yaşadığı söylenebilir. Ancak, kesin bir sayı vermek zordur.

5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının 138. sayfasında, MEB yayınlarına göre, "Beyin Eseri" adlı etkinlik yer almaktadır. Sayfa 138'deki etkinlikte ele alınan bazı konular: Coğrafi konumun etkisi: Mezopotamya ve Anadolu'nun verimli topraklara ve su kaynaklarına sahip olması, ticaret yollarının üzerinde bulunması. Kültürel benzerlikler ve farklılıklar: Tapınaklar ve dini yapıların önemi, zanaat ve sanatın gelişimi, yazılı eserler ve mimari yapılar. Hukuk sistemi: Yazılı kanunların oluşturulması, adalet mekanizması ve ceza esaslı uygulamalar. Bilim ve takvim: Astronomi çalışmaları, gözlemevleri ve takvim oluşturma. Ekonomi: Ticaret, tarım, hayvancılık ve para kullanımı.

Ekonomi alanında ortak mirasa katkı sağlayan medeniyetler arasında Mezopotamya ve Anadolu medeniyetleri bulunmaktadır. Mezopotamya medeniyetleri: Sümerler, Akadlar ve Asurlular. Anadolu medeniyetleri: Hititler, Frigler ve Lidyalılar. Bu medeniyetler, tarım, ticaret ve madencilik gibi ekonomi alanlarında önemli gelişmeler kaydetmiş ve bu gelişmeleri birbirleriyle paylaşarak ortak bir ekonomik miras oluşturmuşlardır. Tarım: Mezopotamya'da sulama sistemleri geliştirilerek tarımsal üretim artırılmış, Anadolu'da ise meyve, zeytin, üzüm ve şarap üretimi öne çıkmıştır. Ticaret: Mezopotamya ve Anadolu, önemli ticaret yollarının kesişim noktasında bulunmuş ve bu sayede birbirleriyle ticaret yapmışlardır. Madencilik: Mezopotamya'da taş işçiliği gelişirken, Anadolu'da bakır, altın gibi madenlerin çıkarılması ve işlenmesi yapılmıştır.

Gümüşhane Krom Antik Kenti'nde Rumlar ve Türkler ağırlıklı olarak yaşamıştır. Osmanlı Devleti döneminde, 1700'lü yıllarda Hıristiyanlara, Müslüman olmaları durumunda bazı imtiyazlar sağlanacağı duyurulunca, bölgedeki Hıristiyanlar Müslüman olmuştur. 1923 yılında gerçekleşen nüfus mübadelesi sonrası, bölgede yaşayan yaklaşık 1.500-2.000 Rum hane Yunanistan'a göç etmiştir.

Malatya Arslantepe Höyüğü'nde yaşamış bazı medeniyetler şunlardır: Sümerler, Akadlar, Babiller. Hititler. Asurlular, Aramiler. Romalılar, Bizanslılar. Arslantepe, MÖ 5000 yıllarından MS 11. yüzyıla kadar yerleşim görmüştür. Höyükte ilk yerleşim dönemleri Geç Kalkolitik Çağ’a kadar uzanmaktadır.

Üç başlı kartalın hikayesi, farklı bağlamlarda çeşitli yorumlara sahiptir: Ezra'nın Üçüncü Kitabı. Yedinci Gün Adventistleri. Halk masalları. Ayrıca, üç başlı kartal motifi, tarih boyunca farklı medeniyetlerde güç, egemenlik ve çok yönlü otoriteyi temsil eden bir sembol olarak kullanılmıştır.

Mardin, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu medeniyetler arasında Asurlular, Romalılar, Bizanslılar, İslam medeniyetleri, Sümerler, Babil, Mitani, Araplar, Akadlar, Subarular, Artuklular ve Persler bulunmaktadır. Mardin'in zengin kültürel mirası, bu medeniyetlerin her birinin şehre bıraktığı izlerle şekillenmiştir.

Matematiğin ilk kim tarafından bulunduğu kesin olarak bilinmemektedir, çünkü matematik, farklı medeniyetler tarafından kendi gelişim süreçleri içinde keşfedilmiştir. Matematiğin gelişiminde rol oynayan bazı medeniyetler şunlardır: Babiller. Mısırlılar. Yunanlılar. Hintliler. Ayrıca, İslam medeniyetleri de matematiğin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.

Rodos'ta yaşamış medeniyetlerden bazıları şunlardır: Dorlar. Girit Uygarlığı. Mikenler. Karya Satrabı Mausolos. Büyük İskender. Hospitalier Şövalyeleri (St. John Şövalyeleri). Osmanlı İmparatorluğu. İtalya.

Felsefi düşünce, ilk olarak M.Ö. 7. yüzyılda İyonya uygarlığında, özellikle Miletos (Milet) kentinde ortaya çıkmıştır. Bu dönemde, Mezopotamya, Mısır, İran ve Fenike kültürlerinden etkilenen Milet, tarım ve denizciliğin gelişmiş olduğu işlek bir liman kentiydi. Felsefenin ilk filozofu olarak Thales kabul edilir.

Eski Çağ medeniyetleri genellikle aşağıdaki konulardan çıkar: Tarım Devrimi. Yönetim ve ordu sistemleri. Hukuk. İnanç sistemleri. Türklerde konargöçer yaşam. Bu konular, 9. sınıf tarih dersinin "Eski Çağ Medeniyetleri" ünitesinde ele alınmaktadır.

Eski Antakya'da yaşamış bazı topluluklar: Hatti topluluğu. Seleucus kralları. Yahudiler. Makedonyalılar. Aramiler. Persler. Büyük İskender. Hristiyanlar. Ayrıca, Antakya'da Türkmen boyları, Ermeniler, Katolikler, Gregoryenler, Sünniler, Aleviler, Nusayriler gibi farklı topluluklar da tarih boyunca yaşamıştır.

Serik, tarih boyunca çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. İlk yerleşim yerleri M.S. 2. yüzyılda Bergama Krallığı'na bağlı olarak Sillyon (Koçhisar Tepesi'nde) ve Aspendos (Belkıs Köyü'nde) olarak kurulmuştur. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde de önemli bir yerleşim yeri olarak kalmıştır. Osmanlı belgelerinde "Surlu Serik" ve "Serik Pazarı" olarak anılmıştır. Cumhuriyet döneminde ise 1926 yılında "Kökez" olan adı değiştirilerek "Serik" olarak resmi kayıtlara geçmiştir. Dolayısıyla, Serik'in ait olduğu ana uygarlık Roma İmparatorluğu'dur, çünkü Aspendos Tiyatrosu gibi önemli yapılar bu döneme aittir.

Bazda'da yaşamış olan kişiler hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Şanlıurfa'nın Harran ilçesindeki Bazda yeraltı işletmelerinin, en az 6500 yıl önce oda topuk yöntemiyle çalıştırıldığı ve buradan çıkarılan taşların Mezopotamya'daki birçok yapıda kullanıldığı bilinmektedir. Uluslararası Taş Kongresi Yürütme Kurulu, Bazda yeraltı işletmelerinin dünya gündemine taşınması ve bir turizm destinasyonu haline getirilmesi için çalışmalar yürütmektedir.

İnsanlık tarihi kronolojisi, aşağıdaki ana dönemlere ayrılır: Paleolitik Çağ (Eski Taş Devri). Neolitik Çağ (Cilalı Taş Devri). Antik Çağ (MÖ 3000 – MS 500). Orta Çağ (MS 500–1500). Yeni Çağ (MS 1500–1800). Yakın Çağ (MS 1800'den günümüze). Bazı önemli tarihler: 195.000 yıl önce: Anatomik olarak modern insanlar (Homo sapiens) ortaya çıkmıştır. 50.000 yıl önce: Dikiş iğnesi ve flüt gibi karmaşık teknolojiler ve kültürel gelişmeler yaşanmıştır. 12.000 yıl önce: Neolitik Devrim ile tarım başlamış ve insanlar yerleşik hayata geçmiştir. Bu tarihler, yeni buluntular veya analizler ışığında değişebilir.

9. sınıf tarih 2. ünite konu anlatımı, "Eski Çağ Medeniyetleri" başlığı altında şu konuları içerir: Tarım Devrimi'nin etkileri: Yerleşik hayata geçiş, iş bölümü, ticaret, özel mülkiyet ve devlet oluşumu. Eski Çağ yönetim sistemleri: Akadlar, Babiller, Asurlar, Hititler, Frigler, Lidyalılar ve İyonlar gibi medeniyetlerin yönetim yapıları. Ordu sistemleri: Eski Çağ'da orduların yapısı ve savaş aletleri. Hukuk anlayışı: Eski Çağ medeniyetlerinde hukukun toplumsal düzeni sağlamadaki rolü. İnanç, bilim ve sanat anlayışları: Eski Çağ toplumlarındaki inanç sistemleri, bilim ve sanat anlayışları. Türklerde konargöçer yaşam: Konargöçer yaşamın özellikleri ve Türk kültüründeki yeri. Bu konular, tarih dersi müfredatının 9. sınıf 2. ünitesi kapsamında işlenir. Konu anlatımına yönelik daha detaylı bilgilere, tarihkursu.com, youtube.com ve ogmmateryal.eba.gov.tr gibi sitelerden ulaşılabilir.