Medeniyetler

Tarihi bilgiler, geçmişte yaşanmış olaylar, olgular ve insan faaliyetleri hakkında elde edilen bilgilerdir. Başlıca tarihi bilgiler şunlardır: 1. İnsanlık Tarihi: Yaklaşık olarak 200.000 yıl önce Afrika’da başlamıştır. 2. Yazının İcadı: MÖ 4000 yıllarında gerçekleşmiş ve Antik Çağ’ın başlangıcını işaret etmiştir. 3. Önemli Medeniyetler: Antik Yunan, Roma ve Mısır medeniyetleri. 4. Orta Çağ: M.S. 500 ila 1500 yılları arasındaki dönem. 5. Rönesans: 14. yüzyılın sonlarında başlayıp 17. yüzyıla kadar devam eden sanat, edebiyat, bilim ve felsefenin geliştiği dönem. 6. Sanayi Devrimi: 18. yüzyılın sonlarında İngiltere’de başlamış, üretim ve teknoloji açısından büyük bir dönüm noktası olmuştur. 7. Reform Hareketi: 16. yüzyılda Katolik Kilisesi’ne karşı bir ayaklanma olarak ortaya çıkmış ve Protestanlık mezhebinin doğuşuna neden olmuştur. 8. Osmanlı İmparatorluğu: 14. yüzyılda Osman Bey tarafından kurulmuş, 600 yıldan fazla süren tarihi ile dünya tarihindeki en uzun ömürlü imparatorluklardan biridir. 9. Tarihsel Kaynaklar: Birincil ve ikincil kaynaklar aracılığıyla elde edilir; bunlar arasında belgeler, mektuplar, günlükler, arkeolojik buluntular ve sanat eserleri bulunur.

İlk çağ mimarisine örnekler şunlardır: 1. Piramitler (Mısır Medeniyeti): Firavunların mezarı olarak inşa edilen, Keops Piramidi gibi görkemli anıtlar. 2. Zigguratlar (Sümerler): Basamaklı tapınaklar olup, dini ve bilimsel merkezler olarak kullanılmıştır. 3. Parthenon Tapınağı (Antik Yunan): Tanrıça Athena'ya adanmış, klasik Yunan mimarisinin en güzel örneklerinden biridir. 4. Babil’in Asma Bahçeleri: Nebukadnezar tarafından inşa edildiği düşünülen, dünyanın Yedi Harikası'ndan biridir. 5. Knossos Sarayı (Minos Uygarlığı - Girit Adası): Çok katlı, labirent benzeri bir yapı olup, yönetim ve dini ritüellerin merkeziydi.

Avrupa medeniyet havzası, Eski Çağ ve Orta Çağ dönemlerinde Avrupa'da ortaya çıkan medeniyetlerin bulunduğu coğrafi alanları ifade eder. Bu havzada yer alan bazı medeniyetler: Yunanlılar. Romalılar. Makedonlar. Avrupa medeniyet havzası, feodal düzen, Hristiyanlık ve kültürel gelişmeler üzerine kurulu bir yapıya sahiptir.

Elazığ, eskiden Harput adıyla anılan bir şehirdi ve tarihi çok eskilere dayanır. Tarih boyunca Elazığ'ın geçirdiği dönemler şu şekildedir: - M.Ö. 2000 yılları: Hititlerin hâkimiyetine kadar uzanır. - Urartular, Medler, Persler, Romalılar, Bizanslılar: Elazığ'da iz bırakan medeniyetler arasında yer alır. - Selçuklular ve Osmanlılar: Elazığ, stratejik konumu sebebiyle önemli bir ticaret ve askeri merkez haline gelir. - 19. yüzyıl: Çeşitli etnik ve dini grupların bir arada yaşadığı bir mozaik oluşturur. 1834 yılında Harput'tan ovada yer alan Agavat Mezrası'na taşınmasıyla Elazığ'ın yeni şehir merkezi oluşur.

Güneydoğu bölgesinde beş ana medeniyet bulunmaktadır: Sümerler, Akkadlar, Elamlılar, Babilliler ve Asurlular.

5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının 138. sayfasında, MEB yayınlarına göre, "Beyin Eseri" adlı etkinlik yer almaktadır. Sayfa 138'deki etkinlikte ele alınan bazı konular: Coğrafi konumun etkisi: Mezopotamya ve Anadolu'nun verimli topraklara ve su kaynaklarına sahip olması, ticaret yollarının üzerinde bulunması. Kültürel benzerlikler ve farklılıklar: Tapınaklar ve dini yapıların önemi, zanaat ve sanatın gelişimi, yazılı eserler ve mimari yapılar. Hukuk sistemi: Yazılı kanunların oluşturulması, adalet mekanizması ve ceza esaslı uygulamalar. Bilim ve takvim: Astronomi çalışmaları, gözlemevleri ve takvim oluşturma. Ekonomi: Ticaret, tarım, hayvancılık ve para kullanımı.

Ekonomi alanında ortak mirasa katkı sağlayan medeniyetler arasında Mezopotamya ve Anadolu medeniyetleri öne çıkmaktadır. Bu medeniyetlerin katkıları şunlardır: Ticaret: Her iki bölge de ticaretin gelişmesine büyük katkı sağlamıştır. Tarım ve Hayvancılık: Tarım ve hayvancılık yaygın olarak yapılmış, ticaret yolları üzerinden mal alışverişi gerçekleştirilmiştir. Kral Yolu: Anadolu'da Kral Yolu'nun kullanımı, ticaret için önemli bir merkez olmuştur.

Gümüşhane Krom Antik Kenti'nde Osmanlı dönemi öncesinde çeşitli medeniyetlere ait insanlar yaşamıştır. Osmanlı döneminde ise bölgede Rumlar ve Türkler ağırlıklı olarak yaşamaktaydı. 1923 yılında gerçekleşen nüfus mübadelesi sonrası demografik yapı sadeleşmiş ve bölge sınırlı sayıda Türkün yaşadığı bir yer haline gelmiştir.

Malatya Arslantepe Höyüğü'nde geç Kalkolitik Dönem'den Demir Çağı'na kadar birçok medeniyet yaşamıştır. Bu medeniyetler arasında: Sümerler, Akadlar, Babiller; Hititler, Asurlular, Aramiler; Romalılar ve Bizanslılar bulunmaktadır.

Üç başlı kartal sembolü, farklı medeniyetlerde çeşitli anlamlar taşımış ve farklı hikayelerle ilişkilendirilmiştir: 1. Antik Dönem: Üç başlı kartal, Bronz Çağ'da Miken Uygarlığı ve Hititlerde sembol olarak kullanılmıştır. 2. Bizans İmparatorluğu: Paleologos Hanedanı döneminde (13.-15. yüzyıl), üç başlı kartal Bizans İmparatorluğu'nun armasında yer almış ve imparatorluğun ilahi otoritesini temsil etmiştir. 3. Orta Çağ Avrupası: Kutsal Roma İmparatorluğu'nda, üç başlı kartal 14. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanmış ve hem dünyevi hem de ruhani otoriteyi simgelemiştir. 4. Modern Kullanım: 19. yüzyılda Yedinci Gün Adventistleri, üç başlı kartalı dinlerinin bir parçası olarak yorumlamışlardır. Ayrıca, Yakut kahramanlık destanında Yoksekyu, görünüşünü iki veya üç başlı bir kartaldan alan bir karakter olarak yer almaktadır.

Rodos Adası, tarih boyunca birçok medeniyetin etkisi altında kalmıştır: 1. Antik Yunan: Rodos, M.Ö. 408 yılında Dorlar tarafından kurulmuş ve antik Yunan döneminde önemli bir şehir devleti olmuştur. 2. Roma İmparatorluğu: Rodos, Roma İmparatorluğu'nun egemenliğine girmiş ve Roma ile ittifak yapmıştır. 3. Bizans İmparatorluğu: Görünürde Bizans'ın parçası olan Rodos, savunma söz konusu olduğunda hep tek başına kalmıştır. 4. Osmanlı İmparatorluğu: Kanuni Sultan Süleyman'ın fethinden sonra 390 yıl boyunca Osmanlı yönetiminde kalmıştır. 5. İtalya: 1912'de adayı işgal etmiş ve 1947'de Yunanistan'a devredene kadar yönetmiştir.

Matematiğin ilk kim tarafından bulunduğu kesin olarak belirlenememiştir, çünkü bu, birçok medeniyetin ve bireyin katkılarıyla şekillenmiş bir süreçtir. Bazı önemli katkılar şu şekilde sıralanabilir: Eski Mısırlılar ve Mezopotamyalılar: Matematiksel hesaplamaları pratik amaçlar için kullanmışlardır. Antik Yunanlılar: Pisagor, Öklid ve Arşimet gibi matematikçiler, matematiği bir bilim dalı olarak ele almış ve sistematik bir şekilde incelemişlerdir. Hintliler: Sıfırın (0) icadı ve ondalık sistemin geliştirilmesi, matematiğin evriminde kritik bir rol oynamıştır. İslam Dünyası: İslam matematikçileri, Antik Yunan ve Hint matematiğini inceleyerek yeni teoriler geliştirmişler ve bu bilgileri Avrupa’ya taşımışlardır. Rönesans Dönemi: Descartes, analitik geometriyi geliştirerek cebir ile geometri arasında bir köprü kurmuş; Newton ve Leibniz ise kalkülüsün temellerini atmışlardır.

Mardin, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır: Sümerler, Asurlular, Persler; Romalılar, Bizanslılar; Araplar, Selçuklular; Osmanlı İmparatorluğu. Ayrıca, Mardin'de Hristiyanlık, İslam ve diğer birçok inanç sisteminin izleri de bulunmaktadır.

Eski Antakya'da yaşamış olan bazı medeniyetler ve halklar şunlardır: 1. Akat Beyliği: İlk yerleşimlerden biri olarak Antakya, Akat Beyliği'nin topraklarına katılmıştır. 2. Hitit ve Urartu: Bölge, Hitit ve Urartu egemenliğine girmiştir. 3. Asurlular: Asur İmparatorluğu'nun hakimiyetine girmiş ve daha sonra Asur küçük devletlere bölünmüştür. 4. Helenistik Dönem: Büyük İskender'in generallerinden I. Seleukos tarafından kurulan Antakya, Helenistik dönemde önemli bir şehir olmuştur. 5. Roma İmparatorluğu: Roma döneminde Antakya, imparatorluğun Suriye eyaletinin başkenti olmuş ve büyük bir metropolis haline gelmiştir. 6. Müslümanlar: Emeviler, Abbasiler, Tolunoğulları ve İkşitler gibi Müslüman hanedanlar bölgede egemenlik kurmuştur. 7. Selçuklular ve Haçlılar: 11. ve 12. yüzyıllarda Antakya, Selçuklu ve Haçlıların kontrolüne geçmiştir. 8. Osmanlı İmparatorluğu: 1516 yılında Yavuz Sultan Selim'in fethiyle Antakya, Osmanlı hakimiyetine girmiştir.

Felsefi düşüncenin ilk ortaya çıktığı medeniyet, Antik Yunan medeniyetidir. Felsefe, MÖ 7. yüzyılda İyonya uygarlığında, Miletos kentinde, Thales'in evrenin ana maddesinin ne olduğu sorusuna cevap aramasıyla başlamıştır.

Eskiçağ medeniyetleri, aşağıdaki konulardan çıkar: 1. Tarım Devrimi: Yerleşik hayata geçiş ve ekonominin tarıma dayalı gelişimi. 2. Yönetim ve Ordu: Farklı medeniyetlerdeki yönetim sistemleri ve ordu yapıları. 3. Hukuk: Toplumsal düzeni sağlayan hukuk sistemleri ve kuralları. 4. İnançlar: Eskiçağ toplumlarındaki dini inançlar ve ritüelleri. 5. Bilim ve Sanat: Bilim, matematik, mimari, mühendislik ve sanat alanındaki gelişmeler. 6. Türklerde Konargöçer Yaşam: Türklerin göçebe yaşam tarzı ve bu yaşam biçiminin etkileri.

İnsanlık tarihi kronolojisi, yaklaşık 2,5 milyon yıl önce başlayan ve günümüze kadar uzanan bir süreçtir. Bu süreç, önemli dönemlere ayrılarak incelenir: 1. Paleolitik Çağ (Eski Taş Devri). 2. Neolitik Çağ (Cilalı Taş Devri). 3. Antik Medeniyetler. 4. Orta Çağ. 5. Rönesans ve Aydınlanma. 6. Sanayi Devrimi. 7. Günümüz.

Serik, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış bir bölgedir ve bu uygarlıklar arasında Hititler, Likyalılar, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar bulunmaktadır.

9. sınıf tarih 2. ünite konu anlatımı, "Eski Çağ Medeniyetleri" başlığı altında şu konuları içerir: Tarım Devrimi'nin etkileri: Yerleşik hayata geçiş, iş bölümü, ticaret, özel mülkiyet ve devlet oluşumu. Eski Çağ yönetim sistemleri: Akadlar, Babiller, Asurlar, Hititler, Frigler, Lidyalılar ve İyonlar gibi medeniyetlerin yönetim yapıları. Ordu sistemleri: Eski Çağ'da orduların yapısı ve savaş aletleri. Hukuk anlayışı: Eski Çağ medeniyetlerinde hukukun toplumsal düzeni sağlamadaki rolü. İnanç, bilim ve sanat anlayışları: Eski Çağ toplumlarındaki inanç sistemleri, bilim ve sanat anlayışları. Türklerde konargöçer yaşam: Konargöçer yaşamın özellikleri ve Türk kültüründeki yeri. Bu konular, tarih dersi müfredatının 9. sınıf 2. ünitesi kapsamında işlenir. Konu anlatımına yönelik daha detaylı bilgilere, tarihkursu.com, youtube.com ve ogmmateryal.eba.gov.tr gibi sitelerden ulaşılabilir.

Bazda'da yaşamış olan bazı önemli uygarlıklar şunlardır: 1. Pelasglar: Bazda'nın tarihinin milattan önceye dayandığı ve ilk sakinlerinin Pelasglar olduğu düşünülmektedir. 2. Fenikeliler, Atinalılar, Yunanlılar, Persler: Tarihin çeşitli dönemlerinde Bazda'da hüküm sürmüşlerdir. 3. Büyük İskender: Makedonya Kralı Büyük İskender'in de Bazda'yı yönettiği bilinmektedir. 4. Bizanslılar, Cenevizliler, Venedikliler: Ortaçağ'da Bazda'da etkili olan diğer medeniyetlerdendir. 5. Osmanlı İmparatorluğu: Fatih Sultan Mehmed döneminde 1455-56 yıllarında Osmanlı topraklarına katılmıştır.