Medeniyetler

İyonyalılar, Lidyalılar, Sümerler, Babiller ve Asurlar, Hititler ile birlikte İlk Çağ medeniyetlerinden bazılarıdır.

İyonya medeniyeti, diğer medeniyetlerden birkaç önemli açıdan farklılık gösterir: 1. Yönetim Şekli: İyonya'da siyasi birlik sağlanamamış, şehir devletleri (polis) halinde bağımsız yönetimler uygulanmıştır. 2. Ekonomi ve Ticaret: İyonya, deniz ticareti ve kolonileşme konusunda büyük bir gelişim göstermiştir. 3. Bilim ve Sanat: İyonya, bilim faaliyetlerinin en yüksek noktaya ulaştığı bir medeniyettir. 4. Din Anlayışı: İyonya'da din, çok tanrılı olup tanrılar insan şeklinde düşünülmüştür.

Afganistan, tarih boyunca birçok kültürü etkilemiştir. Etkilendiği kültürler arasında şunlar bulunur: Pers Kültürü: Afganistan'ın kültürü, Pers ile tarihsel olarak güçlü bir şekilde bağlantılıdır ve bu etki, dil, mutfak ve klasik müzik gibi alanlarda görülür. Hint Kültürü: Afganistan, Hindistan ile olan yakın konumu nedeniyle Hint kültüründen etkilenmiştir. Arap Kültürü: Afganistan, Arap kültüründen de unsurlar almıştır. Moğol ve Türk Kültürü: Afganistan, Moğol ve Türk kültürlerinden de etkilenmiştir. Etkilediği kültürler arasında ise İpek Yolu üzerindeki diğer ülkeler ve bölgeler bulunur. Afganistan, Doğu ile Batı arasında bir kültür köprüsü olarak, medeniyetler arası kültürel alışverişe olanak tanımıştır.

Anadolu medeniyetlerinin temel özelliklerinden bazıları şunlardır: Tarım ve hayvancılık: Ekonomik hayatın temelini oluşturur. Ticaret: Anadolu'nun stratejik konumu, doğu ile batı arasında bir ticaret köprüsü olmasını sağlamıştır. El sanatları: Çömlekçilik, dokumacılık, metal işçiliği, taş işçiliği ve ahşap oyma gibi alanlarda üretilen ürünler hem günlük yaşamda kullanılmış hem de ticaret yoluyla ekonomiye katkı sağlamıştır. Bilim ve sanat: Her medeniyet, kendi özgün tarzını yaratmış ve Anadolu'nun kültürel zenginliğine katkıda bulunmuştur. Mimari: Hititler, kaya kabartmaları ve anıtsal yapılarıyla; Urartular, kaleleri ve su kanallarıyla; İyonyalılar ise tapınakları ve şehir planlamalarıyla ön plana çıkmıştır. Kültürel etkileşim: Anadolu, doğu ve batı kültürlerinin buluşma noktası olarak, farklı medeniyetlerin birbirini etkilemesini ve zenginleşmesini sağlamıştır. Yönetim sistemleri: Merkezi otoriteyi güçlendirirken yerel özerkliği de koruyan bir denge kurulmuştur. Tarih yazıcılığı: Hititler, Anal adı verilen yıllıklar tutarak tarihte bilinen ilk tarih yazıcılığını başlatmışlardır.

Anadolu medeniyetleri, çok sayıda eser bırakmıştır. Bu medeniyetler arasında: 1. Hattiler: Alacahöyük ve Tokat Horoztepe'de altın, gümüş ve bronz gibi maddelerden yapılmış eserler. 2. Hititler: Anal adı verilen yıllıklar, kabartmalar, fildişi ve tunçtan yapılmış tanrı ve tanrıça heykelcikleri. 3. Frigler: Tapates adı verilen kilimler, maden ve ahşap işçiliği eserleri. 4. İyonlar: Artemis Tapınağı, açık hava tiyatroları ve birçok mimari eser. 5. Urartular: Van Kalesi, su kanalları, su bentleri ve mezar odaları. Bu eserler, Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde ve çeşitli arkeolojik alanlarda sergilenmektedir.

Mısır medeniyeti doğru yazılışı "Mısır Medeniyeti" şeklindedir.

Eski Çağ'daki farklı medeniyetlerin yönetim ve ordu sistemlerinin özellikleri şu şekilde özetlenebilir: Yönetim Sistemleri: 1. Monarşi: En yaygın yönetim biçimi olup, kral veya kraliçe mutlak yetkilere sahipti. 2. Teokrasi: Dini ve siyasi gücün birleştiği yönetimlerdi. 3. Bürokrasi: Yönetim işlerinin etkin yürütülmesi için bürokratik yapılar geliştirilmişti. Ordu Sistemleri: 1. Daimi Ordular: Büyük imparatorlukların kurulmasıyla birlikte sürekli ordular oluşturulmuştu. 2. Zorunlu Askerlik: Birçok medeniyette erkekler zorunlu olarak askerlik yaparlardı. 3. Silah ve Teçhizat: Savaş arabaları, okçular, mızraklı piyadeler ve kılıçlı askerler yaygındı. 4. Savunma: Şehir devletleri, surlar ve kaleler inşa ederek kendilerini düşman saldırılarına karşı savunurlardı.

Ceytun Medeniyeti, Türkmenistan'ın Aşkabat ilinin yaklaşık 30 kilometre kuzeybatısında, Kopet-Dağ Sıradağları'nda yer alan Neolitik döneme ait bir arkeolojik sit alanıdır. Bu medeniyet, M.Ö. 7200-4500 yılları arasında yerleşim görmüş ve bölgedeki tüm Neolitik döneme adını vermiştir. Özellikleri: - Evler dikdörtgen şeklinde olup, odaların bir tarafında büyük bir şömine ve niş bulunmaktadır. - Zeminler kireç sıva ile kaplanmıştır. - Binalar, güneşte kurutulmuş silindirik kil bloklardan yapılmıştır. - İnsanlar arpa ve buğday yetiştirmiş, koyun ve keçileri evcilleştirmişlerdir. - En eski Ceytun aletleri, Zagros Dağları'ndaki Jarmo gibi erken tarımsal Neolitik alanlarla benzerlikler göstermektedir.

İlk tuvaletler, tarih boyunca farklı medeniyetlerde çeşitli şekillerde gelişmiştir: 1. Mezopotamya: MÖ 5. binde, Byblos Antik Kenti'nde ev atık sularının atılması için kanallar bulunmuştur. 2. Mısır: MÖ 2890-2636 yıllarına tarihlenen Saqqara'daki ev şeklinde tasarlanmış mezarlarda ilk özel tuvaletler görülmüştür. 3. Hindistan: MÖ 3. binin ikinci yarısında, İndus Uygarlığı'nın önemli merkezi olan Mohenjo-Daro kentinde çok iyi tasarlanmış tuvalet ve kanalizasyon sistemleri kullanılmıştır. 4. Anadolu: Hitit Dönemi saraylarının banyo bölümlerinde, ortada bir delik ve tuvalet taşının oturtulduğu dört kaideden oluşan oturaklı tuvaletler kullanılmıştır. Antik Yunan ve Roma'da ise tuvaletler genellikle taşınabilir kaplar veya basit kil kaplar şeklindeydi ve kullanımdan sonra genel lağım çukurlarına boşaltılırdı.

Kerkenes Antik Kenti, Orta Anadolu'nun önemli tarihî merkezlerinden biri olup, bölgenin antik geçmişi hakkında sunduğu bilgiler nedeniyle önemlidir. Kentin önemi şu noktalarda öne çıkmaktadır: - Tarihi Medeniyetlerin İzleri: Kerkenes, tarihi boyunca birçok medeniyetin izlerini taşımış, özellikle Medler ve Persler döneminde stratejik bir yerleşim yeri olmuştur. - Gelişmiş Altyapı: Gelişmiş su toplama ve kullanma sistemleri, kamu ve sivil yapılarla zenginleştirilmiş bir yerleşim alanına sahiptir. - Kazı Çalışmaları: 1993 yılından beri devam eden kazı çalışmaları, antik kentin Demir Çağı'na kadar uzanan bir geçmişe sahip olduğunu ortaya koymuştur. - Fildişi Süsleme: Kazılarda bulunan ve şu anda Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenen fildişi süsleme parçası, kentin zengin kültürel mirasına ışık tutmaktadır.

Malta, tarih boyunca çeşitli medeniyetlerin egemenliği altında kalmıştır: MÖ 8. yüzyıl: Fenikeliler tarafından kolonize edilmiştir. MÖ 480 dolayları: Kartacalılar tarafından ele geçirilmiştir. MÖ 218: Roma İmparatorluğu'na katılmıştır. MS 4. yüzyıl sonları: Doğu Roma İmparatorluğu'nun hakimiyetine girmiştir. 870: Kuzey Afrikalı Berberi kuvvetleri tarafından fethedilmiştir. 1091: Normanlar tarafından alınmıştır. 1530: St. John Şövalyeleri'ne verilmiştir. 1798: Napolyon Bonapart'ın Fransız askerleri tarafından işgal edilmiştir. 1814: Britanya İmparatorluğu'na katılmıştır ve 1964'te bağımsızlığını kazanana kadar bu statüde kalmıştır.

Age of Empires 4 oyununda yer alan medeniyetler şunlardır: İngilizler; Kutsal Roma İmparatorluğu; Abbasi Hanedanlığı; Moğollar; Çinliler; Fransızlar; Ruslar; Delhi Sultanlığı. Ayrıca, 25 Ekim 2022'de yayınlanan Anniversary sürümü ile Osmanlı ve Mali medeniyetleri de oyuna eklenmiştir.

Adana, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış köklü bir şehirdir. Antik çağlarda Adana, Kilikya bölgesinin önemli şehirlerinden biriydi ve stratejik konumu sayesinde sık sık el değiştirmiştir. Bazı özellikler: Kuruluş: Adana, Seyhan Nehri kıyılarına kurulmuştur. İsmin kökeni: Yunan mitolojisine göre, adını gök tanrısı Uranüs'ün oğlu Adanus'tan almıştır. Tarihsel kayıtlar: Adana'ya ait en eski yazılı kayıtlara Hititlerin Kava Kitabelerinde rastlanmaktadır. Önemli dönemler: Roma İmparatorluğu: Adana, bu dönemde ekonomik ve idari açıdan gelişmiş, Taş Köprü gibi önemli yapılar inşa edilmiştir. Bizans ve Arap hakimiyeti: Bu dönemlerde şehir, askeri ve stratejik bir öneme sahipti. Modern dönemde ise Adana, sanayileşen ve kültürel anlamda gelişen bir şehir olmuştur.

Derinkuyu Yeraltı Şehri'nin bu kadar büyük olmasının nedeni, yüzyıllar boyunca farklı medeniyetlerin işgallerden ve savaşlardan korunmak için burayı bir sığınak olarak kullanmasıdır. Başlangıçta malların depolanması için kullanılan şehir, Bizans döneminde en görkemli zamanını yaşamış ve yaklaşık 20.000 kişi burada yaşamıştır. Bu dönemde şehir, genişletilerek daha fazla insanı barındırabilecek hale getirilmiştir.

11. sınıf tarih ders kitabında medeniyetlerin nasıl kurulduğuna dair bilgi bulunabilecek bazı kaynaklar şunlardır: ogmmateryal.eba.gov.tr. youtube.com. alonot.com. tarih34.com.

Antalya'nın eski hali, antik dönemde Attaleia olarak biliniyordu ve bu şehir, II. Attalos tarafından kurulmuştu. Bazı özellikler: Kaleiçi: İçten ve dıştan surlarla çevrili olup, bu surlar Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı devirlerinin ortak eseridir. Hadrian Kapısı: Roma İmparatoru Hadrianus'un ziyareti anısına inşa edilmiştir. Yivli Minare: Antalya'nın ilk Türk yapısı olup, Anadolu Selçuklu Sultanı Alâeddin Keykubat döneminde inşa edilmiştir. Antalya, antik çağdan itibaren çeşitli medeniyetlerin egemenliğinde bulunmuş ve modern şehir, antik yerleşmenin üzerine kurulduğundan, antik çağ kalıntılarına çok az rastlanmaktadır.

Europa Universalis IV (EU4) oyununda başlangıç için önerilen medeniyetler şunlardır: 1. Muscovy: Doğu Avrupa'da güçlü bir konuma sahip olup, Rusya'ya evrimleşme potansiyeli sunar. 2. Denmark: Kalmar Birliği'nin lideri olarak başlar ve Scandinavia'da güçlü bir temel sunar. 3. France: Oyuna güçlü ama çok da güçlü olmayan bir ulus olarak başlar, bu da oyunculara hata yapma imkanı tanır. 4. Portugal: Güvenli ve izole bir konumda başlar, bu da keşif ve kolonizasyon odaklı oynamaya olanak tanır. 5. Ayutthaya: Güneydoğu Asya'da dominant bir güç olarak oyuna başlar. Bu medeniyetler, oyunun başında oyunculara farklı stratejiler deneme ve deneyim kazanma fırsatı sunar.

Türkistan'ın medeniyet havzaları şunlardır: 1. Mezopotamya Medeniyet Havzası: Fırat ve Dicle nehirleri arasında yer alır, Sümerler, Akadlar, Asurlular ve Babilliler bu havzada medeniyet kurmuşlardır. 2. Anadolu Medeniyet Havzası: Hititler, İyonyalılar, Urartular, Frigler ve Lidyalılar gibi uygarlıkları içerir. 3. Mısır Medeniyet Havzası: Nil Nehri etrafında gelişmiş, temel geçim kaynağı tarım olmuştur. 4. Türkistan Medeniyet Havzası: Türklerin yaşadığı bölge olup, İskitler ve Asya Hunları bu havzada yer alır.

Medeniyetler tarihi genellikle dört ana döneme ayrılır: 1. Tarih Öncesi Çağlar: Yazılı kayıtların olmadığı dönemleri kapsar ve genellikle arkeolojik buluntularla incelenir. 2. Antik Çağlar: Medeniyetlerin yükselişine tanıklık eden dönemleri içerir ve eski Yunan, Roma, Mısır gibi uygarlıkları kapsar. 3. Orta Çağlar: Feodalite, kilise egemenliği ve Haçlı Seferleri gibi olayların hakim olduğu bir dönemi temsil eder. 4. Modern Çağlar: Rönesans, sanayi devrimi ve ulus devletlerin yükselişi gibi olayların yaşandığı zaman dilimini ifade eder.

Yunan medeniyetinin en önemli özellikleri şunlardır: 1. Şehir Devletleri: Yunanistan'da her polis (şehir) ayrı bir devletti ve iç ve dış siyasetlerinde bağımsızdı. 2. Demokratikleşme: Solon ve Klistenes Kanunları ile sınıflar arasındaki ayrıcalıklar kaldırılmaya çalışılmış, halk meclisleri açılarak halkın yönetimde söz sahibi olması sağlanmıştır. 3. Çok Tanrılı Din: Yunanlılar, tanrılarını insan şeklinde düşünürlerdi ve baş tanrıları Zeus'tu. 4. Bilim ve Felsefe: Yunanlılar, felsefe, tarih, tıp, edebiyat, geometri ve matematik gibi birçok bilimde önemli eserler vermişlerdir. 5. Mimari ve Sanat: Dor, İyon ve Korint tarzını benimseyerek tapınaklar, heykeller, açık hava tiyatroları ve vazo yapımında ilerlemişlerdir. 6. Kolonicilik: Akdeniz ve Karadeniz'in çeşitli yerlerinde koloniler kurarak ticaret faaliyetlerini geliştirmişlerdir.