Linguistics

Adalina ismi, Türkçe ve Arapça kökenli modern bir kadın ismidir. Türkçe "ada" kelimesi ile Arapça "Lina" isminin birleşiminden oluşmuştur. Adalina isminin anlamları: "Ada gibi güzel, zarif ve nazik"; "Etrafı güzelliklerle çevrili bir ada"; "Soylu, onurlu, asil bir tür" (Almanca kökenli); "Süs, süs eşyası" (İbranice kökenli). Adalina ismi, Türkiye'de ve Avrupa'daki Türk diasporası arasında yaygın olarak kullanılmaktadır.

Sesbirim (fonem), dildeki en küçük anlamlı ses birimidir. Sesbirim, bir kelimeyi diğer kelimeden ayıran ses birimi olarak tanımlanır. Bir dildeki sesbirimler, tüm sesbilgisel özelliklerce belirlenemeyebilir. Biçimbirim (morpheme) ise dilde anlamlı en küçük birimlerdir.

Bazı dilbilim terimleri: Ağız. Akıcılık. Alomorf. Anlam. Artıklık. Bilgi yapısı. Değişke. Dil edimi. Dil yetisi. Dilbilgisellik. Dizisel çözümleme. Ek. Jargon. Paradigma. Psikodilbilim. Sesmerkezcilik. Sözeylem. Sözmerkezcilik. Tanım. Uzak okuma. Yakın okuma. Daha fazla dilbilim terimi için açıkders.ankara.edu.tr ve tr.wikipedia.org sitelerindeki ilgili kaynaklara başvurulabilir.

Sözlükçedeki anlambilimsel bilgilerin belirginleşmesi ve bunların sözdizimsel yapılara yansıtılmasına dair düzenlemeleri içeren alan, sözcük anlambilimidir. Sözcük anlambilimi, üretici dilbilgisi kuramı ile yeniden biçimlenen sözlükçedeki birimlerin içsel ve birbirleriyle olan ilişkilerine bağlı anlamsal özelliklerini ele alır.

Dizgeci işlevsel dilbilgisinde dizge, bir kültürün üyelerinin gerçekte söylediklerinin temelinde yapılan dizisel seçimlere ve "anlam olasılıkları"na gönderimde bulunur. Dizge ağı ise tümcenin oluşturulması aşamasında işletilen "giriş koşulları" gibi dizgeler arası ilişkileri temsil eder. Ayrıca, dizge kavramı, Saussure'ün dile bakışında da önemli bir yer tutar.

Roman Jakobson'un iletişim modeli, etkili bir sözlü iletişim sürecini altı temel işlevle açıklar: 1. Göndergesel İşlev: Bilgi verme, konuyu açıklığa kavuşturma amacı taşır. 2. Heyecan Bildirme İşlevi: İletinin konusu karşısındaki duygu ve heyecanları dile getirir. 3. Alıcıyı Harekete Geçirme İşlevi: Alıcıda tepki ve davranış değişikliği yaratmayı amaçlar. 4. Dil Ötesi İşlev: İletişimi tartışmak veya tanımlamak için dilin kullanılmasıdır. 5. Kanalı Kontrol İşlevi: İletişimin devam ettirilmesini sağlar. 6. Şiirsel İşlev: İletinin kendisi için olduğu durumlarda kullanılır. Jakobson'un iletişim modelinde ayrıca altı öğe bulunur: bağlam, ileti, kaynak, alıcı, kanal ve kod.

Dil yakınlaşması, dillerin uzun süreli dil teması ve karşılıklı etkileşimi sonucu yapısal olarak birbirine benzemesi sürecidir. Bu durumun başlıca nedenleri şunlardır: İki dilli kod değiştirme. Etnik sınırlar. Fonolojik benzerlikler.

Çok anlamlı sözcüklere bazı örnekler: Göz. Organ anlamında: "Onun gözleri çok güzel". Dikkat anlamında: "Onun gözünden hiçbir şey kaçmaz". Açıklık anlamında: "Kapının gözüne anahtarı koymuş". Baş. Vücut parçası: "Başım çok ağrıyor". Önder, lider: "O, bu şirketin başıdır". Başlangıç anlamında: "Kitabın başını bir türlü anlayamadım". Yol. Geçiş yeri: "Bu yol çok trafiğe açık". Yöntem anlamında: "Bu problemi çözmenin başka bir yolu yok mu?". Kırmak. Parçalamak anlamında: "Vazo yere düştü ve kırıldı". İncitmek anlamında: "Onun kalbini kırmak istememiştim". Rekor kırmak anlamında: "Bu sporcu, dünya rekorunu kırdı". Açmak. Bir nesneyi kapalıyken açmak: "Kapıyı açar mısın?". Elektronik bir cihazı açmak: "Televizyonu açtım, haberleri izledim". Konuşmayı başlatmak: "Bu konuyu bir kez daha açmak istemiyorum". Ağır. Yavaş: "Yaşlı adam, ağır adımlarla gelip masanın başına oturdu". Kısık, alçak: "Etraftakilere duyurmak istemeyen ağır bir sesle kulağıma eğildi". Yoğun: "Ormana girer girmez izcileri, ağır bir duman karşıladı". Ağız. Kapların açık yanı: "Bardakın ağzı". Bir suyun denize, göle döküldüğü yer: "Derenin ağzı". Bir dilin sınırları içinde bölgelere göre değişen söyleyiş özelliği: "Rumeli ağzı".

Güneş Dil Teorisi'ni çürütmek için hangi dilin kullanıldığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, bu teoriye karşı tepkilerin genellikle bilimsel ve akademik çevrelerden geldiği bilinmektedir. Teori, dilbilimciler tarafından kabul görmemiş ve kısa sürede önemini yitirmiştir. Güneş Dil Teorisi'ne karşı yapılan eleştirilerden biri, teorinin sağlam bir temele dayanmadığı ve sığ, dayanıksız bir yapıya sahip olduğu yönündedir.

August Schleicher'in soy ağacı kuramı (Stammbaumtheorie), dillerin biyolojik türlerin evrimine benzer bir şekilde, köken olarak tek bir dilden ortaya çıktığını savunan bir teoridir. Bu düşünceye göre, diller arasındaki bağ ve ilişkiler, biyolojik türlerin çeşitliliği gibidir. Ancak, 1870'lerden beri dilbilime yön veren "genç bilimciler", bu teoriyi reddetmiş ve Johannes Schmidt'in "Kaynaşım Teorisi"ni desteklemişlerdir. Soy ağacı modeli, günümüzde dil coğrafyası tarafından kullanılmamaktadır. August Schleicher'in çalışmaları, dilbilimde önemli bir dönüm noktası olmuş ve günümüzde de kullanılmaktadır. Schleicher'in çalışmaları, aşağıdaki dilbilimsel yöntemleri içermektedir: Karşılaştırmalı dilbilim. Dil tarihi. Dil karşılaştırması.

Anlam türleri ile ilgili slaytlarda genellikle şu konular ele alınır: Gerçek (temel) anlam. Yan anlam. Mecaz anlam. Terim anlam. Soyut ve somut anlam. Deyim anlam. Eş anlamlı (anlamdaş) kelimeler. Zıt anlamlı kelimeler. Eş sesli (sesteş) kelimeler. Bu konular, "Kelimede (Sözcükte) Anlam" başlıklı slaytlarda genellikle ele alınır. Örnek slaytlar için şu siteler ziyaret edilebilir: turkedebiyati.org; slideserve.com.

Bükünlü kök, dilbilimde "türetmede ve çekimde kelime kökleri değişikliğe uğrayan" kök anlamına gelir. Ayrıca, Sami dillerde olduğu gibi, takıları doğrudan köke getirmekle yapılan bükün türüne de "kök bükünü" denir.

Dil bilimi ve kelime bilimi arasındaki temel fark, inceleme odakları ve kapsamlarıdır. Dil bilimi, genel olarak dillerin yapısını, gelişimini, yayılmasını ve aralarındaki ilişkileri ses, biçim, anlam ve cümle bilgisi bakımından inceler. Kelime bilimi ise daha çok kelimelerin yapısı, kökeni ve anlamıyla ilgilenir. Bu nedenle, dil bilimi daha geniş bir kapsamı kapsarken, kelime bilimi daha spesifik olarak kelimelerin incelenmesine odaklanır.

Türkçede asıl unsurlar, özne ve yüklemdir. Özne, cümlede yargıyı gerçekleştiren veya oluşun, durumun içinde olan, kendisinden bahsedilen varlık veya kavramdır. Yüklem, cümledeki yargıdır. Ayrıca, cümle ögeleri, cümledeki işlevleri ve nitelikleri dikkate alınarak temel öge, zorunlu ögeler ve seçimlik ögeler olmak üzere üçe ayrılabilir.

Kerime Üstünova'nın "Türkiye Türkçesi Ad İşletimi" adlı çalışması, dilbilgisel biçimbirimler aracılığıyla sözcüksel biçimbirimler arasında kurulan biçim ve anlam ilişkilerini ele alır. Ad işletme ekleri, biçim bilgisi, sözcük bilgisi, söz dizimi ve anlam bilgisi bağlamında değerlendirilir.

Becce ismi, farklı alanlarda faaliyet gösteren iki farklı kurumla ilişkilidir: 1. Becce Yaşam Koçluğu, PM, PR ve Marketing Uzmanlığı: Bu kurum, yaşam koçluğu, proje yönetimi, PR ve pazarlama alanlarında hizmet vermektedir. 2. Becce Zeytinyağı: New York merkezli bir gıda ve içecek şirketi olup, ekstra virgin zeytinyağı üretmektedir. Becce kelimesi ayrıca Farsça'da "evlat, çocuk" anlamına gelir.

Dil araştırmaları, dillerin yapılarını, anlamlarını ve gelişim süreçlerini inceleyen akademik çalışmaları kapsar. Başlıca dil araştırma alanları: Genel dilbilim (kuramsal dilbilim). Karşılaştırmalı dilbilim. Tarihsel dilbilim. Betimlemeli dilbilim. Söz dizimi. Ayrıca, metindilbilim, nicel dilbilim, pragmatik, sesbilim gibi alt dallar da dil araştırmalarının bir parçasıdır.

Evet, morfem ve biçimbirim aynı şeyi ifade eder. Biçimbirim, dildeki anlam ayırıcı özelliğe sahip en küçük dilsel birimdir.

Başlıca dil grupları ve temsilcileri: Hint-Avrupa Dilleri: İngilizce, İspanyolca, Hintçe, Fransızca, Almanca, Rusça, Farsça, Yunanca, Arnavutça, Ermenice. Hami-Sami Dilleri: Eski Mısır dili, Libya-Berber dili, İbranice, Arapça. Bantu Dilleri: Lingala, Lubaca, Kongoca, Swahili (Svahili). Çin-Tibet Dilleri: Çince, Tibetçe, Vietnamca, Kmerce. Ural-Altay Dilleri: Ural Kolu (Fince, Macarca), Altay Kolu (Türkçe, Moğolca, Mançuca, Tunguzca). Diğer bazı dil grupları: Afro-Asya Dilleri: Berber dilleri, Çad dilleri, Sami dilleri. Algonkin Dil Grubu: Şayence, Karaayakça, Meskvakice. Moğol Dil Grubu: Moğolca, Kalmukça, Buryatça. Avustroesya Dil Grubu: Kmerce, Mundari, Vietnamca.

Dilsel görelilik denencesi, Edward Sapir ve Benjamin Lee Whorf'a aittir. Bu denence, bir dilin, konuşurlarının dünya görüşünü, bilişini ve algılarını etkileyebileceğini öne sürer. Whorf, bu denenceyi geliştirerek "dilsel görelilik ilkesi" olarak ortaya koymuştur.