Linguistics

Miray ismi, Farsça kökenli bir isimdir ve "ayın ilk günleri" veya "ay gibi parlak" anlamına gelir.

"Dil pelesengi" ifadesi, söz arasında yerli yersiz söylenen ve tekrarlanan söz anlamına gelir.

Dilbilgisi konuları şunlardır: 1. Ses Bilgisi (Fonetik ve Fonoloji): Seslerin fiziksel özelliklerini ve dildeki anlam farklılıklarını inceler. 2. Biçim Bilgisi (Morfoloji): Kelimelerin iç yapısını ve kelime türlerini inceler. 3. Sözdizimi (Sentaks): Sözcüklerin cümle içerisinde diziliş kurallarını inceler. 4. Anlam Bilgisi (Semantik): Sözcük ve cümlelerin anlamlarını inceler. 5. Yazım Kuralları ve Noktalama: Dilin yazılı aktarımını düzenler. Diğer dilbilgisi konuları arasında sözlük bilgisi ve edebi türler de yer alır.

Türk Dil Kurumu'nun (TDK) amacı, Türk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini meydana çıkarmak ve onu yeryüzü dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmektir. Bu amaç doğrultusunda TDK, şu çalışmaları yürütmektedir: - Türk dili üzerine araştırmalar yapmak ve yaptırmak. - Türkçenin güncel sorunlarını tespit edip çözüm yolları bulmak. - Yabancı kelimelerin Türkçe karşılıklarını bulmak ve dil yozlaşmasının önüne geçmek. - Türk dili ile ilgili çalışmaları toplayıp ilmî müzakerelerde bulunmak ve sonuçlarını yayınlamak.

Noam Chomsky'nin dil teorisi, dilin doğuştan gelen bir yetenek olduğunu ve insanların biyolojik olarak dil öğrenmeye programlandığını öne sürer. Bu teorinin temel bileşenleri şunlardır: 1. Evrensel Dilbilgisi (Universal Grammar): Tüm dillerde ortak olan ve beyinde yerleşik olan bir dil kuralları kümesidir. 2. Dil Edinme Cihazı (Language Acquisition Device, LAD): Dilin öğrenilmesini sağlayan, beyinde lokalize olmuş bir mekanizmadır. 3. Dönüşümsel Üretici Dilbilgisi (Transformational Generative Grammar, TGG): Cümlelerin yapısını ve dönüşümlerini açıklayan bir modeldir. Chomsky, dilin sadece bir iletişim aracı olmadığını, aynı zamanda düşünme ve anlamanın temel bir unsuru olduğunu savunur.

Dilbiliminin alt dalları şunlardır: 1. Ses Bilimi (Fonoloji): Dilin ses sistemini ve seslerin işlevlerini inceler. 2. Biçimbilim (Morfoloji): Kelimelerin yapısı ve oluşumu ile ilgili incelemeleri kapsar. 3. Sözdizimi (Syntax): Cümlelerin yapısını ve kelimelerin sıralanışını inceler. 4. Anlambilim (Semantik): Kelimelerin ve cümlelerin anlamlarını araştırır. 5. Psikodilbilim (Psycholinguistics): Dilin zihinsel kurulumunu ve nasıl öğrenildiğini inceler. 6. Sosyodilbilim (Sociolinguistics): Dilin toplumsal ve kültürel boyutunu ele alır. 7. Tarihî Dilbilim (Historical Linguistics): Dillerin evrimini ve geçmiş dillerin incelenmesini içerir. 8. Uygulamalı Dilbilim: Dilbilimsel teorilerin pratik alanlarda uygulanmasını sağlar. Bu dallar, dilin farklı yönlerini inceleyerek dilin yapısını ve işleyişini anlamamıza yardımcı olur.

Pejoration ve pejorative arasındaki fark şu şekildedir: - Pejoration: Bir kelimenin zamanla olumsuz bir anlam veya connotasyonlar kazanması sürecidir. - Pejorative: Bu süreci tamamlamış, yani olumsuz bir kelime veya ifade haline gelmiş kelimeyi tanımlar.

Eliz ismi, farklı anlamlara sahip olabilen bir isimdir: 1. Türkçe Anlamı: "El izi" anlamına gelir. 2. Arapça Anlamı: Türk Dil Kurumu'na göre "Eliz", "güzellik" ve "çekicilik" anlamını taşır. 3. Diğer Anlamlar: Ayrıca "bir şeye duyulan içsel eğilim" veya "çifte, tekme" gibi anlamlar da içerir.

Sözcükte anlamın alt başlıkları şunlardır: 1. Gerçek (Temel) Anlam: Sözcüğün ilk ve asıl anlamıdır. 2. Mecaz Anlam: Sözcüğün gerçek anlamından tamamen veya kısmen uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır. 3. Terim Anlam: Bilim, sanat, spor veya meslek dalına özgü özel anlam taşıyan kelimelerdir. 4. Yan Anlam: Bir sözcüğün temel anlamına bağlı olarak kazandığı diğer anlamlardır. 5. Somut ve Soyut Anlam: Duyu organlarıyla algılanabilen (somut) veya algılanamayan (soyut) varlıkları karşılayan anlamlardır. 6. Çok Anlamlılık: Bir sözcüğün birden fazla anlamı olması durumudur.

Ses bilgisinde aşağıdaki konular yer alır: 1. Genel Ses Bilgisi: Seslerin üretimi, aktarımı ve alınması ile ilgilenir. Alt alanları: - Boğumlama: Dile fizyolojik açıdan yaklaşır. - Sesçil Fonetik: Seslerin ve dil şifrelerinin fiziksel yapısıyla uğraşır. - İşitsel Fonetik: Ses olaylarının nasıl algılandığını ve beyindeki oluşumunu inceler. 2. Düzgüsel Sesbilgisi: Bir dildeki seslerin doğru söylenişine göre dildeki ses sisteminin kurallarını inceler. 3. Karşılaştırmalı Sesbilgisi: İki dilin sesbilimsel sistemlerini artzamanlı ve eşzamanlı olarak karşılaştırır. 4. Betimsel Sesbilgisi: Fonetik öğelerin ve bu öğelerin birleşimlerinin sıklığını, fonetik ve fonolojik istatistikleri inceler. 5. Adli Sesbilgisi: Suç bilimi gibi alanlarda ses ve konuşma özelliklerinin araştırılmasına yönelik fonetik bilginin kullanıldığı alandır. 6. Araçsal ya da Deneysel Sesbilgisi: Uluslararası Fonetik Alfabesi aracılığıyla bütün dillerdeki seslerin gösterilmesi ve tanımlanması ile uğraşır. 7. Prozodi: Dildeki seslerin tanımlanması ve hecelerdeki kullanımı ile ilgilenir.

Anlambilim kuramları iki ana yaklaşıma ayrılır: felsefi ya da mantıksal ve dilbilimsel. 1. Felsefi ya da Mantıksal Yaklaşım: Göstergeler veya kelimeler ile bunların göndergeleri arasındaki bağlantıya odaklanır ve adlandırma, düz anlam, yan anlam, doğruluk gibi özellikleri inceler. 2. Dilbilimsel Yaklaşım: Zaman içinde anlam değişiklikleri, dilin yapısı, düşünce ve anlam arasındaki karşılıklı bağlantı gibi konuları ele alır. Ayrıca: - Sözcük-anlambilim: Üretici dilbilgisi kuramı ile yeniden şekillenen sözlükçedeki birimlerin anlamsal özelliklerini inceler. - Tümce-anlambilim: Mantık ve matematik tabanlı araçlar ve kavramlar kullanarak cümlenin anlamını araştırır.

Sarra ismi, "sevindirici, sevinçli" anlamına gelir.

Lehçe, bir dilin tarihsel, bölgesel ve siyasal sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan koludur.

Hint ve Avrupa dillerinin akraba olmasının nedeni, her iki dil grubunun da ortak bir atadan türemiş olmasıdır. Bu ortak ata dili, Proto-Hint-Avrupa olarak adlandırılır ve yaklaşık 6500-5500 yıl önce Karadeniz ve Hazar Denizi'nin kuzeyindeki bozkırlarda konuşulduğu düşünülmektedir.

Ses bilgisi, dilin seslerini ve bu seslerin oluşumunu, boğumlanmalarını, sınıflandırılmasını, kelimelerdeki sıralanışlarını, ses değişimlerini, hece yapısını ve tonlamayı inceleyen bilgi dalıdır. Ses bilgisi üç ana başlıkta incelenir: 1. Söyleyiş Ses Bilgisi: İnsanların nasıl konuşma sesi ürettikleriyle ilgilenir. 2. Dinleyiş Ses Bilgisi: Seslerin insan beyninde nasıl algılandığını inceler. 3. Akustik Ses Bilgisi: Sesin havadaki durumunu araştırır.

Eşofman altına "eşortman" denmesinin nedeni, bu kelimenin halk arasında yaygın olarak yanlış telaffuz edilmesidir.

Ses bilgisinin (fonetik) alt dalları şunlardır: 1. Boğumlama Fonetiği: Dile fizyolojik açıdan yaklaşır ve seslerin üretim sürecini inceler. 2. Sesçil Fonetik: Seslerin fiziksel yapısını ve dil şifrelerini ele alır. 3. İşitsel Fonetik: Ses olaylarının nasıl algılandığını ve beyindeki oluşumunu inceler. Diğer alt dallar ise şunlardır: 4. Karşılaştırmalı Ses Bilgisi: İki dilin sesbilimsel sistemlerini karşılaştırır. 5. Düzgüsel Ses Bilgisi: Bir dildeki seslerin doğru söylenişine göre ses sisteminin kurallarını inceler. 6. Adli Ses Bilgisi: Suç bilimi gibi alanlarda ses ve konuşma özelliklerinin araştırılmasına yönelik fonetik bilginin kullanıldığı alandır. 7. Araçsal ya da Deneysel Ses Bilgisi: Uluslararası Fonetik Alfabesi aracılığıyla bütün dillerdeki seslerin gösterilmesi ve tanımlanması ile uğraşır. 8. Patholoji Fonetiği: Dilbilimsel dil, konuşma, ses, nefes alma ve duyma bozukluklarına yönelik inceleme yapar.

Belagat ve beliğ kavramları ilişkilidir ancak aynı şeyi ifade etmezler: - Belagat, sözün düzgün, kusursuz, yerinde ve adamına göre söylenmesini inceleyen bir ilim dalıdır. - Beliğ, belagat kurallarına uygun söz söyleyen, etkili ve tesirli konuşan kişiyi ifade eder.

Sözcük anlamı dört ana kategoriye ayrılır: 1. Gerçek (Temel) Anlam: Bir kelimenin akla gelen ilk ve sözlükteki anlamıdır. 2. Yan Anlam: Gerçek anlama bağlı kalınarak kazanılan, kelimenin başka bir anlamda kullanılmasıdır. 3. Mecaz Anlam: Kelimenin gerçek anlamından uzaklaşarak, benzetme yoluyla kazandığı yeni anlamdır. 4. Terim Anlam: Bilim, sanat, spor gibi belirli bir alana ait özel anlam taşıyan kelimelerdir.

Hint-Avrupa dil ailesi, yüzlerce dil ve lehçeyi kapsar ve dünyanın en büyük dil ailesidir. Bu aileye dahil olan bazı diller şunlardır: Cermen dilleri: İngilizce, Almanca, Felemenkçe, İsveççe, Norveççe. Roman dilleri: İtalyanca, Fransızca, İspanyolca, Portekizce, Rumence. Slav dilleri: Rusça, Bulgarca, Lehçe, Çekçe, Slovakça. Hint-İran dilleri: İran, Afgan, Pakistan, Hindistan, Sri Lanka, Nepal dilleri. Diğer diller: Yunanca, Arnavutça, Keltçe, Litvanca.