Linguistics

Miray ismi, Farsça kökenli bir isimdir ve "ayın ilk günleri" veya "ay gibi parlak" anlamına gelir.

"Dil pelesengi" ifadesi, söz arasında yerli yersiz söylenen ve tekrarlanan söz anlamına gelir.

Dilbilgisi konuları şunlardır: 1. Ses Bilgisi (Fonetik ve Fonoloji): Seslerin fiziksel özelliklerini ve dildeki anlam farklılıklarını inceler. 2. Biçim Bilgisi (Morfoloji): Kelimelerin iç yapısını ve kelime türlerini inceler. 3. Sözdizimi (Sentaks): Sözcüklerin cümle içerisinde diziliş kurallarını inceler. 4. Anlam Bilgisi (Semantik): Sözcük ve cümlelerin anlamlarını inceler. 5. Yazım Kuralları ve Noktalama: Dilin yazılı aktarımını düzenler. Diğer dilbilgisi konuları arasında sözlük bilgisi ve edebi türler de yer alır.

Türk Dil Kurumu'nun (TDK) amacı, Türk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini meydana çıkarmak ve onu yeryüzü dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmektir. Bu amaç doğrultusunda TDK, şu çalışmaları yürütmektedir: - Türk dili üzerine araştırmalar yapmak ve yaptırmak. - Türkçenin güncel sorunlarını tespit edip çözüm yolları bulmak. - Yabancı kelimelerin Türkçe karşılıklarını bulmak ve dil yozlaşmasının önüne geçmek. - Türk dili ile ilgili çalışmaları toplayıp ilmî müzakerelerde bulunmak ve sonuçlarını yayınlamak.

Noam Chomsky'nin dil teorisi, dilin doğuştan gelen bir yetenek olduğunu ve insanların biyolojik olarak dil öğrenmeye programlandığını öne sürer. Bu teorinin temel bileşenleri şunlardır: 1. Evrensel Dilbilgisi (Universal Grammar): Tüm dillerde ortak olan ve beyinde yerleşik olan bir dil kuralları kümesidir. 2. Dil Edinme Cihazı (Language Acquisition Device, LAD): Dilin öğrenilmesini sağlayan, beyinde lokalize olmuş bir mekanizmadır. 3. Dönüşümsel Üretici Dilbilgisi (Transformational Generative Grammar, TGG): Cümlelerin yapısını ve dönüşümlerini açıklayan bir modeldir. Chomsky, dilin sadece bir iletişim aracı olmadığını, aynı zamanda düşünme ve anlamanın temel bir unsuru olduğunu savunur.

Dilbiliminin alt dalları şunlardır: 1. Ses Bilimi (Fonoloji): Dilin ses sistemini ve seslerin işlevlerini inceler. 2. Biçimbilim (Morfoloji): Kelimelerin yapısı ve oluşumu ile ilgili incelemeleri kapsar. 3. Sözdizimi (Syntax): Cümlelerin yapısını ve kelimelerin sıralanışını inceler. 4. Anlambilim (Semantik): Kelimelerin ve cümlelerin anlamlarını araştırır. 5. Psikodilbilim (Psycholinguistics): Dilin zihinsel kurulumunu ve nasıl öğrenildiğini inceler. 6. Sosyodilbilim (Sociolinguistics): Dilin toplumsal ve kültürel boyutunu ele alır. 7. Tarihî Dilbilim (Historical Linguistics): Dillerin evrimini ve geçmiş dillerin incelenmesini içerir. 8. Uygulamalı Dilbilim: Dilbilimsel teorilerin pratik alanlarda uygulanmasını sağlar. Bu dallar, dilin farklı yönlerini inceleyerek dilin yapısını ve işleyişini anlamamıza yardımcı olur.

Söz öbeği, iki veya daha fazla sözcüğün bir araya gelerek özgün bir anlam oluşturduğu ifadedir. Başlıca söz öbeği türleri şunlardır: İkilemeler: Aynı veya yakın anlamlı sözcüklerin tekrarıyla oluşan ifadeler (örneğin, yedi düvelden, telaş içinde). Deyimler: Mecazi anlam taşıyan kalıplaşmış ifadeler (örneğin, başını belaya sokmak, bir yılanı deliğinden çıkarmak). Atasözleri: Halkın deneyimlerinden oluşan ve genel geçer bir yargı sunan özlü sözler (örneğin, dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur). Tamlamalar: İsim ve sıfat tamlamaları gibi, bir ismin başka bir isimle tamamlanmasıyla oluşan ifadeler (örneğin, yeşil elbise, babamın telefonu).

Pejoration ve pejorative arasındaki fark şu şekildedir: - Pejoration: Bir kelimenin zamanla olumsuz bir anlam veya connotasyonlar kazanması sürecidir. - Pejorative: Bu süreci tamamlamış, yani olumsuz bir kelime veya ifade haline gelmiş kelimeyi tanımlar.

Eliz ismi, farklı anlamlara sahip olabilen bir isimdir: 1. Türkçe Anlamı: "El izi" anlamına gelir. 2. Arapça Anlamı: Türk Dil Kurumu'na göre "Eliz", "güzellik" ve "çekicilik" anlamını taşır. 3. Diğer Anlamlar: Ayrıca "bir şeye duyulan içsel eğilim" veya "çifte, tekme" gibi anlamlar da içerir.

Sözcükte anlamın alt başlıkları şunlardır: 1. Gerçek (Temel) Anlam: Sözcüğün ilk ve asıl anlamıdır. 2. Mecaz Anlam: Sözcüğün gerçek anlamından tamamen veya kısmen uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır. 3. Terim Anlam: Bilim, sanat, spor veya meslek dalına özgü özel anlam taşıyan kelimelerdir. 4. Yan Anlam: Bir sözcüğün temel anlamına bağlı olarak kazandığı diğer anlamlardır. 5. Somut ve Soyut Anlam: Duyu organlarıyla algılanabilen (somut) veya algılanamayan (soyut) varlıkları karşılayan anlamlardır. 6. Çok Anlamlılık: Bir sözcüğün birden fazla anlamı olması durumudur.

Ses bilgisinde aşağıdaki konular yer alır: 1. Genel Ses Bilgisi: Seslerin üretimi, aktarımı ve alınması ile ilgilenir. Alt alanları: - Boğumlama: Dile fizyolojik açıdan yaklaşır. - Sesçil Fonetik: Seslerin ve dil şifrelerinin fiziksel yapısıyla uğraşır. - İşitsel Fonetik: Ses olaylarının nasıl algılandığını ve beyindeki oluşumunu inceler. 2. Düzgüsel Sesbilgisi: Bir dildeki seslerin doğru söylenişine göre dildeki ses sisteminin kurallarını inceler. 3. Karşılaştırmalı Sesbilgisi: İki dilin sesbilimsel sistemlerini artzamanlı ve eşzamanlı olarak karşılaştırır. 4. Betimsel Sesbilgisi: Fonetik öğelerin ve bu öğelerin birleşimlerinin sıklığını, fonetik ve fonolojik istatistikleri inceler. 5. Adli Sesbilgisi: Suç bilimi gibi alanlarda ses ve konuşma özelliklerinin araştırılmasına yönelik fonetik bilginin kullanıldığı alandır. 6. Araçsal ya da Deneysel Sesbilgisi: Uluslararası Fonetik Alfabesi aracılığıyla bütün dillerdeki seslerin gösterilmesi ve tanımlanması ile uğraşır. 7. Prozodi: Dildeki seslerin tanımlanması ve hecelerdeki kullanımı ile ilgilenir.

Anlambilim kuramları iki ana yaklaşıma ayrılır: felsefi ya da mantıksal ve dilbilimsel. 1. Felsefi ya da Mantıksal Yaklaşım: Göstergeler veya kelimeler ile bunların göndergeleri arasındaki bağlantıya odaklanır ve adlandırma, düz anlam, yan anlam, doğruluk gibi özellikleri inceler. 2. Dilbilimsel Yaklaşım: Zaman içinde anlam değişiklikleri, dilin yapısı, düşünce ve anlam arasındaki karşılıklı bağlantı gibi konuları ele alır. Ayrıca: - Sözcük-anlambilim: Üretici dilbilgisi kuramı ile yeniden şekillenen sözlükçedeki birimlerin anlamsal özelliklerini inceler. - Tümce-anlambilim: Mantık ve matematik tabanlı araçlar ve kavramlar kullanarak cümlenin anlamını araştırır.

Sarra ismi, "sevindirici, sevinçli" anlamına gelir.

Alin ismi, farklı anlamlara sahip olabilir: 1. Türkçe anlamı: "Asil, soylu, yüce". 2. İngilizce anlamı: "Parlak, aydınlık". 3. Diğer anlamları: "Adil, dürüst, yakışıklı, etkileyici kimse".

Lehçe, bir dilin tarihsel, bölgesel ve siyasal sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan koludur.

Hint ve Avrupa dillerinin akraba olmasının nedeni, her iki dil grubunun da ortak bir atadan türemiş olmasıdır. Bu ortak ata dili, Proto-Hint-Avrupa olarak adlandırılır ve yaklaşık 6500-5500 yıl önce Karadeniz ve Hazar Denizi'nin kuzeyindeki bozkırlarda konuşulduğu düşünülmektedir.

Ses bilgisi, dilin seslerini ve bu seslerin oluşumunu, boğumlanmalarını, sınıflandırılmasını, kelimelerdeki sıralanışlarını, ses değişimlerini, hece yapısını ve tonlamayı inceleyen bilgi dalıdır. Ses bilgisi üç ana başlıkta incelenir: 1. Söyleyiş Ses Bilgisi: İnsanların nasıl konuşma sesi ürettikleriyle ilgilenir. 2. Dinleyiş Ses Bilgisi: Seslerin insan beyninde nasıl algılandığını inceler. 3. Akustik Ses Bilgisi: Sesin havadaki durumunu araştırır.

Sözcükte anlam, bir düşüncenin, duygunun veya nesnenin ifade edilmesi için kullanılan kelimelerin anlam bakımından çeşitli kategorilere ayrılmasıdır. Temel sözcükte anlam türleri şunlardır: 1. Gerçek (Temel) Anlam: Kelimenin akla gelen ilk ve sözlükteki anlamıdır. Örnek: "Elma ağacından bir elma kopardı" (Buradaki "elma" temel anlamdadır). 2. Mecaz Anlam: Kelimenin temel anlamından uzaklaşarak, farklı bir anlamda kullanılmasıdır. Örnek: "Bu sınav beni yaktı" (Burada "yakmak" mecaz anlamdadır). 3. Terim Anlam: Bilim, sanat, spor gibi belirli bir alana ait özel anlam taşıyan kelimelerdir. Örnek: "Fizikte 'akım' elektrik yükünün hareketidir" (Terim anlam). 4. Yan Anlam: Bir sözcüğün temel anlamına yakın ama farklı bir anlamda kullanılmasıdır. Örnek: "Masada üç ayak vardı" (Burada "ayak" kelimesi masa bacağı anlamında kullanılmıştır).

Osmanlı Türkçesi ve Osmanlıca terimleri aynı şeyi ifade eder. Osmanlı Türkçesi, 13. ile 20. yüzyıllar arasında Osmanlı Devleti'nin yayılmış olduğu bütün ülkelerde kullanılmış olan, Arapça ve Farsçadan etkilenmiş Türk dilidir.

Eşofman altına "eşortman" denmesinin nedeni, bu kelimenin halk arasında yaygın olarak yanlış telaffuz edilmesidir.